Wokół opisu cech walencji czasowników typu: pol. ściemnieć, wygładzić się; bułg. изруся се, изгладя се
Abstrakt
Artykuł dotyczy interpretacji semantyczno-składniowej struktur zdaniowych, w których wyrażana jest relacja część : całość w odniesieniu do jednostki ożywionej (z cechą [+anim / i +hum] oraz części jej ciała, np. Włosy Piotrusia ściemniały. (z wariantem Włosy Piotrusiowi ściemniały.). Autor odwołuje się do teoretycznych podstaw modelu składni zdania opartego na relacji predykatowo-argumentowej (w tym do fundamentalnej wersji S. Karolaka). Ukazane zostały dwa sposoby interpretacji omawianych struktur, w których predykaty konstytuujące struktury zdaniowe otwierają jedną pozycję dla argumentu. Przedyskutowana została struktura tego argumentu i ukazane odpowiedniki w języku bułgarskim. Odniesiono się także do opisu kolejnego typu czasowników (boleć), również otwierających w klasyfikacji S. Karolaka pozycję dla jednego, semantycznie
złożonego argumentu. Zdaniem autora artykułu rozbudowanie struktury semantycznej tych czasowników o predykaty typu czuć / doznawać wpływa na ich klasyfikację dwuargumentową.
Słowa kluczowe
relacja całość : część, struktura predykatowo-argumentowa, predykat jednomiejscowy, wyrażenie argumentowe, język polski vs. bułgarski
Bibliografia
Karolak, S. (1984). Składnia wyrażeń predykatywnych. W: Z. Topolińska. (red.), Składnia. Gramatyka współczesnego języka polskiego. Składnia – Morfologia – Fonologia (11–209). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Korytkowska, M. (red.). (2019). A. Kiklewicz, M. Korytkowska, J. Mazurkiewicz-Sułkowska, A. Zatorska, Zintegrowany opis semantyczno-syntaktyczny czasowników bułgarskich, polskich i rosyjskich (verba cogitandi i verba sentiendi), cz. I–II (1 i 2), Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk & Fundacja Slawistyczna. https://hdl.handle.net/20.500.12528/1087 [wydanie na platformie cyfrowej].
Kruk, D. (2019). Czasownik mieć – jednostka elementarna czy wykładnik operacji? Linguistica Copernicana 16 (214–228).
Polański, K. (red.). (1995). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, K. Polański Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. [hasła: zdanie podrzędne przydawkowe; transformacja zanurzająca, dativus, dativus possesivus]
Topolińska, Z. (2019). Raz jeszcze o pozycji datiwu (i genetiwu) w paradygmacie semantycznym kategorii przypadka, Rocznik Slawistyczny, LXVIII, 159–165.
Wierzbicka. A. (1986). The Meaning of a Case: A Study of Polish Dative. W: Case in Slavic (386–426), ed. R.D. Brecht, J.S. Levine, Colombus, Ohio: Slavica Publishers.
professor emeritus Instytut Slawistyki PAN, Warszawa Polska
https://orcid.org/0000-0003-3887-4822
