Development of Slovenian linguistic terminology in grammars of Slovenian
Abstrakt
W artykule przedstawiono główne osie rozwoju słoweńskiej terminologii językoznawczej (gramatycznej) w gramatykach słoweńskich. Przegląd obejmuje najważniejsze gramatyki słoweńskie napisane w różnych metajęzykach w okresie od 1584 do 2017 roku, poczynając od pierwszej gramatyki języka słoweńskiego Adama Bohoriča „Arcticae horulae succisivae de Latinocarniolana Literatura” (1584), a kończąc na najnowszych gramatykach Kozmy Ahačiča „Kratkoslovnica” i „Slovnica na kvadrat” (2017). Po przeglądzie przedstawiono wyniki analizy terminów oznaczających kluczowe pojęcia gramatyczne z okresu od 1768 do 1916 roku, z których wynika, że większość terminów dla omawianych konceptów została ustabilizowana pod koniec XIX wieku.
Słowa kluczowe
historia językoznawstwa; gramatyka słoweńska; terminologia lingwistyczna; terminologia gramatyczna
Bibliografia
Ahačič, K. 2007. Zgodovina misli o jeziku in književnosti na Slovenskem: protestantizem. Ljubljana: Založba ZRC, ZRC SAZU.
Ahačič, K. ed. 2015. Slovenske slovnice in pravopisi. Online: https://fran.si/slovnice-in-pravopisi/ (accessed: 14.04.2024).
Ahačič, K. 2017a. Kratkoslovnica: slovenska slovnica za osnovno šolo. Ljubljana: Rokus Klett.
Ahačič, K. 2017b. Slovnica na kvadrat: slovenska slovnica za srednjo šolo. Ljubljana: Rokus Klett.
Bohorič, A. 1584. Arcticae horulae succisivae. Wittenberg: Johann Kraffts Erben.
Breznik, A. 1916. Slovenska slovnica za srednje šole. Celovec: Tiskarna Družbe sv. Mohorja.
Colombat, B. ed. 2020. Corpus de textes linguistiques fondamentaux. Online: http://ctlf.ens-lyon.fr/index.htm (accessed: 14.04.2024).
Gutsmann, O. 1777. Windische Sprachlehre verfasset von Oswald Gutsmann kais. königl. Missionarien in Kärnten. Klagenfurt: Ignaz Aloys Kleinmayer.
Janežič, A. 1854. Slovenska slovnica s kratkim pregledom slovenskega slovstva ter z malim cirilskim in glagoliškim berilom za Slovence. Klagenfurt: Eduard Liegel.
Janežič, A. 1863. Slovenska slovnica za domačo in šolsko rabo. New, completely revised and corrected edition. Klagenfurt: Janez Leon.
Kopitar, J. 1809. Grammatik der Slavischen Sprache in Krain, Kärnten und Steyermark. Ljubljana.
Legan Ravnikar, A. 2023. Med termini in determinologiziranimi leksemi v splošnem razlagalnem Slovarju slovenskega knjižnega jezika 16. stoletja (SSKJ16). Slavistična revija 71 (4), pp. 519–531.
Malavašič, F. 1849. Slovenska slovnica za perve slovenske ̶šole v mestih in na deželi. Ljubljana: Janez Giontini.
Megiser, H. 1592. Dictionarium quatuor linguarum. Graz: Johann Faber.
Pohlin, M. 1768. Kraynska Grammatika. Ljubljana: Lorenz Bernbacher.
Pohlin, M. 1783. Kraynska Grammatika. Ljubljana: Lorenz Bernbacher.
Ramovš, F. 1971. Zgodovina slovenske slovnice. In: Zbrano delo 1, ed. T. Logar, J. Rigler, pp. 213–250. Ljubljana: Slovenska akademija znanosti in umetnosti.
Rotar, J. 1958. Naše jezikovno izrazje. Jezik in slovstvo 4 (2–3), pp. 37–41, 78–81.
da Sommaripa, G. 1607. Vna breue instruttione per apprendere facilmente detta lingua Schiaua. Udine.
Stankiewicz, E. 1984. Grammars and dictionaries of the Slavic languages from the Middle Ages up to 1850: An Annotated Bibliography. Berlin / New York / Amsterdam: Mouton Publishers.
Toporišič, J. 1986. Izrazjetvorje ob primeru slovenskega jezikoslovnega izrazja. In: Simpozij Slovenski jezik v znanosti 1, ed. A. Vidovič-Muha, pp. 113–131. Ljubljana: Filozofska fakulteta, Znanstveni inštitut.
Toporišič, J. ed. 1990. Slovenski pravopis. 1. Pravila. Ljubljana: Državna založba Slovenije.
Toporišič, J. 1992. Enciklopedija slovenskega jezika. Ljubljana: Cankarjeva založba.
Toporišič, J. 2000. Slovenska slovnica. 4th, Revised and Expanded Edition. Maribor: Založba Obzorja.
Trojar, M. 2017. Development of Slovenian Linguistic Terminology in Slovenian Grammars in the 18th and 19th Centuries. PhD thesis. Nova Gorica: University of Nova Gorica, Graduate School. Online: https://repozitorij.ung.si/IzpisGradiva.php?id=3329 (accessed: 14.04.2024).
Trojar, M. 2023. Prepoznavanje terminov in determinologizirane leksike v izbranih starejših slovenskih slovarjih. Slavistična revija 71 (4), pp. 505–518.
Vodnik, V. 1811. Pismenost ali Gramatika sa Perve Shole. Ljubljana: Leopold Eger.
Zagajšek, M. 1791. Slovennska grammatika oder Georg Sellenko’s Wendische Sprachlehre in deutsch und wendischen Vortrag. Celje: Fr. Jos. Jenko’schen Schriften.
ZRC SAZU, Fran Ramovš Institute of the Slovenian Language Słowenia
http://orcid.org/0000-0003-3334-2413
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
