Pragmatyczne uwarunkowania zmian w komunikacji reklamowej na podstawie wybranych przykładów
Abstrakt
Artykuł prezentuje szereg zmian, jakim uległa komunikacja reklamowa na przestrzeni lat pod wpływem wiedzy na temat konstrukcji przekazów perswazyjnych, mechanizmów uwagowych i teorii uczenia się. Charakterystyczne okazało się, że zastosowane w komunikatach środki wskazują na konstytuowanie się swoistej gramatyki perswazji podporządkowanej wrażeniowym regułom odbioru, co łączy się z użyciem znaków uchwytnych dla odbiorcy i ukierunkowanych na planowaną rekonstrukcję komunikatu. Wnioski przedstawione w tekście wynikają z analizy porównawczej 278 reklam telewizyjnych emitowanych w Telewizji Publicznej w 2007 r. i 2022 r. Zgromadzony materiał ukazano w kontekście analiz wybranych reklam prasowych pochodzących z lat. 30. XX wieku. Dobór próby był celowy i wynikał z próby analizy zjawiska i jego specyfiki. Metodą badawczą była analiza potencjału perswazyjnego komunikatu służąca ocenie efektywności oddziaływania na odbiorcę. Jako narzędzie badawcze wykorzystano otwarte systemy sieciowe i narzędzia informatyczne umożliwiające analizę danych tekstowych.
Słowa kluczowe
reklama; komunikacja; potencjał perswazyjny; angażowanie odbiorcy; pamięć reklam
Bibliografia
Barthes, R. 2015. Ziarno głosu, tłum. J. Momro. Teksty Drugie 5, s. 229–237.
Bralczyk, J. 2017. 1000 słów. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Bralczyk, J. 1995. Język na sprzedaż. Warszawa 1995: Business Press.
Czerkies, J. 2015. Przekonywanie klientek do produktów w komunikatach reklamowych zamieszczonych na łamach przedwojennego „Światowida”. Studia Językoznawcze 6, s. 150–165.
Doliński, D. 2003. Perswazja w tekstach reklamowych − spojrzenie psychologa. W: Język perswazji publicznej, red. K. Mosiołek-Kłosińska, T. Zgółka, s. 80–82. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Doliński, D. 2003a. Psychologiczne mechanizmy reklamy. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Earles, J.L., Kersten, A.W. 2017. Why Are Verbs So Hard to Remember? Effects of Semantic Context on Memory for Verbs and Nouns. Cognitive Science 41, s. 780–807.
Ekman, P. 1992. An argument for basic emotions. Cognition and Emotion 6, s. 169–200.
Falkowski, A., Grochowska, A. 2008. Wpływ emocji na ocenę i pamięć reklamy. Badania w paradygmacie wstecznego kształtowania pamięci. Roczniki Psychologiczne 11/2, s. 107–136.
Grochowska, A. 2009. Procesy kategoryzacji i zniekształcenia pamięciowe w reklamie. Psychologia w monografi ach naukowych, t. 11, s. 239–246. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Hołówka, T. 1986. Myślenie potoczne. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Heath, R. 2014. Uwieść podświadomość. Psychologia reklamy, tłum. J. Trojnar. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Jarymowicz, M., Imbir, K. 2010. Próba taksonomii ludzkich emocji. Przegląd Psychologiczny 4, s. 439–461.
Jerzyk, E. 2014. Celebrity endorsement w reklamie produktów żywnościowych. Znaczenie narodowości i typu gwiazdy w kształtowaniu zaufania i preferencji konsumentów. Marketing i Rynek 6, s. 291–303.
Kochan, M. 2007. Slogany w reklamie i polityce. Warszawa: Wydawnictwo „Trio”.
Korolko, M. 1990. Sztuka retoryki. Warszawa: „Wiedza Powszechna”.
Krugman, H.E. 1972. Why Three Exposures May Be Enough. Journal of Advertisin g Research 12, s. 11–14.
Kuś, K. 2010. Teoria emocji Anny Wierzbickiej. Linguistica Copernicana 3/1, s. 207–224.
Loftus, E.F. 1972. Nouns, adjectives, and semantic memory. Journal of Experimental Psychology 96/1, s. 213–215.
Łysakowski, T. 2005. Wpływowe osoby. Gramatyka i perswazja. Warszawa: „Academica” Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
McDonough, C., Song, L., Hirsh Pasek, K., Michnick Golinkoff , R., Lannon, R. 2011. An image is worth a thousand words: why nouns tend to dominate verbs in early word learning, Developmental Science 14/2, s. 181–189.
Myłek, E. 2015. Wykorzystanie wizerunku osób znanych, w reklamie. W: Perswazyjne wykorzystanie wizerunku osób znanych, red. A. Grzegorczyk, s. 74–88. Warszawa: Wyższa Szkoła Promocji, Mediów i Show Businessu.
Petty, R.E., Cacioppo, J., Strathman, A., Priester, J. 2007. Myśleć czy nie myśleć: badając dwie drogi perswazji. W: Perswazja. Perspektywa psychologiczna, red. T. Brock, M. Green, tłum. T. Sieczkowski, M. Kowaleczko-Szumowska, s. 101–146. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Plutchik, R. 1980. Emotion: A psychoevolutionary synthesis. New York: Harper and Row.
Reber, A.S. 2002. Słownik psychologii, red. nauk. I. Kurcz, K. Skarżyska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Ryłko-Kurpiewska, A. 2007. Kontrowersje wokół tradycji badań nad komunikatem reklamowym. Studia Medioznawcze 4, s. 51–73.
Ryłko-Kurpiewska, A. 2013. Za co cenimy witaminy – o dawnych i współczesnych sposobach kreowania nazw preparatów zawierających w swym składzie witaminy. W: Słowotwórstwo w różnych odmianach języka: materiały piątej konferencji językoznawczej poświęconej pamięci profesora Bogusława Krei, red. E. Badyda, J. Maćkiewicz, E. Rogowska-Cybulska, s. 259–279. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego (seria „Wokół słów i znaczeń”).
Stasiuk, K., Maison, D. 2014. Psychologia konsumenta. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wierzbicka, A. 1992. Defining emotion concepts. Cognitive Science 16, s. 539–581.
