Kobiety Bracławszczyzny z drugiej połowy XVI wieku i pierwszej dekady XVII wieku przez pryzmat antroponimii
Abstrakt
W artykule analizowana jest specyfika imion kobiet w dokumentach urzędowych województwa Bracławskiego w latach 1566–1606. Autorzy zwracają szczególną uwagę na czynniki pozajęzykowe niezbędne do prawidłowej interpretacji użycia różnych środków antroponimicznej identyfikacji kobiet w analizowanych tekstach. Porównanie z wynikami badań onomastyki ukraińskiej, polskiej i białoruskiej daje podstawy do twierdzenia o popularności imienia żeńskiego Anna, a także o rozpowszechnieniu w Rzeczypospolitej pod wpływem ukraińskiej systemy antroponimicznej imienia Maria. Podobnie jak na sąsiednich ziemiach polskich, w dokumentach regionu Bracławskiego dominuje dwuleksemowa metoda identyfikacji antroponimicznej kobiet.
Słowa kluczowe
antroponim; antropoidentyfikacja kobiet; sposób nazywania; imię; nazwisko; patronimik; województwo bracławskie
Bibliografia
Dacewicz, L. 2001. Antroponimia Białegostoku w XVII–XVIII wieku. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Dacewicz, L. 2014. Historia nazwisk na kresach północno-wschodnich Rzeczpospolitej (XVI– XVIII w.). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Kojder, M. 2014. Antroponimia historyczna starostwa hrubieszowskiego w XVII i XVIII wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marie Curie-Skłodowskiej.
Mytnik, I. 2010. Antroponimia Wołynia w XVI–XVIII wieku. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, Katedra Ukrainistyki.
Mytnik, I. 2019. Imiennictwo ziemi chełmskiej w XVI–XVII wieku. Warszawa–Lublin: Uniwersytet Warszawski, Katedra Ukrainistyki, Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Olejnik, M. 2019. Antroponimia starostwa grabowieckiego (XVI–XVIII w.). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Rudnicka-Fira, E. 2013. Imiennictwo krakowian od XVI do XVIII wieku na tle historii i kultur. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Trzeciak, Ł. 2016. Antroponimia Kresów Południowo-Wschodnich w XVII i XVIII wieku na przykładzie rzymskokatolickiej parafii w Żółkwi, t. 1. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Wolnicz-Pawłowska, E., Szulowska, W. 1998. Antroponimia polska na Kresach południowowschodnich: XV–XIX wiek. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.
Другий (Волинський) Статут Великого князівства Литовського 1566 року. Online: http://litopys.org.ua/statut2/st1566_05.htm [dostęp: 14.07.2021].
Єфименко, І. 2003. Українські прізвищеві назви ХVІ ст. Київ: Інститут української мови НАН України.
Єфименко, І. 2007. Способи найменування жінки в східнослов’янських писемних пам’ятках XVII ст. W: Nowe nazwy własne – nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek, s. 189–202. Kraków: Wydawnictwo „Pandit”.
Крикун, М. 2008. Брацлавське воєводство впродовж своїх перших сорока років. W: Документи Брацлавського воєводства. 1566–1606 рр., ред. М. Крикун, О. Піддубняк, с. 5–132. Львів: Наукове товариство імені Шевченка.
Литвинчук, Л. 2002. Найменування жінки в пам’ятках Житомирщини ХVI–XVII ст. W: Волинь – Житомирщина 9, c.162–165.
Мойсієнко, В. 2013. Луцька замкова книга 1560–1561 рр. як відображення офіційної «руської» мови ВКЛ середини XVI ст. у її північноукраїнському варіанті. W: Луцька замкова книга 1560–1561 рр., ред. В. В. Німчук, с. 64–143. Луцьк: СПД ФО Купровський В. М.
Сенів, М. 1980. Основні способи й засоби ідентифікації жінки в писемних пам’ятках української мови ХІV–ХVІІІ ст. W: З історії української лексикології, ред. Д. Г. Гринчишин, с. 160–200. Київ: Видавництво „Наукова думка”.
Сенив, М. 1986. Украинская антропонимия ХІV–ХVІІІ вв. (женские наименования): автореф. дисс. … канд. филол. наук: 10.02.01. Ужгород: Ужгородский государственный университет.
Усціновіч, А. 1975. Антрапанімія Гродзеншчыны і Брэстшчыны (ХІV–ХVІІІ стст.). Мінск: Выдавецтва „Навука і тэхніка”.
Худаш, М. 1977. З історії української антропонімії. Київ: Видавництво „Наукова думка”.
Ящук, Л. 2018. Кременецька земська книга 1578 року як джерело історії української мови. W: Кременецька земська книга 1578 року, ред. В. М. Мойсієнко, В. Д. Собчук, с. 5–52. Кременець: Кременецько-Почаївський державний історико-архітектурний заповідник.
Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Pawła Tyczyny w Humaniu (Ukraina) Ukraina
http://orcid.org/0000-0002-6773-1380
Państwowy Uniwersytet Pedagogiczny im. Pawła Tyczyny w Humaniu (Ukraina) Ukraina
http://orcid.org/0000-0002-7965-428X