Słownik frekwencyjny w stulecie urodzin jego twórcy
Abstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie kręgów recepcji Słownika frekwencyjnego polszczyzny współczesnej oraz list frekwencyjnych opublikowanych w Słownictwie współczesnego języka polskiego. W artykule zwrócono szczególną uwagę na dotychczasowe wykorzystanie dzieła, którego jednym z inspiratorów był Jerzy Woronczak. Wpływ słownika frekwencyjnego widoczny jest w różnych dziedzinach i subdyscyplinach językoznawstwa, m.in.: glottodydaktyce, komparatystyce, logopedii, pedagogice, psychologii czy kognitywistyce. Ponadto artykuł wskazuje ogólne założenia metodologiczne korpusu słownika frekwencyjnego jako wczesną formę językoznawstwa korpusowego.
Bibliografia
Przepiórkowski, A., Bańko, M., Górski, R.L., Lewandowska-Tomaszczyk, B. red. 2005. Narodowy Korpus Języka Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Awramiuk, E. 2002. O możliwościach wykorzystania Słownika frekwencyjnego polszczyzny współczesnej w badaniach nad słownictwem polszczyzny mówionej. W: Polszczyzna Mazowsza i Podlasia, część VI, Słownictwo i frazeologia polszczyzny mówionej, red. H. Sędziak, s. 43–50. Łomża: Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów.
Baker, P., Hardie, A., McEnery, T. 2006. A Glossary of Corpus Linguistics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Bakuła, K. 1997. Kształcenie językowe w szkole podstawowej w świetle współczesnych teorii psychologicznych i lingwistycznych: projekt nowej metodyki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Bień, J., Woliński, M. 2003. Wzbogacony korpus Słownika frekwencyjnego polszczyzny współczesnej. W: Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, red. J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, s. 6–10. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Bieńkowska, K. 2017. Wykorzystanie siatki pól semantyczno-leksykalnych w programie terapeutycznym służącym kształtowaniu języka. Propozycja. Poradnik Językowy 6, s. 84–95.
Błasiak-Tytuła, M. 2023. Wspomaganie procesu adaptacji językowej dzieci z doświadczeniem migracji w nowej wspólnocie językowej. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia 14, s. 241–260. DOI: 10.24917/20820909.14.1.
Brehmer, B., Kurbangulova, T., Winski, M. 2016. Measuring lexical proficiency in Slavic heritage languages: A comparison of different experimental approaches. W: Slavic languages in psycholinguistics. Chances and challenges for empirical and experimental research, red. T. Anstatt, A. Gattnar, C. Clasmeier, s. 225–256. Tübingen: Gunter Narr Verlag.
Christian, J., Waller, D. 2015. Corpus Linguistics for Grammar: A guide for research. London – New York: Routledge.
Dąbrowska, E. 2008. The later development of an early-emerging system: The curious case of the Polish genitive. Linguistics 46 (3), s. 629–650. DOI: 10.1515/LING.2008.021.
Derwojedowa, M. 2000. Porządek linearny składników zdania elementarnego w języku polskim. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Dukiewicz, L. 1991. O niektórych wyznacznikach głosowych podobieństw i różnic między językami. W: Problemy opisu gramatycznego języków słowiańskich, red. M. Grochowski, s. 35–38. Warszawa: Instytut Języka Polskiego PAN.
Fałowski, A. 2023. Ile jest słów pochodzenia ukraińskiego we współczesnej polszczyźnie ogólnej? LingVaria 18 (1(35)), s. 63–72. DOI: 10.12797/LV.18.2023.35.04.
Frajzyngier, Z. 2005. Grammaticalization of switch reference. Studies in African Linguistic Typology 64, s. 113–130. DOI: 10.1075/tsl.64.07fra.
Frajzyngier, Z. 2008. Grammaticalization of propositional and phrasal relators in Chadic. Afrika und Übersee 88 (1–2), s. 79–102.
Frajzyngier, Z. 2010. Towards a non-aprioristic syntactic theory. Faits des langues. Les Cahiers: Revue de Linguistique 2, s. 9–40. DOI: 10.1163/19589514-035-036-02-900000003.
