Stosunek Polaków litewskich do zapisu nazw osobowych w postaci oryginalnej
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza postaw i motywacji 100 litewskich Polaków, pochodzących głównie z homogenicznych kulturowo polskich rodzin, w zakresie oceny zapisu i zmian w zapisie nazw osobowych. Badanie ilościowe opiera się na analizie kwestionariusza świadomościowego przeprowadzonego wśród litewskich Polaków w wieku 34-70 lat.
Niniejszy artykuł nie tylko nakreśla istniejące ramy prawne dotyczące tej kwestii, ale także wyjaśnia dominujące postawy mniejszości polskiej w odniesieniu do perspektywy zapisu nazwisk i imion litewskich mniejszości narodowych zgodnie z oryginalnym brzmieniem fonetycznym, aczkolwiek bez włączania znaków diakrytycznych. Analiza ankiet wykazała, że 57% respondentów wyraziło chęć do skorzystania z możliwości, jakie dają proponowane zmiany legislacyjne, podczas gdy 25% było przeciwnych zmianom. Wśród motywów skłaniających do zmian dominuje dążenie do zachowania i kultywowania języka polskiego. Niniejszy artykuł przyczynia się do głębszego zrozumienia dynamiki zmian tożsamościowych w społeczeństwach wielokulturowych ze względu na stosunek do kwestii językowych.
Słowa kluczowe
nazwy osobowe; mniejszość polska; Litwa; polityka językowa
Bibliografia
Baker, C. 1992. Attitudes and language. Clevedon: Multilingual Matters.
BNS, LRT 05.08.2023. Prezydencki doradca Jaroslav Neverovič zmienił zapis swojego imienia i nazwiska na Jarek Niewierowicz. Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/2069944/prezydencki-doradca-jaroslav-neverovic-zmienil-zapis-swojego-imienia-i-nazwiska-na-jarek-niewierowicz [dostęp: 02.10.2023].
Dėl Asmens vardo ir pavardės rašymo asmens tapatybę patvirtinančiuose ir kituose dokumentuose taisyklių patvirtinimo. Teisės aktų registras 28.04.2022. Nr. 8744. Online: https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/06584310c6e911ec8d9390588bf2de65 [dostęp: 02.10.2023].
Dz.U. 1995 nr 15 poz. 71 Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, sporządzony w Wilnie dnia 26 kwietnia 1994 r. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19950150071 [dostęp: 02.10.2023].
Dz.U. 2005 nr 17 poz. 141 Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Online: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20050170141 [dostęp: 02.10.2023].
Dz.U. 2014 poz. 1741. Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego.
Europejska Fundacja Praw Człowieka (b.d.). Online: https://www.efhr.eu/ulotki-efhr/ [dostęp: 02.10.2023].
Geben, K. 2011. Z badań nad wielojęzycznością społeczności miejskich Polaków na Litwie. Prace Filologiczne 62, s. 119–129.
Geben, K. 2013. Lietuvos lenkai ir lenkų kalba Lietuvoje. W: Miestai ir kalbos, t. 2. Sociolingvistinis Lietuvos žemėlapis, red. M. Ramonienė. Vilnius: VU leidykla, s. 217–234.
Geben, K. 2023. Lietuvos lenkų jaunimo kalbinės nuostatos. W: Terp taikamosios kalbotėros baru, red. I. Hilbig, K. Jakaitė-Bulbukienė, E. Žurauskaitė, I. Daraškienė, Vilnius: VU leidykla, s. 29–41.
Hrynicki, W.M. 2016. Motywacje w obszarze nadawania i zmiany imion i nazwisk (2012‒2015), Katowice–Łódź: Psychoskok.
Karaś, H. 2002. Gwary polskie na Kowieńszczyźnie, Warszawa–Puńsk: Aušra.
Kardis, D. 2007. Najpopularniejsze imiona Polaków wileńskich, urodzonych w latach 1945−1999 w porównaniu z imiennictwem w Polsce. Prace Filologiczne 52, s. 141–154.
Knutowicz, E. 2023. Ministerstwo Sprawiedliwości: imię i nazwisko zmieniło 203 obywateli Litwy narodowości polskiej. Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/2057616/ministerstwo-sprawiedliwosci-752-osoby-otrzymaly-zgode-na-zmiane-imienia-i-nazwiska-203-obywatele-litwy-narodowosci-polskiej?fbclid=IwAR27PhwFE9D73pzIHvwsMDHflNcVERFuRtzI0T1Wnz-FuE0NCKdz0Ay_K74 [dostęp: 02.10.2023].
Knutowicz, E., Dunajewska, R., 2022. Sprawa Wołkonowskiego: co dalej z pisownią polskich nazwisk? Online: https://www.lrt.lt/pl/wiadomosci/1261/1716729/sprawa-wolkonowskiego-co-dalej-z-pisownia-polskich-nazwisk [dostęp: 15.12.2023].
Lietuvos gyventojai 2021 metais. Lietuvos Respublikos 2021 metų visuotinio gyventojų ir būstų surašymo rezultatai. Online: https://storymaps.arcgis.com/stories/d7ac6efa3e99480992e956f440a1b3ec [dostęp: 02.10.2023].
Lietuvos Respublikos asmens vardo ir pavardės rašymo dokumentuose įstatymas. Teisės aktų registras 18.01.2022. Nr 2022-01142. Online: https://www.e-tar.lt/portal/lt/legalAct/c8890cd07e6e11ec993ff5ca6e8ba60c, [dostęp: 02.10.2023].
Lietuvos Respublikos valstybinės kalbos įstatymas 31.01.1995. Nr I-779, red. z dn. 13.06.2002. Online: https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.15211?jfwid=32wf6lrn [dostęp: 02.10.2023].
LRT 24.05.2022. Teisingumo ministrė oficialiai pakeitė pavardę: nuo šiol – Dobrowolska. Online: https://www.lrt.lt/naujienos/lietuvoje/2/1701774/teisingumo-ministre-oficialiai-pakeite-pavarde-nuo-siol-dobrowolska [dostęp: 02.10.2023].
Masojć, I. 2019. Miejsce języka polskiego w wielojęzycznym repertuarze uczniów szkół polskich na Litwie. Polonistyka. Innowacje 10, s. 35–50.
Sikora, K. 2000. „Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie”: imię a tożsamość. W: Tożsamość człowieka. Red. A. Gałdowa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185–196.
Walkowiak, J. B. 2015. Od Katažiny do Edvina, czyli o imionach Polaków współcześnie używanych na Litwie, Onomastica LIX, s. 153–168.
