Badanie podsystemu składniowego u dzieci dwu- i wielojęzycznych. Problemy z doborem narzędzia
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest zagadnieniu oceny podsystemu składniowego u dzieci dwu- i wielojęzycznych. Przedstawiony w nim został krótki przegląd narzędzi umożliwiających zbadanie kompetencji składniowych wraz z wyjaśnieniem, które elementy składni zostały w nich uwzględnione. Przegląd ten jest wprowadzeniem do zaprezentowania narzędzia stworzonego na potrzeby badań własnych poświęconych rozwojowi podsystemu składniowego u dzieci dwu- i wielojęzycznych w wieku 6-9 lat. W tekście omówione zostały kryteria doboru czasowników do procedury badawczej, a także sposób ich badania. Zostały również pokazane mocne i słabe strony zastosowanej procedury badawczej oraz sposób, w jaki takie badanie pozwoli na przeanalizowanie wybranych zagadnień z zakresu rozwoju podsystemu składniowego badanych dzieci.
Słowa kluczowe
podsystem składniowy; rozwój mowy dziecka; dwujęzyczność
Bibliografia
Bloomfield, L. 1933. Language. Londyn: George Allen&Unwin Ltd.
Emiluta-Rozya, D. 2017. Całościowe badanie logopedyczne. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Grosjean, F. 2004. Studying Bilingual: Methodological and Conceptual Issues. W: The Handbook of Bilingualism, red. T.K. Bhatia, W.C. Ritchie, s. 32–63. Blackwell Publishing.
Gruba, J. 2018. Karty Oceny Logopedycznej Dziecka. Gliwice: Komlogo.
Haman, E., Łuniewska, M., Maryniak, A., Wodniecka, Z. 2018. Specyficzne zaburzenie językowe (SLI) i dwujęzyczność: pozorne związki i realne konsekwencje. W: Logopedia międzykulturowa, red. E. Czaplewska, s. 150–173. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Haugen, E. 1953. The Norwegian language in America: A study in bilingual behavior. Filadelfia: University of Pennsylvania Press.
Kaczmarek, L. 1953. Kształtowanie się mowy dziecka. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Kaczorowska-Bray, K., Milewski, S., Michalik, M. 2021. Rozwój umiejętności składniowych u dzieci w wieku od 4 do 10 lat. Logopedia 48 (2), s. 133–149.
Kurcz, I. 1992. Język a psychologia. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Kurcz, I. 2000. Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Łuczyński, E. 2004. Kategoria przypadka w ontogenezie języka polskiego, czyli o wchodzeniu dziecka w rzeczywistość gramatyczną. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Łuczyński E. 2015. Badanie kompetencji gramatycznej osób z zaburzeniami mowy. W: Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, s. 56–64. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Mazurkiewicz-Sokołowska J. 2010. Lingwistyka mentalna w zarysie. O zdolności językowej w ujęciu integrującym. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Michalik, M. 2011. Kompetencja składniowa w normie i zaburzeniach. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Otwinowska, A., Banasik, A., Białecka-Pikul, M., Kiebzak-Mandera, D., Kuś, K., Miękisz, A., Szewczyk, J., Cywińska, M., Kacprzak, A., Karwala, M., Kołak, J., Łuniewska, M., Mieszkowska, K., Wodniecka, Z., Haman, E. 2012. Dwujęzyczność u progu edukacji szkolnej – interdyscyplinarny projekt badawczy. Neofilolog 39 (1), s.7–29.
Przetacznik-Gierowska, M. 1963. Rozwój struktury i funkcji zdań w mowie dziecka. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Smoczyńska, M., Haman, E., Maryniak, A., Czaplewska, E., Krajewski, G., Banasik, N., Kochańska, M., Łuniewska, M., Morstin, M. 2015. Test rozwoju językowego. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Haman, E., Kochańska, M., Łuniewska, M. 2015. Standaryzowane Narzędzie do Oceny Wypowiedzi SNOW. Podręcznik, cz. 1: Opis i instrukcje. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Krajewski, G., Łuniewska, M., Haman, E., Bulkowski, K., Kochańska, M. 2015. Inwentarze rozwoju mowy i komunikacji (IRMIK) słowa i gesty, słowa i zdania: podręcznik. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyńska, M., Krajewski, G., Łuniewska, M., Haman, E., Bulkowski, K., Kochańska, M. 2015. Krótki Inwentarz rozwoju mowy i komunikacji KIRMIK. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
Smoczyński, P. 1955. Przyswajanie przez dziecko podstaw systemu językowego. Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Święcicka, M. 2022. Sprawność syntaktyczna dzieci w wieku przedszkolnym. Studium statystyczne. W: Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne, red. A. Domagała, U. Mirecka, s. 238–256. Gdańsk: Grupa Wydawnicza Harmonia.
Weinreich, U. 1953. Languages in Contact. The Hague: Mouton.
Wodniecka, Z., Mieszkowska, K., Durlik, J., Haman, E. 2018. Kiedy 1+1 ≠ 2, czyli jak dwujęzyczni przyswajają i przetwarzają język(i). W: Logopedia międzykulturowa, red. E. Czaplewska, s. 92–131. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Zarębina, M. 1965. Kształtowanie się systemu językowego dziecka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Zgółkowa, H. 2013. Słownik minimum języka polskiego. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.
Uniwersytet Warszawski Polska
http://orcid.org/0000-0002-2592-9161
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
