Czy mówisz po mazursku? Wpływ biografii językowej na znajomość języka kolateralnego
Abstrakt
Kategorią interpretacyjną zastosowaną w artykule jest pojęcie języka kolateralnego (Wicherkiewicz 2014), które zostało użyte do opisu sytuacji języka mazurskiego (w dialektologii polskiej klasyfikowanego jako jedna z gwar dialektu mazowieckiego), używanego na Mazurach przed wojną oraz szczątkowo współcześnie. Tekst wychodzi od prezentacji danych ankietowych dotyczących używania mazurskiego zbieranych w latach 2022–2023, a następnie przedstawia szczegółowo biografie językowe dwóch kobiet urodzonych odpowiednio w 1932 i 1951 roku. Artykuł pokazuje, jak zmienne czynniki wpłynęły na ich znajomość mazurskiego. Zmiany zachodzące w tym zakresie w ich życiu zostają powiązane z sytuacją społeczną i polityczną kraju zamieszkania oraz czynnikami psychologicznymi.
Słowa kluczowe
Mazury; biografia językowa; język kolateralny
Źródło finansowania
grant NCN SONATA BIS (2020/38/E/HS/00006) „Różnorodność językowa w Polsce: języki kolateralne, działania na rzecz języków i konceptualizacja tożsamości zbiorowej”, kierowniczka: dr hab. Nicole Dołowy-Rybińska, prof. IS PAN
Bibliografia
Augustyniak-Żmuda, G. (2021). Wpływ biografii językowej na idiolekt. Mowa przesiedleńców z Tarnopolszczyzny mieszkających w regionie lubuskim, Język Polski, 101, 4, 75–89.
Dołowy-Rybińska, N., Mętrak, M. (2022). Metodologiczne i teoretyczne wyzwania badań nad żywotnością etnolingwistyczną grup posługujących się językami kolateralnymi w Polsce, Zeszyty Łużyckie, 57, 53–70.
Grinevald, C., Bert, M. (2011). Speakers and communities, W: P. Austin, J. Sallabank (red.), The Cambridge handbook of endangered languages (45–65). Cambridge: Cambridge University Press.
Kelleher, A. (2010). What is a heritage language? CAL: Center for Applied Linguistics, Retrieved February 23 2016. Pozyskano z: What-is-a-Heritage-Language.pdf (cal.org) [data dostępu: 15.04.2024].
Krasowska, H. (2022). Biografia językowa jednostki w procesie społeczno-politycznym na przykładzie Polki z Mołdawii, Balcanica Posnaniensia. Acta et studia, 29, 297–311.
Mazur, A. (2023). Z badań nad wielojęzycznością indywidualną: zachowania językowe utrwalone w piśmiennictwie Bronisława Malinowskiego w perspektywie transkulturowej, Socjolingwistyka, 37, 7–26.
Miodunka, W. (2016). Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności, W: R. Dębski (red.), Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków (49–88). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Sakson, A. (1990). Mazurzy – społeczność pogranicza. Poznań: Instytut Zachodni.
Wicherkiewicz, T. (2014). Regionalne języki kolateralne Europy – porównawcze studia przypadku z polityki językowej. Poznań: Wydawnictwo Rys.
Zielińska, A. (2013). Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Instytut Języka Polskiego PAN Polska
