O sposobie definiowania terminów gramatycznych w słownikach Knapiusza i Trotza
Abstrakt
W artykule przedstawiono sposób definiowania jednostek leksykalnych (w tym terminów gramatycznych) służących do opisu systemu języka polskiego zarejestrowanych w Thesaurusie Grzegorza Knapiusza (wyd. 1621, 1643, 1644) oraz Nowym dykcjonarzu Michała Abrahama Trotza (wyd. 1764). W badanym materiale znalazły się jednostki opatrzone definicjami synonimicznymi, posiadające ekwiwalenty lub rozbudowane definicje wyłącznie w językach obcych oraz leksemy bez polskich czy obcojęzycznych odpowiedników. Podjęta została próba odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu zgromadzona leksyka językoznawcza i sposób jej przedstawienia w obu słownikach mogą być przydatne w diachronicznych badaniach nad polską terminologią gramatyczną.
Słowa kluczowe
definicja; gramatyka; język polski; leksykografia; słownik; termin gramatyczny
Bibliografia
Będkowski, M. 2011. Thesaurus polono-latino-graecus, Kraków 1621, Grzegorz Knapiusz. Online: http://www.leksykografia.uw.edu.pl/slowniki/39/thesaurus-polono-latino-graecus-krakow-1621 [dostęp: 10.01.2024].
Biniewicz, J. 2002. Kształtowanie się polskiego języka nauk matematyczno-przyrodniczych. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Decyk-Zięba, W. 2022. O kształtowaniu się polskiej terminologii gramatycznej. Poradnik Językowy 5, s. 60–75.
Gajda, S. 1990. Zawartość treściowa terminu a nauka o terminach. Poradnik Językowy 5, s. 307–316.
Gołąb, Z., Heinz, A., Polański, K. 1968. Słownik terminologii językoznawczej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Grochowski, M. 1982. Zarys leksykologii i leksykografii. Toruń: Wydawnictwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Jakubczyk, M. 2016. Leksykografia polsko-francuska XVIII wieku w perspektywie metaleksykograficznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Jankowiak, L.A. 2005. Słownictwo medyczne Stefana Falimirza, t. 1. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Kępińska, A. 2011. Nowy dykcjonarz, to jest Mownik polsko-niemiecko-francuski, Lipsk, 1764. Michał Abraham Trotz. Online: http://www.leksykografia.uw.edu.pl/slowniki/38/nowy-dykcjonarz-to-jest-mownik-polsko-niemiecko-francuski-lipsk-1764 [dostęp: 2.02.2024].
Kurzyńska, A.M. 2012. O problemie ekwiwalencji terminów w polonistycznej i niemieckojęzycznej literaturze z zakresu lingwistyki tekstu. W: Termin w językoznawstwie, red. D. Brzozowska, W. Chłopicki, s. 347–354. Kraków: Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy o Komunikacji Językowej „Tertium”.
Małecki, A. 1863. Gramatyka języka polskiego większa. Lwów: Drukarnia E. Winiarza.
Michałowski, P. 2017. Podstawy modelowania terminograficznego. Warszawa: Instytut Rusycystyki UW.
Migdał, J., Piotrowska-Wojaczyk, A. 2018. Słowniki jako źródło do badań historycznojęzykowych. W: Historia języka w XXI wieku: stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pieńkos, J. 2003. Podstawy przekładoznawstwa: od teorii do praktyki. Kraków: Zakamycze.
Piotrowski, T. 1994. Z zagadnień leksykografii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Polański, K. red. 1999. Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Puzynina, J. 1958. Semantyka w Thesaurusie Grzegorza Knapskiego. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 17, s. 127–145.
SHTG – Słownik historyczny terminów gramatycznych. Online: https://shtg.uw.edu.pl [dostęp: 4.01.2024].
SL – Linde, S.B. 1807–1814. Słownik języka polskiego, t. 1–6. Warszawa: Drukarnia XX. Pijarów.
SPXVII – Gruszczyński W. red. Słownik języka polskiego XVII i 1. połowy XVIII wieku. Online: https://sxvii.pl/ [dostęp: 24.07.2024].
Szczaus, A. 2013. Leksyka specjalistyczna w Informacyi matematycznej Wojciecha Bystrzonowskiego z 1749 roku na tle polszczyzny XVIII wieku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Urbańczyk, S. red. 1991. Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
USJP – Dubisz, S. red. nauk. 2003. Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1–4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Instytut Języka Polskiego PAN Polska
http://orcid.org/0009-0006-7211-4340
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
