Wzór, analogia, podobieństwo oraz motywacja kulturowa w perspektywie słowotwórczej
Abstrakt
Przyjmując ustalenia badaczy w zakresie podobieństwa i analogii jako istoty słowotwórstwa, autorka w artykule skupia uwagę na kilku aspektach ważnych z punktu widzenia słowotwórstwa synchronicznego. Należą do nich problemy powoływania nowych struktur słowotwórczych nawiązujących do określonego wzorca leksykalnego (w artykule omawiane na przykładzie aktywności formantów -gate oraz -ing w językach polskim i rosyjskim) oraz systematyzacji w obrębie systemu słowotwórczego z odniesieniem do kategorii negacji, obejmującej derywaty z wykładnikami formalnymi o podobnej wartości semantycznej. Analiza materiału badawczego zdaniem autorki potwierdza również celowość uwzględnienia innych aspektów, w tym związanych z kategorią podobieństwa w wymiarze międzyjęzykowym i międzykulturowym.
Słowa kluczowe
słowotwórstwo synchroniczne, słowotwórcze relacje podobieństwa, analogia, derywaty okazjonalne, aspekt konfrontatywny
Bibliografia
Awdiejew, A., Habrajska, G. (2010). Komponowanie sensów w procesie odbioru komunikatu. Łódź: Primum Verbum.
Chlebda, W. (2012). Pamięć ujęzykowiona. W: J. Adamowski, M. Wójcicka (red.), Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej (109–119). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Chlebda, W. (2018). Pamięć a język. Zarys relacji. W: W. Czachur (red.), Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (56–67). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Czachur, W. (2018). Lingwistyka pamięci. Założenia, zakres badań i metody analizy. W: W. Czachur (red.), Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne (7–55). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Grzegorczykowa, R. (1983). Perspektywy badań konfrontatywnych w zakresie słowotwórstwa. W: M. Basaj (red.), Z polskich studiów slawistycznych, seria 6: Językoznawstwo (131–140). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Grzegorczykowa, R. (1999). Pojęcie językowego obrazu świata. W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, wyd. 2 popr. (39–46). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Grzegorczykowa, R., Szymanek, B. (2001). Kategorie słowotwórcze w perspektywie kognitywnej. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (469–484). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Jelitte, H. (2000). Poni͡atie analogii v morfologii i slovoobrazovanii. W: I. Ohnheiser (red.), Wortbildung: interaktiv im Sprachsystem – interdisziplinär als Forschungsgegenstand (71–86). Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck.
Kallas, K. (2006). Kategoria słowotwórcza podobieństwa we współczesnym języku polskim. W: I. Borowski, K. Kowalik (red.), Od fonemu do tekstu (239–247). Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Kardela, H. (2005). Schemat i prototyp w morfologii kognitywnej. W: H. Kardela, Z. Muszyński, M. Rajewski (red.), Kognitywistyka. Problemy i perspektywy (179–207). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kori͡akovt͡seva, E. (2009). Internat͡sionalʹnoe vs. nat͡sionalʹnoe v slovoobrazovatelʹnoĭ sisteme: k postanovke voprosa. W: E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (179–199). Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Kori͡akovt͡seva, E. (2016). O slovoobrazovatelʹnom statuse ksenomorfem v iazyke- ͡retsipiente.. ͡ W: E. Koriakowcewa (red.), Współczesne językoznawstwo słowiańskie. Teoria i metodologia badań, t. 1: Słowotwórstwo (63–79). Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Przyrodniczo- Humanistycznego
Kreja, B. (1993). Drobiazgi słowotwórcze 31. O formancie -gate ‘afera, skandal’, Język Polski, 73, 1–2, 63–68.
Kreja, B. (1999). Słowotwórstwo polskie na tle słowiańskim. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kreja, B. (2005). Mówię, więc jestem, t. 3. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Langacker, R.W. (2003). Model dynamiczny języka oparty na uzusie językowym (W. Kubiński, tłum.). W: E. Dąbrowska, W. Kubiński (red.), Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego (30–117). Kraków: Universitas.
Langacker, R.W. (2009). Gramatyka kognitywna: wprowadzenie (E. Tabakowska i in., tłum.). Kraków: Universitas.
Maćkiewicz, J. (1999). Słowo o słowie. Potoczna wiedza o języku. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Mańczak-Wohlfeld, E., Witalisz, A. (2016). The influence of English on Polish morphology, Kwartalnik Neofilologiczny, 63, 4, 421–434. Pozyskano z: https://journals.pan.pl/dlibra/publication/103006/edition/89019/content [data dostępu: 30.06.2017].
Nagórko, A. (2010). Motywacja słowotwórcza a ikoniczność. W: E.V. Petrukhina (red.), Novye i͡avlenii͡a v slavi͡anskom slovoobrazovanii: sistema i funkt͡sionirovanie (175–186). Moskva: Izdatelʹstvo Moskovskogo universiteta.
Nowak, P., Tokarski, R. (2007). Medialna wizja świata a kreatywność językowa. W: P. Nowak, R. Tokarski (red.), Kreowanie światów w języku mediów (9–35). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Ohnheiser, I. (2000). Sopostavitelʹnoe izuchenie aktivnykh slovoobrazovatelʹnykh prot͡sessov v slavi͡anskikh i͡azykakh. W: I. Ohnheiser (red.), Wortbildung: interaktiv im Sprachsystem – interdisziplinär als Forschungsgegenstand (279–295). Innsbruck: Institut für Sprachwissenschaft der Universität Innsbruck.
