Wizualizacja treści jako sposób upraszczania tekstu prawnego. Legal design w praktyce
Abstrakt
Celem artykułu jest prezentacja możliwości wykorzystania standardu prostego języka na potrzeby komunikacji w zakresie prawa. Do tej pory bowiem legal design jako model komunikacyjny między prawnikami a obywatelami/klientami nie został wnikliwie opracowany od strony teoretycznej, jak i praktycznej. W pierwszej części tekstu zatem zaprezentowane zostały najważniejsze cechy prostego języka w ujęciu legal design. Jest to jedna z możliwych ścieżek zastosowania wypracowanego ponad dekadę temu standardu prostej polszczyzny. Wysoki stopień trudności tekstów z dziedziny prawa powoduje, że ich odbiorcy stają się wykluczeni komunikacyjnie. Legal design to uproszczenie języka prawa w taki sposób, by było ono użyteczne i zrozumiałe dla każdego obywatela. W drugiej części artykułu znajduje się opis dobrych praktyk wykorzystania tego modelu projektowania informacji na gruncie prawa. Skuteczność i efektywność działań zmierzających do wizualizacji treści została sprawdzona wśród klientów jednej z poznańskich kancelarii prawnych.
Słowa kluczowe
prosty język; legal design; język prawa
Bibliografia
Abramowska, B.E. red. 2012. Informacje dla wszystkich. Europejskie standardy przygotowania tekstu łatwego do czytania i zrozumienia. Warszawa: Zakład Wydawniczo-Poligraficzny Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej.
Bieniek, A., Lorent, R. 2021. Legal design jako narzędzie umożliwiające osiągnięcie komunikatywności tekstu prawnego. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 1, s. 11–21.
Brown, T. 2016. Zmiana przez design: jak design thinking zmienia organizacje i pobudza innowacyjność, tłum. M. Höffner. Wrocław: Wydawnictwo Libron.
Fleischer, M. 2009. Communication design czyli Projektowanie komunikacji (lub odwrotnie). Łódź: Wydawnictwo Primum Verbum.
Gawande, A. 2012. Potęga checklisty. Jak opanować chaos i zyskać swobodę w działaniu. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Hagan, M. 2016. User-centered privacy communication design. Proceedings of the Symposium on Usable Privacy and Security, s. 22-24.
Hagan, M. Law by design. Online: https://lawbydesign.co/ [dostęp: 11.01.2023].
Inflacja prawa [hasło]. Online: https://pl.wikipedia.org/wiki/Inflacja_prawa [dostęp: 2.02.2023].
Informacja o działalności Sądu Najwyższego w roku 2008. Online: http://www.sn.pl/osadzienajwyzszym/Dzialalnosc_SN/Dzialalnosc_SN_2008.pdf (2.02.2023).
Irek, A., Wiśniewska, K. 2023. System Oznaczeń Kodeksowych czyli jak pracować z kodeksami i pisać pisma. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Jasionek, J. 2020. Legislacja w Polsce 2020 r. – kolejny raport o inflacji prawa. Online: https://www.prawo.pl/prawnicy-sady/produkcja-prawa-w-polsce-raport-inflacji-prawa-w-2020-r,505769.html [2.02.2023].
Malinowski, A. 2006. Polski język prawny. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Lexis Nexis.
Martinez, E., Mollica, F., Gibson, E. 2022. Poor writing, not specialized concepts, drives processing dificulty in legal language. Cognition 224, s. 1–7.
Obar, J.A., Oeldorf-Hirsch, A. 2020. The biggest lie on the internet: Ignoring the privacy policies and terms of service policies of social networking services. Information, Communication & Society 23. s. 128–147.
Piekot, T. 2021. W poszukiwaniu uniwersalnej metody upraszczania pism urzędowych i decyzji administracyjnych. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 28. s. 109–122.
Płuchowska, D., Wszołek, M. 2023. Legal design – jak zaprojektować prawo zrozumiałe dla wszystkich. Online: https://web.swps.pl/strefa-designu/blog/539-communication/19918-legal-design-czy-mozna-zaprojektowac-prawo-zrozumiale-dla-wszystkich [dostęp: 17.012023].
Susskind, R. 2013. Prawnicy przyszłości. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Susskind, R. 2019. Przyszłość zawodów. Jak technologia zmieni pracę ekspertów. Warszawa: Wydawnictwo Wolters Kluwer.
Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z dnia 31 marca 2020 r.
Wszołek, M., Płuchowska, D. 2021. Legal design. Warszawa: Wydawnictwo Libron.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0003-1534-532X
