Gwarowe nazwy wyrobów ze świniobicia (na materiale śląskim)
Abstrakt
Przedmiotem artykułu są gwarowe nazwy produktów wytworzonych po uboju trzody chlewnej na tle kultury ludowej Śląska. Celem pracy jest przedstawienie wybranej grupy leksemów należących do jednego z subpól dialektalnego słownictwa kulinarnego, zwrócenie uwagi na znaczenie nazw, ich pochodzenie i motywację (częściowo także na kształt formalny), a także omówienie mechanizmów nominacji. Bazę badawczą tekstu stanowią własne materiały terenowe zebrane na terenie Górnego Śląska, starsze i nowsze opracowania
etnograficzne oraz słowniki dialektu śląskiego.
Słowa kluczowe
Śląsk, dialekt, leksyka kulinarna, motywacja semantyczna, świniobicie
Bibliografia
Berezowski, K. (2006). Zabijaczki Lubomira Dostala, Trybuna Górnicza, 52, 7.
Borejszo, M. (2007). Staropolska leksyka kulinarna, Prace Filologiczne, LIII, 37–48. Drechsler, P. (1903). Sitte, Brauch und Volksglaube in Schlesien. Leipzig: BG Teubner.
Kadłubiec, K.D. (2002). Skoro zapomniane. O radościach i smutkach starej Karwiny. Karwina: Miasto Karwina.
Machek, V. (1971). Etymologický slovnik jazyka českého. Praha: Academia Nakladatelstvi Československé Akademie VĚD.
Obara, J. (2002). Mechanizmy zapożyczania z języka niemieckiego do gwar śląskich. W: S. Gala (red.), Dialektologia jako dziedzina językoznawstwa i przedmiot dydaktyki. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Karolowi Dejnie (359–372). Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Przymuszała, L. (2018). Motywacja gwarowych nazw zup (na materiale śląskim). W: R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz (red.), Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych (362–363). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Przymuszała, L., Świtała-Trybek, D. (2021). Leksykon dziedzictwa kulinarnego Śląska. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Rembiszewska, D.K. (2018). Nazwy kulinarnych produktów tradycyjnych jako świadectwo językowej lokalności. W: A. Kamler, D. Pietrzkiewicz, K. Seroka (red.), Polska i świat przez kuchnię. Studia o dziedzictwie kulinarnym (211–217). Warszawa: Grupa COGITO Sp. z o.o.
Rembiszewska, D.K. (2019). Z lokalnych zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich – DRYHLE ‘galareta’, Prace Filologiczne, LXXIV, 213–219.
Siatkowski, J., Basaj, M. (2002). Słownik czesko-polski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Smyl, J. (1969). Polskie gwarowe nazwy galarety, Prace Filologiczne, XIX, 227–230.
Szromba-Rysowa, Z. (1978). Pożywienie ludności wiejskiej na Śląsku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolinskich.
SGŚ – Słownik gwar śląskich, red. B. Wyderka. Opole 2000–2020, t. I–XVII.
Sztabowa, W. (1985). Krupnioki i moczka, czyli gawędy o kuchni śląskiej. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Świtała-Trybek, D. (2015). Praktyka kulinarna jako wartość (na przykładzie świniobicia). W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tradycja dla współczesności. Ciągłość i zmiana, t. 8: Wartości w języku i w kulturze (197–211). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Witaszek-Samborska, M. (2005). Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiwiecza w Poznaniu.
Uniwersytet Opolski Polska
https://orcid.org/0000-0002-9925-251X
