Nowe nazwy potraw, napojów i produktów spożywczych w polszczyźnie – formalno-genetyczne mechanizmy nominacyjne (rekonesans leksykograficzny)
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę przedstawienia formalno-genetycznych mechanizmów nominacyjnych w nowym nazewnictwie potraw, napojów i produktów spożywczych w polszczyźnie. Autorka przyjmuje perspektywę komparatywną, podstawą weryfikacji czyniąc opis tych mechanizmów w monografii Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie z 2005 roku. Materiał współczesny pochodzi z dwu opracowywanych na bieżąco źródeł leksykograficznych dostępnych online. Analiza struktury formalno-genetycznej najnowszych nazw potraw, napojów i produktów spożywczych ze strukturą analogicznego pola leksykalno-semantycznego sprzed prawie 20 lat prowadzi do wniosku, że mechanizmy nominacyjne cechuje elastyczna stabilność, a obserwowana współcześnie przewaga aktywności systemu słowotwórczego nad importacją leksemów obcych (odwrotnie niż na początku XXI wieku) jest wynikiem zmian zewnętrznojęzykowych.
Słowa kluczowe
słownictwo kulinarne; pole tematyczne; pole leksykalno-semantyczne; potrzeby nominacyjno-ekspresywne użytkowników polszczyzny; tendencje nazwotwórcze
Bibliografia
Bajerowa, I. 1993. Język ogólnopolski XX wieku. W: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II: Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, s. 27–52. Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.
Batko-Tokarz, B. 2008. Tematyczny podział słownictwa w Wielkim słowniku języka polskiego. W: Nowe studia leksykograficzne 2, red. P. Żmigrodzki, R. Przybylska, s. 31–48. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Batko-Tokarz, B. 2019. Tematyczny podział słownictwa współczesnego języka polskiego – teoria, praktyka, leksykografia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Borejszo, M. 1994. O nazwach napojów i potraw w poznańskich lokalach gastronomicznych, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, s. 92–107.
Borejszo, M. 1996. Nazwy zestawione we współczesnym słownictwie kulinarnym. W: Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań Polszczyzny, t. III, red. M. Białoskórska, s. 109–119. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński.
Burkacka, I. 2019. Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń. Linguistica Copernicana, 2(4), 229–240.
Hącia, A., Kłosińska, K., Łachnik, J., Pędzich, B. 2021, Słownik polskich neologizmów w Obserwatorium Językowym Uniwersytetu Warszawskiego. W: Dialog z Tradycją, t. IX, Językowe świadectwo przemian społecznych i kulturowych, red. E. Horyń, E. Młynarczyk, s. 109–130. Kraków: Collegium Columbinum.
Latos, A. 2022. Neologizm kulinarny kaszotto. Studium przypadku. Prace Filologiczne, LXXVII, s. 273–289.
Łachnik, J. 2022a. Nowe słownictwo związane z jedzeniem – na materiale Obserwatorium Językowego UW. Próba rekonstrukcji struktury pola tematycznego. Poradnik Językowy, z. 2, s. 25–45.
Łachnik, J. 2022b. Analiza najnowszego słownictwa polskiego z pola tematycznego JEDZENIE – na materiale słownika Obserwatorium Językowego UW. Analiza formalna jednostek i analiza ilościowa pola. Prace Filologiczne, LXXVII, s. 291–314.
Markowski, A. 1992. Leksyka wspólna różnym odmianom polszczyzny, t. I–II. Wrocław: Wydawnictwo „Wiedza o Kulturze”.
Markowski, A. 2018. Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Nowe wydanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ochmann, D. 2002. Między dezintegracją a analogią. O pewnym typie złożeń współcze¬snej polszczyzny, Język Polski, z. 5, s. 322–329.
Ociepa, R. 1998. Parę uwag na temat anglicyzmu burger. Poradnik Językowy, z. 3, s. 32–36.
OJUW – Kłosińska, K. red. b.r. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego Najnowsze Słownictwo Polskie. Online: https://nowewyrazy.uw.edu.pl/ [dostęp: wrzesień 2023].
OJUWn – Kłosińska, K. red. b.r. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego. Online: https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/ [dostęp: wrzesień 2023].
Skrzypczak, M. 2021. Weganizacja nazw potraw w polszczyźnie (na podstawie źródeł internetowych). Kwartalnik Językoznawczy, z. 1, s. 107–135.
Tokarski, R. 1984. Granice pola znaczeniowego. W: Słownictwo w opisie języka, red. K. Polański, s. 85–99. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Waszakowa, K. 2019. Internacjonalizacja w słowotwórstwie polszczyzny przełomu XX i XXI wieku jako przykład jednostronnych kontaktów językowych. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 75, s. 179–193.
Witalisz, A. 2016. Przewodnik po anglicyzmach w języku polskim. Kraków: Wydawnictwo JAK.
Witaszek-Samborska, M. 2005. Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Witaszek-Samborska, M. 2008. Mufinki i bakaliowce, czyli o współczesnych tendencjach nominacyjnych dotyczących ciast i ciasteczek w polszczyźnie. Studia Językoznawcze. Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny”, t. 7, s. 191–205.
Witaszek-Samborska, M., Skrzypczak, M. 2022. Tofucznica i skrzydełka z boczniaków, czyli o nazwach potraw zweganizowanych we współczesnej polszczyźnie uwag kilka. Prace Filologiczne, LXXVII, s. 469–488.
WSJP PAN – Żmigrodzki, P. red. 2007–. Wielki słownik języka polskiego PAN. Online: https://wsjp.pl/ [dostęp: wrzesień 2023].
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
http://orcid.org/0000-0002-8501-561X
