Z szacunkiem dla poprzedników. Analiza czasownika szanować
Abstrakt
Artykuł poświęcony jest analizie historyczno-synchronicznej czasownika szanować, ponieważ autorki uważają, że na różne możliwe sposoby należy przypominać, że istnieją jeszcze takie wartości jak chociażby szacunek. W tym przypominaniu ma swój udział Zbigniew Greń wspierający i współredagujący cykl My z Nich, poświęcony językoznawcom pokolenia lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. W dalszej części przypominamy historyczną drogę leksemów szanować i szacunek, kształtowanie się formy i znaczenia na gruncie polskim. Następnie drogą analizy semantyczno-składniowej szukamy odpowiedzi, ile znaczeń kryje się za kształtem czasownika szanować. Autorki w kontrze do leksykografów opowiadają się za jednoznacznością tego leksemu (X szanuje Y-a ponieważ/ za to, że Z), pokazując zarazem różne możliwe realizacje trójmiejscowej struktury wyjściowej.
Słowa kluczowe
historia polskiej lingwistyki; pożyczki niemieckie; analiza składniowa; jednoznaczność/wieloznaczność leksemów
Bibliografia
Kleszczowa, K. (2018). Okazywać komuś szacunek. Studium semantyczno-składniowe. W: J. Chojak, Z. Zaron (red.), Ku rzeczom niebłahym. Księga jubileuszowa na 90-lecie prof. Jadwigi Puzyniny (161–170). Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
Kluge, F. (2011). Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. 25., durchgesehene und erweiterte Auflage. Bearbeitet von Elmar Seebold, Berlin/New York: de Gruyter.
Krasiński, A. S. (1885). Słownik synonimów polskich. Kraków.
Pastuch, M. (2000). Zmiany semantyczne i strukturalne czasowników odrzeczownikowych w polszczyźnie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejzek, J. (2001). Český etymologický slovník. Voznice: Leda.
De Vincenz A., Hentschel, G. (2010). Wörterbuch der deutschen Lehnwörter in der polnischen Schrift- und Standardsprache. Von den Anfängen des polnischen Schrifttums bis in die Mitte des 20. Jahrhunderts: http://diglib.bis.uni-oldenburg.de/bis-verlag/wdlp/
Św. Tomasz z Akwinu (2000). Traktat o człowieku, tłum. S. Swieżawski, Kęty.
Wierzbicka, A. (1971). Kocha, lubi, szanuje: medytacje semantyczne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Zaron, Z. (2006). Problemy z definicją synonimiczną (na przykładzie definiowania szacunku 1). Prace Filologiczne, t. LI, s. 493–504.
Wykaz skrótów
DSS – Dystynktywny słownik synonimów, red. A. Nagórko, M. Łaziński, H, Burkhardt, Kraków 2004.
ISJP – Inny Słownik języka polskiego, red. M. Bańko, Warszawa 2000.
KorBa – Elektroniczny korpus tekstów polskich z XVII i XVIII w. (do 1772 R.), red. R. Bronikowska, W. Gruszczyński (http://korba.edu.pl/manual).
L – S.B. Linde, Słownik języka polskiego, Warszawa 1807–1814.
NKJP – Narodowy korpus języka polskiego: www.nkjp.pl.
SJPD – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1969.
SPXVI – Słownik polszczyzny XVI wieku, red. M. R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków 1966–1999.
SStp – Słownik staropolski, red. S. Urbańczyk, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN 1953–2002.
SWJP – Słownik współczesnego języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 1996.
USJP – Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa PWN 2008.
WSJP – Wielki słownik języka polskiego PAN, red. P. Żmigrodzki, Kraków 2007- (http://www.wsjp.pl).
WSWB – Wielki słownik wyrażeń bliskoznacznych, red. M. Bańko, Warszawa 2005.
