Jak można chronologizować najnowsze dzieje polszczyzny
Abstrakt
Termin najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego funkcjonuje od przełomu lat 70. / 80. XX w., a wraz z nim pojawiły się problemy dotyczące chronologizacji i wewnętrznej periodyzacji tego okresu w dziejach języka polskiego. W dyskursie na ten temat, trwającym od początku lat 90. XX w., wzięli udział tacy językoznawcy jak Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Ich publikacje dokumentują jednoznacznie potrzebę wyodrębnienia w periodyzacji dziejów języka polskiego tego okresu, różniąc się w szczegółach co do jego granic czasowych, kryteriów wydzielania i wewnętrznej periodyzacji. Niniejsze opracowanie ma na celu zestawienie tych danych, ukazanie historii tego dyskursu oraz przedstawienie propozycji sumarycznej.
Słowa kluczowe
historia języka polskiego; periodyzacja; najnowsze dzieje polszczyzny
Bibliografia
Bajerowa, I. 2003. Zarys historii języka polskiego 1939–2000, s. 153–158. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bajerowa, I. red. 1996. Język polski czasu drugiej wojny światowej (1939–1945). Warszawa: Wydawnictwo „Energeia”.
Baudouin de Courtenay, J. 1922 (1983), Zarys historii języka polskiego. W: tenże, Dzieła wybrane, t. 5, s. 99–186, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Borawski, S. 1995. Tradycja i perspektywy. Przeszłość i przyszłość nauki o dziejach języka polskiego, s. 175–186. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
Borawski, S. 2000. Wprowadzenie do historii języka polskiego. Zagadnienia historiozoficzne, s. 167–201. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Borawski, S. 2018. Synteza dziejów polszczyzny a możliwości integracji badań. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, s. 17–31. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Dubisz, S. 1995. Rozwój współczesnej polszczyzny. Przegląd Humanistyczny 5, s. 69–87.
Dubisz, S. 2000, Język – Historia – Kultura (wykłady, studia, analizy), s. 15–44. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Dubisz, S. 2005. Językowa dziewiętnastowieczność. W: Polonistyka w przebudowie. Literaturoznawstwo – wiedza o języku – wiedza o kulturze – edukacja, red. M. Czermińska i in., t. 2, s. 585–600. Kraków: Universitas.
Dubisz, S. 2005a. Rozwój systemu językowego polszczyzny w XIX wieku. Poradnik Językowy 7, s. 14–22.
Dubisz, S. 2018a. Najnowsze dzieje języka polskiego a współczesna polszczyzna – problem terminologiczny i/czy metodologiczny. W: „Tyle się we mnie słów zebrało...” Szkice o języku i tekstach, red. B. Pędzich, M. Wanot-Miśtura, D. Zdunkiewicz-Jedynak, s. 149–158. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Dubisz, S. 2018b. Sytuacja języka polskiego w minionym stuleciu (1918–2018). Poradnik Językowy 8, s. 7–25.
Dubisz, S. 2019. Periodyzacja rozwoju polszczyzny, a w szczególności jej dziejów najnowszych (1939-2019), s. 40–48. Białystok: Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku.
Dubisz, S. 2020. Najnowsze dzieje języka polskiego. Rozwój polszczyzny w latach 1918–2018, s. 11–13, 35–44. Warszawa: Dom Wydawniczy „Elipsa”.
Furdal, A. 1982. Periodyzacja najnowszych dziejów języka polskiego. W: Język i językoznawstwo polskie w sześćdziesięcioleciu niepodległości (1918–1978), red. J. Rieger, M. Szymczak, s. 79–81. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Gajda, S. 1997, Przedmowa. W: Język polski poza granicami kraju, red. nauk. S. Dubisz, s. 7–8. Opole: Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu Opolskiego.
Gajda, S. 1999. Współczesna polska rzeczywistość i jej badanie. W: Mowa rozświetlona myślą. Świadomość normatywno-stylistyczna współczesnych Polaków, red. J. Miodek, współpr. M. Zaśko-Zielińska, I. Borkowski, s. 8–15. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Klemensiewicz, Z. 1974. Historia języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kleszczowa, K. 1994. Znaczenie lat wojny w rozwoju polskiego języka ogólnego (w:) Przemiany współczesnej polszczyzny. Materiały konferencji naukowej Opole 20–22.09.1993 r., red. nauk. S. Gajda, Z. Adamiszyn, s. 25–31. Opole: Instytut Filologii Polskiej WSP.
Kurkowska, H. 1981. Próba charakterystyki socjolingwistycznej współczesnego języka polskiego (w:) taż red.), Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień, red. H. Kurkowska, s. 7–46. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kurkowska, H. red. 1981. Współczesna polszczyzna. Wybór zagadnień. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pastuch, M. 2018. Metoda czy metodologia? Współczesne potrzeby historii języka. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, s. 32–43. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Pastuch, M., Siuciak, M. red. 2018. Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Siuciak, M. 2018. Nowe perspektywy i zadania historii języka polskiego. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, s. 55–64. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Walczak, B. 2018. Historia języka – subdyscyplina polimetodologiczna. W: Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, red. M. Pastuch, M. Siuciak, s. 65–73. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Woźniak, E. 2020. Przełomowe dwudziestolecie. Lata 1918-1939 w dziejach języka polskiego, s. 163–193. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Woźniak, E. 2020a. Wkład dwudziestolecia międzywojennego w ewolucję polszczyzny. Poradnik Językowy 6, s. 7–21.
