Operatory limitacji o postaci superlatywu przysłówka w języku polskim
Abstrakt
Można wyróżnić w języku polskim jednostki leksykalne o postaci superlatywu przysłówka należące do klasy operatorów metapredykatywnych. W artykule jest omawiana jedna z podklas tych operatorów, mianowicie operatory limitacji. Operator limitacji otwiera jedną pozycję syntaktyczną, prymarnie prawostronnie, dla
wyrażenia implikującego pojęcie ilości, liczby lub miary. Formy gramatyczne wyrażeń wypełniających tę pozycję mogą być różne. Superlativus przysłówka natomiast otwiera dwie pozycje, jedną dla czasownika, a drugą dla frazy przyimkowej. Artykuł zawiera szczegółową analizę pięciu homonimicznych jednostek, należących zarówno do klasy przysłówków, jak i do klasy operatorów limitacji.
Słowa kluczowe
współczesny język polski, składnia, części mowy, konotacja, kwantyfikacja
Bibliografia
Bałabaniak, D. (2013). Polskie intensyfikatory leksykalne na tle wyrażeń gradacyjnych. Opole: Uniwersytet Opolski.
Bühler, K. (2004). Teoria języka. O językowej funkcji przedstawiania. Tłum. J. Koźbiał, Kraków: Universitas.
Gołąb, Z. (1967). Próba klasyfikacji syntaktycznej czasowników polskich (na zasadzie konotacji), Biuletyn PTJ, 25, 3–43.
Grochowski, M. (1986). Polskie partykuły. Składnia, semantyka, leksykografia. Wrocław: Ossolineum.
Grochowski, M. (1997). Wyrażenia funkcyjne. Studium leksykograficzne. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Grochowski, M. (2008). Rola dewiacji w uzasadnianiu hipotez semantycznych. Wprowadzenie do problematyki, Biuletyn PTJ, 64, 25–36.
Grochowski, M. (2014). W poszukiwaniu różnicy znaczeń (na przykładzie opozycji co najmniej – przynajmniej). W: L. Bednarczuk, A. Bochnakowa, S. Widłak (red.), Linguistique romane et linguistique indo-européenne. Mélanges offerts à Witold Mańczak à l’occasion de son 90e anniversaire (251–258). Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grochowski, M. (2018). Asymetria semantycznych i gramatycznych ograniczeń stopniowania przymiotników w języku polskim. W: Z. Greń (red.), Z polskich studiów slawistycznych, seria 13, tom 2, Językoznawstwo (83–92). Poznań: UAM.
Grochowski, M., Kisiel, A., Żabowska, M. (2014). Słownik gniazdowy partykuł polskich. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Grochowski, M., Kisiel, A., Żabowska, M. (2018). Zasady opisu jednostek funkcyjnych w WSJP PAN. W: P. Żmigrodzki (red.), Wielki słownik języka polskiego PAN. Geneza, koncepcja, zasady opracowania (191–204). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Grzegorczykowa, R. (1975). Funkcje semantyczne i składniowe polskich przysłówków. Wrocław: Ossolineum.
Grzegorczykowa, R. (1998). Przysłówek. W: GWJPM, 524–534.
Jodłowski, S. (1976). Podstawy polskiej składni. Warszawa: PWN.
Jurkowski, M. (1976). Semantyka i składnia wyrażeń gradacyjnych (w językach wschodniosłowiańskich). Katowice: Uniwersytet Śląski.
Karolak, S. (1999). Stopniowanie. W: K. Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego (559–561). Wrocław: Ossolineum.
Laskowski, R. (1977). Od czego lepszy jest lepszy? Język Polski, 57, 323–334.
Laskowski, R. (1998). Zagadnienia ogólne morfologii. W: GWJPM, 27–86.
Laskowski, R. (2003). Präpositionale Ausdrücke mit temporaler Funktion im Polnischen. W: G. Hentschel, T. Menzel (red.), Präpositionen im Polnischen (193–226). Oldenburg: BIS.
Laskowski, R. (2005). Temporalne frazy przyimkowe o funkcji prospektywnej i retrospektywnej. W: M. Grochowski (red.), Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego (209–225). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Milewski, T. (1965). Językoznawstwo. Warszawa: PWN.
Wajszczuk, J. (2010). Functional class (so called „part of speech”) assignment as a kind of meaning-bound word syntactic information, Cognitive Studies / Études Cognitives, 10, 15–33.
Węgiel, M. (2000). Opis syntaktyczny przysłówka na przykładzie leksemu daleko, Polonica, 20, 171–185.
Wróbel, H. (1996). Nowa propozycja klasyfikacji syntaktycznej polskich leksemów. W: H. Wróbel (red.), Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich (53–60). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Zaron, Z. (1993). Uwagi o miejscu przysłówka w strukturze zdania, Folia Philologica Macedono-Polonica, 2, 29–41.
Zaron, Z. (2003). Funkcjonalna klasyfikacja leksemów polskich (kolejna propozycja). W: M. Gębka-Wolak, I. Kaproń-Charzyńska, M. Urban (red.), Studia z gramatyki i leksykologii języka polskiego (179–188). Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Instytut Języka Polskiego PAN, Kraków Polska
https://orcid.org/0000-0002-1230-7005