Frajzyngier, Z., Curl, T.S. 2000a. Reflexives: Forms and functions. Volume 1. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins Pub Co.
Frajzyngier, Z., Curl, T.S. 2000b. Reciprocals: Forms and functions. Volume 2. Amsterdam – Philadelphia: John Benjamins Pub Co.
Frajzyngier, Z., Shay, E. 2003. Explaining language structure through systems interaction. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. DOI: 10.1075/tsl.55 (wyd. polskie: 2013, Współdziałanie podsystemów w strukturze języka, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego).
Futera, A. 2015. Pollyanna uczy polskiego – dobry, dobrze, zły i źle w niektórych podręcznikach do języka polskiego jako obcego. W: Bogactwo językowe i kulturowe Europy w oczach Polaków i cudzoziemców. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. DOI: 10.18778/8088-034-4.05.
Grabias, S. 1994. Język w nauczaniu niesłyszących. Zasady programowania systemu komunikacyjnego. W: Głuchota a język, red. S. Grabias, s. 185–221. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grabias, S. 1997. Język w zachowaniach społecznych: podstawy socjolingwistyki i logopedii, wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Hajnicz, E., Dębowski, Ł., Wiech, M. 2007. Przykładowe zastosowanie gradacyjnej analizy danych w badaniach lingwistycznych. Prace Instytutu Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk 1005, s. 1–40.
Hammarström, H. 2004. Properties of lower numerals and their explanation: A reply to Paweł Rutkowski. Journal of Universal Language 5 (2), s. 1–20.
Hanczakowski, M., Pasek, T., Zawadzka, K., Mazzoni, G. 2013. Cue familiarity and ‘don’t know’ responding in episodic memory tasks. Journal of Memory and Language 69 (3), s. 368–383.
Hunston, S. 2022. Corpora in Applied Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9781139524773.
Jankowiak, L.A. 1997. Prasłowiańskie dziedzictwo leksykalne we współczesnej polszczyźnie ogólnej (na podstawie „Słownika Prasłowiańskiego” t. 1–7). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Jednoróg, K., Marchewka, A., Tacikowski, P., Grabowska, A. 2010. Implicit phonological and semantic processing in children with developmental dyslexia: Evidence from event-related potentials. Neuropsychologia 48 (9), s. 2447–2457.
Jędrzejko, E. 1993. Nominalizacje w systemie i w tekstach współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Jodzio, K., Leszniewska-Jodzio, B. 2006. Wybiórczość zaburzeń leksykalno-semantycznych w afazji na przykładzie rozumienia pojedynczych słów. Czasopismo Psychologiczne 12 (2), s. 155–164.
Kaleta, Z. 1995. Gramatyka języka polskiego dla cudzoziemców. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kaproń-Charzyńska, I., Kamper-Warejko, J. 2016. Kształtowanie się systemu językowego w zakresie kategorii przypadka rzeczowników u dzieci 5- i 6-letnich. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kida, J. 2002. Lingwistyka matematyczna a badania językowo-stylistyczne. W: Składnia, stylistyka, struktura tekstu: księga jubileuszowa dedykowana Profesor Teresie Ampel, red. M. Krauz, K. Ożóg, s. 112–124. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Kotlewska, I., Nowicka, A. 2016. Present-self, past-self and the close-other: neural correlates of assigning trait adjectives to oneself and others. European Journal of Neuroscience 44 (4), s. 2064–2071.
Kupść, A. 2009. Adjectives: Constructions vs. Valence. Aspects of Natural Language Processing: Essays Dedicated to Leonard Bolc on the Occasion of His 75th Birthday, s. 241–269.
Kurcz, I., Lewicki, A., Sambor, J., Woronczak, J. 1974–1977. Słownictwo współczesnego języka polskiego: listy frekwencyjne, t. 1, 2, 4, 5. Warszawa: Instytut Języka Polskiego PAN.
Kurcz, I., Lewicki, A., Sambor, J., Szafran, K., Woronczak, J. 1990. Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej, t. 1–2. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Kwiatek, E. 2014. Contrastive analysis of English and Polish surveying terminology. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing.
