Jak mówią Barbie i Ken? Analiza wypowiedzi filmowych postaci (w polskiej wersji językowej)
Abstrakt
W artykule autorka analizuje język filmowych postaci – Barbie i Kena – w filmie Barbie w reż. Grety Gerwig. Analizie poddaje polską wersję językową (dubbing). Autorka przyjmuje, że język wypowiedzi filmowych postaci jest jednym z elementów tworzących ich stereotyp. W przypadku Barbie i Kena jest to istotne, ponieważ obie postaci są ikonami kultury i mają swój stereotypowy wizerunek znany w wielu kulturach. Jednocześnie są przedstawicielami określonej grupy kobiet i mężczyzn, dlatego też można analizowane wypowiedzi rozpatrywać jako biolekt (wariant języka uzależniony od płci) oraz socjolekt (wariant języka charakterystyczny dla określonej grupy społecznej). Ponieważ wypowiedzi Barbie i Kena są przerysowane, należy patrzeć na nie jak na stylizację. Zostawiają one też szerokie pole do interpretacji. Film może być bowiem uważany za ośmieszenie ruchu feministycznego, jak i ośmieszenie porządku opartego na dominacji mężczyzn. Może też być traktowany jako głos kobiet, a także mężczyzn w walce o równe prawa.
Słowa kluczowe
Barbie; dubbing; socjolekt; biolekt
Bibliografia
Aumont, J., Marie, M. 2013. Analiza filmu, tłum. M. Zawadzka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bem, S.L. 2000. Męskość, kobiecość. O różnicach wynikających z płci. Gdańsk: GWP.
Dąbrowska, M. 2005. Język płci. Prawda czy mit?. W: Język Trzeciego Tysiąclecia III: Język polski i języki obce – kontakty, kultura, dydaktyka, red. M. Dąbrowska, s. 145–159. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej Tertium.
Esa, Q.R., Yuliana, N. 2023, Semiotic Analysis of Patriarchal Relations in the Film „Barbie”, Jurnal Sosial Sains dan Komunikasi 2 (2) https://jurnal.seaninstitute.or.id/index.php/sosak/article/view/340/262 (dostęp: 18.06.2024)
Florek, S. 2008. Psychika mężczyzny – ewolucyjne uwarunkowania i społeczny stereotyp. W: Stereotypy i wzorce męskości w różnych kulturach świata, red. B. Płonka-Syroka, s. 17–41. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Gerber, R. 2023. Barbie i Ruth. Białystok: Wydawnictwo Kobiece.
Gibson, S., Bridges, D., Wulff, E. 2023. Is the Barbie movie a feminist triumph or flop? Three gender studies academics have their say. Women's Agenda https://researchoutput.csu.edu.au/en/publications/is-the-barbie-movie-a-feminist-triumph-or-flop-three-gender-studi (dostęp: 18.05.2024).
Hendrykowski, M. 1982. Słowo w filmie. Historia. Teoria. Interpretacja. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Miławska-Ratajczak, M. 2018. Dialog w roli głównej. Polszczyzna we współczesnym kinie na przykładzie wybranych autorów. Kraków: Wydawnicwto Universitas.
Musielak-Dobrowolska, A. 2017. Ken, Elsa, Barbie, Superman: płeć i reklama. W: Tajemnice reklamy. O tym, jak reklama wpływa na dzieci i młodzież, red. A.M. Zawadzka, M. Niesiobędzka, s. 77–96. Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Filomatów.
Rogers, M.F. 2003. Barbie jako ikona kultury, tłum. Ewa Klekot. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Skowronek, B. 2013. Mediolingwistyka. Wprowadzenie. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Skowronek, B. 2020. Język w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Skowronek, B. 2023. O potrzebie i kierunkach badania języka w filmie. Poradnik Językowy 6, s. 24–35.
Staniszewska, M. 2023. To szalony rollercoaster kolorów i emocji. Były też łzy. Oglądaliśmy Barbie Grety Gerwig https://wyborcza.pl/7,75410,29989446,zyjemy-w-swiecie-barbie.html (dostęp: 18.05.2023).
Syafruddin, P., Febiola, A.Y, Febriani, A. 2024. Kesetaraan Gender Egalitarianisme dalam Narasi Film Barbie melalui Perspektif Konstruktivisme (Gender Egalitarianism in the Barbie Film Narrative through a Constructivism Perspective), Journal of Communication and Islamic Broadcasting 4 (2), https://journal.laaroiba.ac.id/index.php/dawatuna/article/view/5553/4151 (dostęp: 18.05.2024).
Taboł, S. 2005. Barbie – postmodernistyczny wymiar kultury. Kultura i Edukacja 1, s. 22–31.
Tong, R. 2002. Myśl feministyczna. Wprowadzenie, tłum. J. Mikos, B. Umińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wicaksono, K.D.A., NurF, A. 2023. Toxic masculinity tokoh ken pada film barbie live action Journal of Contemporary Indonesian Art 9 (2) https://journal.isi.ac.id/index.php/jcia/article/view/10975 (dostęp: 18.05.2024).
Wilkoń, A. 1984. Problemy stylizacji językowej w literaturze. Przegląd Humanistyczny 3, s. 11–29.
Wilkoń, A. 2000. Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Witosz, B. 2004. Obrazy zachowań komunikacyjnych kobiet i mężczyzn we współczesnej literaturze. Stylistyka 13, s. 7–26.
Żydek-Bednarczuk, U. 2004. Zmiany w zachowaniach komunikacyjnych a nowe odmiany językowe (odmiana medialna). W: Współczesne odmiany języka narodowego, red. K. Michalewski, s. 99–106. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Uniwersytet Warszawski Polska
http://orcid.org/0000-0001-5245-2867
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
