Koncept CUDZOZIEMCA w filmie milicyjnym. Przyczynek do badań nad dyskursem ludyczno-propagandowym PRL-u
Abstrakt
W ostatnich latach zauważalny jest wzrost zainteresowania kulturą popularną PRL-u. Autor sądzi, że ważną jej część stanowi dyskurs ludyczno-propagandowy, łączący funkcje rozrywkowe i perswazyjne. Jego dokumentami są liczne teksty multimodalne, w tym filmy kryminalne, tzw. kryminały milicyjne. Stanowią one interesujący materiał badawczy dla współczesnej mediolingwistyki. W artykule autor przedstawia mediolingwistyczną rekonstrukcję dyskursywnego obrazu cudzoziemca w kinie milicyjnym. Narzędziem wykorzystanym w procedurze analitycznej jest model definicji kognitywnej. Analiza dowiodła, że obraz cudzoziemców zdominowany jest przez wartościowanie negatywne, dotyczy to zwłaszcza Niemców i Amerykanów. Zdaniem autora rozwijanie tego rodzaju badań przyczyni się do poszerzenia wiedzy o mechanizmach perswazji i polskiej pamięci kulturowej.
Słowa kluczowe
mediolingwistyka; polszczyzna w filmie; dyskursywny obraz świata; stereotypy etniczne; kino milicyjne
Bibliografia
Barańczak, S. 1975. Polska powieść milicyjna. Dominacja funkcji perswazyjnej a problemy gatunkowe. W: W kręgu literatury Polski Ludowej, red. M. Stępień, s. 270–316. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bartmiński, J. 1988. Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji słowa. W: Konotacja, red. J. Bartmiński, s. 169–183. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Bartmiński, J. 1994. Jak zmienia się stereotyp Niemca w Polsce?. Przegląd Humanistyczny 38, nr 5, s. 81–101.
Bartmiński, J. 2014. Narracyjny aspekt definicji kognitywnej. W: Narracyjność w języku i kulturze, red. D. Filar, D. Piekarczyk, s. 99–115. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
DFD – Das Digitale Familiennamenwörterbuch Deutschlands. Online: www.namenforschung.net [dostęp: 2.03.2023].
Dudziński, R. 2018. Produkcje sensacyjno-kryminalne Telewizji Polskiej 1965–1989. Konwencje – motywy – konteksty. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe „Katedra”.
Eisler, J. red. 2016. Co nam zostało z tych lat. Dziedzictwo PRL. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hanks, P. red. 2006. Dictionary of American Family Names. Oxford: Oxford University Press. DOI: 10.1093/acref/9780195081374.001.0001.
Helman, A. 1990. Film gangsterski. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
HoF, House of Names. Online: www.houseofnames.com [dostęp: 2.03.2023].
Internet Movie Cars Database. Online: www.imcdb.org [dostęp: 2.03.2023].
Labocha, J. 2008. Tekst, wypowiedź, dyskurs w procesie komunikacji językowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Loewe, I. 2018. Dyskurs telewizyjny w świetle lingwistyki mediów. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Niebrzegowska-Bartmińska, S. 2018. O różnych wariantach definicji leksykograficznej – od taksonomii do kognitywizmu. Etnolingwistyka 30, s. 259–284.
Pisarkowa, K. 1976. Konotacja semantyczna nazw narodowości. Zeszyty Prasoznawcze 17, nr 1, s. 5–26.
Skowronek, B. 2020. Język w filmie. Ujęcie mediolingwistyczne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Skotarczak, D. 2011. Film fabularny jako źródło do badań historii PRL. W: Wizualizacja wiedzy. Od Biblia Pauperum do hipertekstu, red. M. Kluza, s. 208–218. Lublin: Portal WiE.
Skotarczak, D. 2019. Otwierać, milicja! O powieści kryminalnej w PRL. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej.
Stańczak-Wiślicz, K. red. 2012. Kultura popularna w Polsce w latach 1944–1989. Problemy i perspektywy badawcze. Warszawa: Fundacja „Akademia Humanistyczna” i Instytut Badań Literackich PAN.
Stańczak-Wiślicz, K. red. 2015. Kultura popularna w Polsce 1944–1989. Między projektem ideologicznym a kontestacją. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
WSJP PAN – Żmigrodzki, P. red. 2007–. Wielki słownik języka polskiego PAN. Online: https:// wsjp.pl/.
Instytut Języka Polskiego, Polska Akademia Nauk Polska
http://orcid.org/0000-0002-1096-4677