Lewandowska-Tomaszczyk, B. 2011. Nowe wyzwania w jakościowej i ilościowej metodologii analizy języka. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego 67, s. 139–164.
Lewicki, A., Masłowski, W., Sambor, J., Woronczak, J. 1975. Słownictwo współczesnego języka polskiego: listy frekwencyjne, t. 3. Warszawa: Instytut Języka Polskiego PAN.
Linde-Usiekniewicz, J., Łaziński, M. 2003. „Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej” w badaniach nad słownictwem polszczyzny dzisiejszej. W: Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, red. J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, s. 112–124. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Linde-Usiekniewicz, J., Rutkowski, P. 2003. O zależności między właściwościami składniowymi i frekwencyjnymi liczebników głównych w polszczyźnie. W: Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, red. J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, s. 125–140. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Linde-Usiekniewicz, J., Rutkowski, P. 2007. Frequency of Use of Polish Numerals Does Not Influence Their Syntax. W: Proceedings of the 22nd Annual Northwest Linguistics Conference, red. N. Carter, L. Hadic-Zabala, A. Rimrott, D.R. Storoshenko, s. 175–86. Burnaby: Simon Fraser University.
Lu, Y., Nieznański, M. 2020. The base rate neglect in episodic memory. Memory 28 (2), s. 270–277.
Lu, Y., Nieznański, M., Obidziński, M. 2023. The Effects of Expected Value and Episodic Memory on Preference Reversals. Review of Behavioral Economics 10 (2), s. 105–161.
Łobos, A. 2013. Czytelność tekstu w wybranych podręcznikach do nauczania muzyki w szkole podstawowej. W: Odmiany polszczyzny w szkole: teoria i praktyka, red. H. Synowiec, M. Kubarek, s. 202–219. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Majewska, M.B. 2006. Rzeczownikowe homonimy heterogeniczne: analiza synchroniczna i diachroniczna. Kraków: Wydawnictwo LEXIS.
Mandera, P., Keuleers, E., Wodniecka, Z., Brysbaert, M. 2015. Subtlex-pl: subtitle-based word frequency estimates for Polish. Behavior Research Methods 47, s. 471–483.
Mańczak, W. 2010. Rzekoma różnica między zaimkami celtyckimi a polskimi. Linguistica Copernicana 4 (2), s. 35–42.
Mańczak-Wohlfeld, E. 2005. English borrowings in two contemporary Polish lexicons of anglicisms. Studia Turcologica Cracoviensia 10, s. 269–277.
Martyniuk, W. 1991. Grundbaustein Polnisch. Propozycja programu nauczania języka polskiego jako obcego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Matuszczak, M., Krejtz, I., Orylska, A., Bielecki, M. 2009. Trening pamięci operacyjnej u dzieci z zespołem hiperkinetycznym (ADHD) (Working memory training in children with ADHD). Czasopismo Psychologiczne 15, s. 87–103.
Michalik, M. 2006a. Jak diagnozować język ucznia? – propozycje dla logopedów i nauczycieli. Studia Logopaedica 1, s. 490–521.
Michalik, M. 2006b. Konteksty pragmalingwistyczne definicji dziecięcych w dyskursie zaburzonym. Studia Logopaedica 1, s. 169–182.
Milewski, S. 2009. Wyrazy n-fonemowe i n-sylabowe w mowie dorosłych adresowanej do niemowląt. Psychologia Rozwojowa 14 (2), s. 43–56.
Miłkowski, M. 2010. Developing an open-source, rule-based proofreading tool. Software: Practice and Experience 40 (7), s. 543–566.
Mirocha, P. 2019. Listy frekwencyjne jako narzędzie ewaluacji leksyki w podręcznikach do języka polskiego jako obcego. Analiza i ocena podręcznika Krok po kroku 1. Kwartalnik Polonicum 31/32, s. 38–46.
Nieznański, M. 2013. Effects of resource demanding processing on context memory for context-related versus context-unrelated items. Journal of Cognitive Psychology 25 (6), s. 745–758.
