'Kamienie milowe' w polszczyźnie. Od znaków przydrożnych po warunki (nie) do spełnienia
Abstrakt
Artykuł przedstawia historię jednostki kamień milowy w polszczyźnie, ze szczególnym uwzględnieniem jej nowego znaczenia, pochodzącego z unijnej odmiany języka angielskiego, i swoistej dla niego łączliwości leksykalnej. Pokazano, w jaki sposób kontekst polityczny wpłynął na popularność nazwy w jej nowym znaczeniu, na jej funkcjonowanie w mediach i jej odbiór społeczny. Dane zaczerpnięto ze słowników, korpusów językowych, biblioteki cyfrowej Polona, bazy danych aktów prawnych UE i bazy terminologii unijnej.
Słowa kluczowe
kontakty językowe; neosemantyzmy; terminologia UE; idiomatyzacja; dezidiomatyzacja
Bibliografia
ESJP XVII–XVIII – Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, http://sxvii.pl/.
EUR-Lex – Baza aktów prawnych Unii Europejskiej, https://eur-lex.europa.eu.
IATE – Interactive Terminology for Europe, https://iate.europa.eu/home.
ISJP – Inny słownik języka polskiego, red. M. Bańko, t. 1–2. Warszawa: PWN, 2000.
Kartoteka ESJP XVII–XVIII – Kartoteka Słownika języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku, https://rcin.org.pl/dlibra/publication/20029.
KDP – Korpus Dyskursu Parlamentarnego, https://kdp.nlp.ipipan.waw.pl/query_corpus/.
KWJP – Korpus Współczesnego Języka Polskiego, https://kwjp.ipipan.waw.pl/.
Monco PL – korpus monitorujący, http://monco.frazeo.pl/.
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, http://www.nkjp.pl/.
NOW Corpus – News on the Web, https://www.english-corpora.org/now/.
SJPDor – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. 1–11. Warszawa, 1958–1969.
SL – Słownik języka polskiego, S.B. Linde, t. 1–6. Warszawa, 1807–1814.
SJPSz – Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, t. 1–3. Warszawa, 1978–1981.
Sstp. – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, t. 1–11. Wrocław: Ossolineum, Kraków: IJP PAN, 1953–2002.
SW – Słownik języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. 1–8, Warszawa, 1900–1927.
SWil – Słownik języka polskiego, red. A. Zdanowicz i in. Wilno, t. 1–2, 1861.
SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj. Warszawa: Wilga, 1996.
Anusiewicz, J. 1995. Lingwistyka kulturowa. Zarys problematyki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Barańczak, S. 1995. Pegaz zdębiał. Poezja nonsensu a życie codzienne: wprowadzenie w prywatną teorię gatunków. Londyn: Puls.
Bąba, S., Walczak, B. 1992. Na końcu języka. Poradnik leksykalno-gramatyczny. Poznań: PWN.
Buttler, D., Kurkowska, H., Satkiewicz, H. 1982. Kultura języka polskiego. Zagadnienia poprawności leksykalnej (Słownictwo rodzime). Warszawa: PWN.
Chwalba, A. red. 2004. Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych. Warszawa: PWN.
Cierpich-Kozieł, A. 2020. Koronarzeczywistość – o nowych złożeniach z członem korona- w dobie pandemii. Język Polski 4, s. 102–117. Online: https://jezyk-polski.pl/index.php/jp/issue/view/6/2 [dostęp: 26.02.2024].
Gloger, Z. 1900–1903. Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1–4. Warszawa: Piotr Laskauer i S-ka.
Liberek, J. 1998. Innowacje frazeologiczne w powojennej fraszce polskiej. Poznań: „WiS”.
Makowska, M. 2021. Język i obraz wobec koronawirusa. Przyczynek do rozważań nad komunikacją medialną w czasach pandemii. Forum Lingwistyczne 8, s. 1–14. Online: https://www.journals.us.edu.pl/index.php/FL/issue/view/1139 [dostęp: 26.02.2024].
Pęzik, P. 2020. Budowa i zastosowania korpusu monitorującego Monco PL. Forum Lingwistyczne 7, s. 133–150. Online: https://journals.us.edu.pl/index.php/FL/issue/view/997 [dostęp: 26.02.2024].
Płoski, A. 2009. Kamienie milowe – o kontekście miejsca zabytku. Kurier Konserwatorski 5, s. 31–36. Online: https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Kurier_Konserwatorski/Kurier_Konserwatorski-r2009-t-n5/Kurier_Konserwatorski-r2009-t-n5-s31-36/Kurier_Konserwatorski-r2009-t-n5-s31-36.pdf [dostęp: 26.02.2024].
Przepiórkowski, A. i in. 2012. Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: PWN. Online: https://nkjp.pl/index.php?page=3〈=0 [dostęp 26.02.2024].
Rusinek, M. 2023. Zgrzyt. W: Id., Ptak dodo, czyli co mówią do nas politycy, s. 205–210. Kraków: Znak. [Pierwodruk w: Wszystkiemu winna metafora. Bo jak można spełniać lub realizować kamienie, choćby milowe? Wyborcza.pl. Słówka, 19.08.2022, online: https://wyborcza.pl/7,175992,28806022,jak-mozna-spelniac-lub-realizowac-kamienie-chocby-milowe-komiczne.html, dostęp: 26.02.2024].
Wierzbicka, A. 1999. Język – umysł – kultura. Warszawa: PWN.