Ohnheiser, I. (red.). (2003). Komparacja współczesnych języków słowiańskich, t. 1: Słowotwórstwo/Nominacja. Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
Pstyga, A. (2010). Słowotwórcza kategoria negacji. Prefiksalne negatywa rzeczownikowe we współczesnym języku polskim i rosyjskim. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Pstyga, A. (2016). Problemy interpretacji tekstu: integracja metodologiczna we współczesnym językoznawstwie słowiańskim. W: E. Koriakowcewa (red.), Współczesne językoznawstwo słowiańskie. Teoria i metodologia badań, t. 2: Metody analizy i opisu jednostek leksykalnych i tekstowych (103–112). Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Pstyga, A. (2019). O formancie -gate we współczesnym języku rosyjskim i polskim. W: E. Rogowska-Cybulska, A. Lica, E. Badyda (red.), Wokół słów i znaczeń, t. 8: Słowotwórstwo apelatywne i onomastyczne (133–141). Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Rat͡siburskai͡a, L.V. (2009). Tendent͡sii͡a k internat͡sionalizat͡sii v derivat͡sionnykh prot͡sessakh sovremennogo russkogo i͡azyka. W: E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (155–164). Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Rat͡siburskai͡a, L.V. (2012). Sot͡siokulʹturnai͡a spet͡sifika derivat͡sionnykh prot͡sessov v sovremennom russkom i͡azyke. W: J. Sierociuk (red.), Słowotwórstwo słowiańskie: system i tekst. Prace Komisji Słowotwórczej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, seria 13 (163–171). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Rat͡siburskai͡a, L.V. (2014). Novye tendent͡sii v sovremennom mediĭnom slovotvorchestve. W: L.V. Rat͡siburskai͡a (rеd.), Novye tendent͡sii v russkom i͡azyke nachala veka. Kollektivnai͡a monografii͡a (134–220). Moskva: Izdatelʹstvo „Flinta”, „Nauka”.
Rat͡siburskai͡a, L.V. (2016). Novye prot͡sessy v sovremennom mediĭnom slovotvorchestve. W: E. Koriakowcewa (red.), Współczesne językoznawstwo słowiańskie. Teoria i metodologia badań, t. 1: Słowotwórstwo (97–103). Siedlce: Pracownia Wydawnicza Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego.
Rogowska-Cybulska, E. (2013). Słowotwórstwo na usługach reklamy. Mechanizmy tekstowe. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Taylor, J.R. (2001). Kategoryzacja w języku. Prototypy w teorii językoznawczej (A. Skucińska, tłum.). Kraków: Universitas.
Tokarski, R. (1993). Słownictwo jako interpretacja świata. W: J. Bartmiński (red.), Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. 2: Współczesny język polski (335–362). Wrocław: Wydawnictwo Wiedza o Kulturze.
Vendina, T.I. (1998). Russkai͡a i͡azykovai͡a kartina mira skvozʹ prizmu slovoobrazovanii͡a. Moskva: Izdatelʹstvo „Indrik”.
Waszakowa, K. (1998). Neologizmy tekstowe w świetle ram interpretacyjnych. W: J. Bartmiński, B. Boniecka (red.), Tekst. Analizy i interpretacje (21–33). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Waszakowa, K. (2003). Przejawy tendencji do internacjonalizacji w systemach słowotwórczych języków zachodniosłowiańskich. W: I. Ohnheiser (red.), Komparacja współczesnych języków słowiańskich, t. 1: Słowotwórstwo/Nominacja (78–102). Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
Waszakowa, K. (2004). Punkt widzenia konceptualizatora w świetle ram interpretacyjnych. W: J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska, R. Nycz (red.), Punkt widzenia w języku i kulturze (197–208). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Waszakowa, K. (2005). Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Waszakowa, K. (2009). Internacjonalizacja polskiej leksyki – stan obecny, prognozy na najbliższą przyszłość. W: E. Koriakowcewa (red.), Przejawy internacjonalizacji w językach słowiańskich (11–28). Siedlce: Wydawnictwo Akademii Podlaskiej.
Waszakowa, K. (2012). Miejsce i rola relacji podobieństwa w słowotwórstwie – zarys problematyki. W: J. Sierociuk (red.), Słowotwórstwo słowiańskie: system i tekst. Prace Komisji Słowotwórczej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów, seria 13 (191–202). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Waszakowa, K. (2017). Kognitywno-komunikacyjne aspekty słowotwórstwa. Wybrane zagadnienia opisu derywacji w języku polskim. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Wierzbicka, A. (1999). Język – umysł – kultura. Wybór prac pod red. J. Bartmińskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zemskai͡a, E.A. (1992). Slovoobrazovanie kak dei͡atelʹnostʹ. Moskva: Izdatel’stvo „Nauka”
Zemskai͡a, E.A. (1997). Aktivnye prot͡sessy slovoproizvodstva. W: E. Širjaev (red.), Russkiĭ i͡azyk. Najnowsze dzieje języków słowiańskich (167–201). Opole: Uniwersytet Opolski – Instytut Filologii Polskiej.
Zemskai͡a, E.A. (2014). I͡azyk kak dei͡atelʹnostʹ. Moskva: Izdatelʹstvo „Flinta”, „Nauka”