Nieznański, M. 2014. The role of reinstating generation operations in recognition memory and reality monitoring. Polish Psychological Bulletin 45 (3), s. 363–371.
Nowicka, A., Jednoróg, K., Wypych, M., Marchewka, A. 2009. Reversed old/new effect for intentionally forgotten words: An ERP study of directed forgetting. International Journal of Psychophysiology 71 (2), s. 97–102.
Nowicka, A., Marchewka, A., Szatkowska, I. 2006. Lateralization of repetition effects in event-related potentials to words in left-and right-handed women. Neuroscience Letters 393 (2–3), s. 150–154.
Ogrodniczuk, M. 2003a. Nowa edycja wzbogaconego korpusu słownika frekwencyjnego. W: Językoznawstwo w Polsce. Stan i perspektywy, red. S. Gajda, s. 181–190. Opole: Uniwersytet Opolski.
Ogrodniczuk, M. 2003b. Rozszerzenie opisów morfologicznych w tekstach korpusu Słownika frekwencyjnego polszczyzny współczesnej. W: Prace językoznawcze dedykowane Profesor Jadwidze Sambor, red. J. Linde-Usiekniewicz, R. Huszcza, s. 125–140. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Parzuchowski, M., Szymkow-Sudziarska, A. 2008. Well, slap my thigh: Expression of surprise facilitates memory of surprising material. Emotion 8 (3), s. 430–434.
Pawłowski, A. 2006. Chronological analysis of textual data from the Wrocław Corpus of Polish. Poznań Studies in Contemporary Linguistics 41, s. 9–29.
Perlak, D., Jarema, G. 2003. The recognition of gender-marked nouns and verbs in Polish-speaking aphasic patients. Cortex 39 (3), s. 383–403.
Perlak, D., Feldman, L.B., Jarema, G. 2008. Defining regularity: Does degree of phonological and orthographic similarity among Polish relatives influence morphological processing? The Mental Lexicon 3 (2), s. 239–258.
Prochwicz, K. 2007. Dostępność znaczeń w warunkach powtarzalnej prezentacji. Badania nad zjawiskiem wysycania semantycznego. Studia Psychologica 2, s. 142–155.
Rutkowski, P. 2003. On the Universal Neuropsychological Basis of the Syntax of Numerals. Journal of Universal Language 4 (2), s. 147–182.
Saloni, Z. 1991. Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej. ComputerWorld 1 listopada 1991. Online: https://www.computerworld.pl/news/Slownik-frekwencyjny-polszczyzny-wspolczesnej,315352.html [dostęp: 28.05.2024].
Seretny, A. 2011. Kompetencja leksykalna uczących się języka polskiego jako obcego w świetle badań ilościowych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Seretny, A. 2018. Badania leksykalne w (glotto)dydaktyce polonistycznej. Język Polski 98 (2), s. 42–60. DOI: 10.31286/JP.98.2.3.
Shevchuk-Kliuzheva, O., Błasiak-Tytuła, M. 2023. The vocabulary skills of Ukrainian pre-schoolers in Poland. Cognitive Studies / Études cognitives 23, s. 1–12.
Sibiga, Z. 1999. Sprawność językowa uczniów szkół polonijnych Stanów Zjednoczonych. Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Skrzypek, A. 2009. Phonological short-term memory and L2 collocational development in adult learners. EUROSLA Yearbook 9 (1), s. 160–184.
Skrzypek, A., Singleton, D. 2013. Phonological Short-Term Memory and the Operation of Cross-Linguistic Factors in Elementary and Pre-Intermediate Adult L2 Learners’ Collocational Usage. W: Language Learning, Discourse and Communication: Studies in Honour of Jan Majer, red. Ł. Szubko-Sitarek, P. Salski, P. Stalmaszczyk, s. 193–214. Cham – Heidelberg – New York – Dordrecht – London: Springer.
