Badanie umiejętności nazywania emocji przez dzieci jako wyzwanie dla logopedy
Abstrakt
Badania dotyczące sfery emocjonalnej człowieka prowadzone są zasadniczo na gruncie psychologii. Ocena umiejętności nazywania emocji jest jednak problemem interdyscyplinarnym, ważnym również z punktu widzenia logopedii. Zdaniem badaczy wiele dzieci z zaburzeniami neurorozwojowymi - takimi jak zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), ma trudności z rozpoznawaniem i rozumieniem emocji oraz ich nazywaniem. Ta umiejętność stanowi wyzwanie również dla wielu dzieci neurotypowych. Mimo to kwestie dotyczące umiejętności nazywania emocji nadal są dość rzadko podejmowane na gruncie lingwistyki. Celem prezentowanego artykułu jest przedstawienie trudności związanych z konstruowaniem prób mających na celu ocenę umiejętności nazywania emocji w warunkach testowych, a także przedstawienie wstępnych wyników badań w tym zakresie (o charakterze pilotażowym) prowadzonych wśród neurotypowych dzieci w wieku przedszkolnym. Prezentowany temat jest częścią szerszego projektu dotyczącego umiejętności nazywania i wyrażania emocji przez dzieci z ASD.
Słowa kluczowe
ASD; nazywanie emocji; emocje; diagnoza logopedyczna
Bibliografia
Barrett, L.F. 2018. Jak powstają emocje. Sekretne życie mózgu. Warszawa: CeDeWu.
Ekman, P. 1992. An Argument for Basic Emotions. Cognition and Emotion 6 (3/4), s. 169–200.
Gawda, B. 2018. Wstęp. Język emocji. Annales Universitetis Mariae Curie-Skłodowska Sectio J 31 (4), s. 9–15.
Górecka-Mostowicz, B. 2005. Co dzieci wiedzą o emocjach. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Grabias, S. 2019. Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Dąbrowski, A. 2019. Źródła, natura i funkcje emocji. Studium teorii impulsji Leona Petrażyckiego w kontekście współczesnych badań. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Jęczeń, U. 2017. Językowa projekcja emocji w wypowiedziach dzieci w normie intelektualnej i dzieci z zespołem Downa. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Lasota, A., Jońca, D. 2021. Emocje, komunikacja, akceptacja. Program profilaktyczno-terapeutyczny dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Warszawa: Difin.
Löytömäki, J., Ohtonen, P., Laakso, M.L., Huttunen, K. 2020. The role of linguistic and cognitive factors in emotion recognition difficulties in children with ASD, ADHD or DLD. International Journal of Language & Communication Disorders 55 (2), s. 231–242.
Marcinkiewicz, A. 2021. Emocje i uczucia. Czy literatura potrafi nazwać ludzkie doznania? W: Od uwielbienia do wzgardy. O języku emocji w różnych typach dyskursu, red. M. Wanot-Mistura, E. Wierzbicka-Piotrowska, s. 13–25. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Obuchowski, K. 2004. Kody umysłu i emocje. Łódź: Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna.
Reykowski, J. 1992. Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Riegel, M., Wierzba, M., Wypych, M., Żurawski, Ł., Jednoróg, K., Grabowska, A., Marchewka, A. 2015. Nencki Affective Word List (NAWL): the cultural adaptation of the Berlin Affective Word List-Reloaded (BAWL-R) for Polish. Behavior Research Methods 47 (4), s. 1222–1236.
USJP – Dubisz, S. red. 2003. Uniwersalny słownik języka polskiego, t. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Wierzbicka, A. 2010. Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Zimbardo, P., Gerrig, R., 2012. Psychologia i życie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Uniwersytet Warszawski Polska
http://orcid.org/0000-0002-3854-3196
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
