Aktorska i amatorska: dwie interpretacje głosowe tego samego wiersza
Abstrakt
Artykuł dotyczy dwóch interpretacji głosowych wiersza Dwa wiatry Tuwima: jedna pochodzi od aktora, druga od amatorki publikującej materiały edukacyjne w internecie. Celem jest wyjaśnienie, dlaczego aktorska interpretacja wydaje się bardziej sugestywna od amatorskiej. Przedmiotem badania są cechy prozodyczne obu wykonań utworu (tempo, intensywność dźwięku i zmiany tonu), traktowane jako ikoniczny wykładnik jego treści i zawartości emocjonalnej. Artykuł jest kontynuacją wcześniejszej publikacji, w której w podobny sposób badano Lokomotywę Tuwima. W obu pracach do badań wykorzystano program Praat, służący do analizy akustycznej dźwięku.
Słowa kluczowe
ikoniczność; instrumentacja dźwiękowa; prozodia; aktorska interpretacja wiersza
Bibliografia
Tuwim, J., Dwa wiatry. W: J. Tuwim, Wiersze 1, oprac. A. Kowalczykowa, s. 356. Warszawa: Czytelnik, 1986.
Tuwim, J., Dwa wiatry, recytuje W. Zborowski, https://www.youtube.com/watch?v=gWEbaK42DG0, dostęp 13.10.2023.
Tuwim, J., Dwa wiatry, recytuje E. Major, https://www.youtube.com/watch?v=YQXfb56fgwo, dostęp 13.10.2023.
Banse, R, Scherer, K.R. 1996. Acoustic profiles in vocal emotion expression. Journal of Personality and Social Psychology 70(3), s. 614–636.
Bańko, M. 2022. Ikoniczne walory cech prozodycznych Lokomotywy Tuwima w recytacji Piotra Fronczewskiego. Poradnik Językowy 6, s. 39–51.
Boersma, P. 2001. PRAAT, a system for doing phonetics by computer. Glot International 9–10, s. 341–345, https://www.fon.hum.uva.nl/paul/papers/speakUnspeakPraat_glot2001.pdf.
Caroll, J.B. 1966. Problems of measuring speech rate. For presentation at a conference of speech compression, U[niversity] of Louisville, Louisville, Kentucky, October 19, 1966, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED011338.pdf.
Colonna, Romano, De Iacovo. 2019. Prosodic features of the Italian poetry: a phonetic study on some readings. W: Proceedings of the 19th International Congress of Phonetic Sciences, Melbourne, Australia 2019, red. S. Calhoun i in., s. 3383–3387, https://assta.org/proceedings/ICPhS2019, dostęp: 13.10.2023.
Franszek, A. 2006. Od Bieruta do Herlinga-Grudzińskiego. Wykaz lektur szkolnych w Polsce w latach 1946-1999. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
Givón, T. 1995. Isomorphism in the grammatical code: Cognitive and biological considerstions. W: Iconicity in Language, red. R. Simone, s. 47–76. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Co.
Gottwald, J., Elsner, B., Pollatos, O. 2015. Good is up – spatial metaphors in action observation. Frontiers in Psychology 6, s. 1605.
Jędrych, K. 2014. Lektury w programach dla szkoły podstawowej z lat 1949–1989. W: Literatura dla dzieci i młodzieży, t. 4, red. K. Heska-Kwaśniewicz, K. Tałuć, s. 205-224. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Karpiński, M., Klessa, K., Czoska, A. 2014. Local and global convergence in the temporal domain in Polish task-oriented dialogue. W: Proc. 7th International Conference on Speech Prosody 2014, s. 743–747.
Kern, F. 2010. Speaking dramatically: The prosody in radio live commentaries of football games. W: Prosody in Interaction, red. M. Selting, D. Barth-Weingarten, E. Reber, s. 217–238. Amsterdam: John Benjamins.
Kövacses, Z. 2010. Metaphor. A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Kowalczykowa, A. 1986. Kalendarium życia i twórczości Juliana Tuwima. W: J. Tuwim, Wiersze 1, oprac. A. Kowalczykowa, s. 121–189. Warszawa: Czytelnik.
Kuncy-Zając, A. 2017. Depresja w metaforze, metaforyka depresji. Acta Philologica 50, s. 177–188.
Lakoff, G., Johnson, M. 1980. Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press. [Polski przekład: Metafory w naszym życiu, tłum. T. Krzeszowski, Warszawa: PIW, 1988]
Nygaard, L., Herold, D.S., Namy, L.L. 2009. The semantics of prosody: Acoustic and perceptual evidence of prosodic correlates to word meaning. Cognitive Science 33, s. 127–146.
Ohala, J.J. 1994. The frequency code underlies the sound-symbolic use of voice pitch. W: Sound Symbolism, red. L. Hinton, J. Nichols, J. Ohala, s. 325–347. Cambridge: Cambridge University Press.
Perlman, M. 2010. Talking fast: The use of speech rate as iconic gesture. W: Meaning, Form, and Body, red. F. Perrill, V. Tobin, & M. Turner, s. 245–262. Stanford, CA: CSLI Publications.
Perlman, M., Clark, N., Johansson Falck, M. 2015. Iconic Prosody in Story Reading. Cognitive Science 39, 6, s. 1348–1368.
Podstawa programowa. 2017. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej (…). Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa, 24 lutego 2017 r., poz. 356.
Pszczołowska, L. 1977. Instrumentacja dźwiękowa. Wrocław: Ossolineum.
Rockwell, P. 2000. Lower, slower, louder: Vocal cues of sarcasm. Journal of Psycholinguistic Research 29(5), s. 483–495.
Sawicka, I. 1995. Fonologia. W: L. Dukiewicz, I, Sawicka, Fonetyka i fonologia, s. 105–195. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Shintel, H., Nusbaum, H.C., Okrent, A. 2006. Analog acoustic expression in speech communication. Journal of Memory and Language 55, s. 167–177.
Stradecki, J. 1959. Julian Tuwim. Bibliografia. Warszawa: PIW.
Tzeng, Ch., Duan, J., Namy, L., Nygaard, L. 2018. Prosody in speech as a source of referential information. Language, Cognition and Neuroscience 33(4), s. 512–526.
Weinsberg, A. 1983. Językoznawstwo ogólne. Warszawa: PWN.
Yanko, T. 2019. The prosody of poetic reading in comparison with the prosody of everyday speech. W: Quantitative Approaches to Versification, red. P. Plecháč i in., s, 263–274. Ústav pro českou literaturu AV ČR, https://www.researchgate.net/publication/334132735_Quantitative_Approaches_to_Versification, dostęp: 13.10.2023.