Sokólska, U. 2005. Leksykalno-stylistyczne cechy prozy Melchiora Wańkowicza (na materiale reportaży z lat 1961–1974). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Stefańczyk, W.T. 2007. Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika: próba synchronicznej analizy morfologicznej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Stefańczyk, W.T. 2015. Zmiany we współczesnym polskim systemie fleksyjnym (na materiale rzeczownikowym i przymiotnikowym). LingVaria 20, s. 97–106.
Sworowska, A. 2023. Językowe wykładniki emocji we współczesnych szwedzkich tekstach literackich i ich polskich przekładach.
Szymanek, B. 2008. A New Look at Suppletion in Polish. Roczniki Humanistyczne 56 (5), s. 75–92.
Szymczyk, B., Zakowicz, W., Stemplewska-Zakowicz, K. 2012. Automatyczna analiza tekstu: polska adaptacja programu LIWC Jamesa Pennebakera. Przegląd Psychologiczny 55 (2), s. 195–209.
Śledź, A. 2001. Przerywnikowe użycia pewnych wariantów słowa wiedzieć w mowie potocznej. Prace Językoznawcze Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 3, s. 135–148.
Śmigórski, K. 2010. Różnice w przebiegu procesów poznania utajonego u osób wysoce i nisko uzdolnionych twórczo. Badania w paradygmacie maskowanego poprzedzania semantycznego. Przegląd Psychologiczny 53 (4), s. 497–510.
Świdziński, M., Rutkowski, P. 2022. Korpus ogólny jako model danego języka naturalnego: korpusy języków fonicznych a korpus polskiego języka migowego. Poradnik Językowy 792 (3), s. 7–22.
Święcicka, M. 2002. Kreatywne budowanie wypowiedzi potocznej w utworach literackich dla młodzieży. W: Czynności tworzenia i rozumienia wypowiedzi, red. J. Porayski-Pomsta, s. 307–323. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Wierzbicka, A. 1997. Understanding cultures through their key words: English, Russian, Polish, German, and Japanese. New York – Oxford: Oxford University Press.
Witaszek-Samborska, M. 1993. Zapożyczenia z różnych języków we współczesnej polszczyźnie: na podstawie słowników frekwencyjnych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Woliński, M., Przepiórkowski, A. 2001. Projekt anotacji morfosynktaktycznej korpusu języka polskiego. Warszawa: Instytut Podstaw Informatyki PAN.
Woźniak, M. 2017. Jak znaleźć igłę w stogu siana. Automatyczna ekstrakcja wielosegmentowych jednostek leksykalnych z tekstu polskiego. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Zabawa, M. 2019. O roli samodzielnie przygotowanych korpusów w badaniach językoznawczych (na przykładzie korpusu wykorzystującego zasoby internetowe). Półrocznik Językoznawczy Tertium 4 (1), s. 212–232. DOI: 10.7592/10.7592/Tertium2019.4.1.Zabawa.
Zaborowski, B., Przepiórkowski, A. 2012. Tagset conversion with decision trees. Advances in Natural Language Processing: 8th International Conference on NLP, JapTAL 2012, Kanazawa, Japan, October 22-24, 2012. Proceedings, s. 144–155.
Zarzeczny, G. 2014. Leksyka w ujęciu ilościowym (na materiale wybranych wrocławskich podręczników). W: 40 lat wrocławskiej glottodydaktyki polonistycznej. Teoria i praktyka, red. A. Dąbrowska, U. Dobesz, s. 373–384. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT.
Zembaty-Michalakowa, M. 1982. Poezja Juliana Przybosia w świetle badań statystyczno-językowych na tle porównawczym. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zgółkowa, H. 1983. Słownictwo współczesnej polszczyzny mówionej. Lista frekwencyjna i rangowa. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zgółkowa, H. 2016. Słownictwo dzieci w wieku przedszkolnym. Dwa pokolenia – dwa światy. Poradnik Językowy 10, s. 9–19.
Zydorowicz, P., Orzechowska, P., Jankowski, M., Dziubalska-Kołaczyk, K., Wierzchoń, P., Pietrala, D. 2016. Phonotactics and morphonotactics of Polish and English. Theory, Description, Tools and Applications. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Uniwersytet Wrocławski Polska
https://orcid.org/0000-0001-9762-3420
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.