Polnische Sprach⸗Lehre Jerzego Schlaga (1734) – gramatyka języka polskiego dla niewprawnej młodzi
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest gramatyce języka polskiego Polnische SprachᵙKunst (1734), autorstwa Jerzego Schlaga, Niemca uczącego języka polskiego na Śląsku. Podręcznik Schlaga wyróżnia się spośród współczesnych mu gramatyk poprzez zamierzoną przez autora rezygnację z terminologii gramatycznej oraz odejście od schematu opisu języka przejętego z tradycji łacińskiej. Artykuł przedstawia, na czym polega nowatorstwo opisu systemu języka zaproponowanego przez Schlaga oraz w jakim stopniu zrealizował autor zamiar odrzucenia terminologii.
Słowa kluczowe
Jerzy Schlag (Bićki); gramatyka języka polskiego; Śląsk; terminologia gramatyczna
Bibliografia
Burzyńska-Kamieniecka, A. 2009. Wpływ sytuacji komunikacyjnej na kształt dialogu w XVIII-wiecznych polsko-niemieckich rozmówkach handlowych Georga Schlaga. Slavica Wratislaviensia 150, s. 57–64.
Burzyńska-Kamieniecka, A., Dąbrowska, A. 2014. Tradycje nauczania języka polskiego jako obcego we Wrocławiu. W: 40 lat wrocławskiej glottodydaktyki polonistycznej. Teoria i praktyka, red. A. Dąbrowska, U. Dobesz, s. 343–371. Wrocław: Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Campe, J.H. 1801. Wörterbuch zur Erklärung und Verdeutschung der unserer Sprache aufgedrungenen fremden Ausdrücke. Braunschweig: Schulbuchhandlung.
Cieśla, M. 1974. Dzieje nauki języków obcych w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dąbrowska, A. 2017. Ponieważem się już obiecał… Ruchome końcówki czasownika w czasie przeszłym. Postscriptum Polonistyczne 1 (19), s. 41–51.
Glück, H. 2002. Deutsch als Fremdsprache in Europa vom Mittelalter bis zur Barockzeit. Berlin: Walter de Gruyter.
Gutthäter-Dobracki, M. 1669. Polnische Teutsch erklärte Sprachkunst. Oleśnica: J. Seiffert.
Jurewicz-Nowak, M. 2015. Językowe akty etykiety środowiskowej i zawodowej w rozmówkach handlowych Jerzego Schlaga (XVIII wiek). Rozprawy Komisji Językowej ŁTN 61, s. 43–60.
Krumbholz, J.Ch. 1770. Kurzgefasste und deutliche Deutsch-Polnische Grammatik […]. Wrocław: Wilhelm Gottlieb Korn.
Krünitz, J.G. 1773–1858. Oeconomische Encyclopädie. Berlin i in.: Joachim Pauli i in.
Łosowska, A. 2022. Późnośredniowieczny łacińsko-polski słowniczek nazw ziół z kodeksu praskiego VI. A. 7. Rocznik Przemyski. Literatura i Język 58 (2), s. 3–36.
Mendykowa, A. 1975. Książka polska we Wrocławiu w XVIII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Mrongowiusz, K.C. 1794. Polnisches Lesebuch, Lexikon und Sprachlehre […]. Zabawki pożyteczne […]. Królewiec: Daniel Krzysztof Kanter.
Rombowski, A. 1960. Nauka języka polskiego we Wrocławiu. (Koniec wieku XVI – połowa wieku XVIII). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rospond, S. 1959. Dzieje polszczyzny śląskiej. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Schlag, G. 1734. Neue gründliche und vollständige Pohlnische Sprach⸗Lehre, nicht aus andern ausgeschrieben, Noch gantz nah den Grammatiken anderer Sprachen eingerichtet; Sondern durch vieles Nachsinnen allein auf die eigentliche Beschaffenheit Der Polnischen Sprache gegründet. Wrocław: Johann Jacob Korn.
Schlag, G. 1744. Neue gründliche und vollständige Pohlnische Sprach⸗Lehre, nicht aus andern ausgeschrieben, Noch gantz nah den Grammatiken anderer Sprachen eingerichtet; Sondern durch vieles Nachsinnen allein auf die eigentliche Beschaffenheit Der Polnischen Sprache gegründet. Wrocław: Johann Jacob Korn.
Schottel, J.G. 1641. Teutsche Sprachkunst. Braunschweig: Balthasar Gruber.
Sochacka, S. 1972. Gramatyki i słowniki polskie na Śląsku w XVII i XVIII w. (Stań badań i postulaty badawcze). Studia Śląskie. Seria Nowa 21, s. 245–265.
Zaremba, J. red. 1979. Bibliografia piśmiennictwa polskiego na Śląsku XVII i XVIII w. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
