Teksty gwarowe z polskiego obszaru językowego jako źródło przejawów świadomości językowej mieszkańców wsi

Bartol-Jarosińska, D. (1986). Świadomość językowa robotników warszawskich. Studium leksykalno-semantyczne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Bugajski, M., Steciąg, M. (2012). Świadomość językowa, komunikacyjna, dyskursywna. W: M. Bugajski, M. Steciąg (red.), Świadomość językowa w komunikowaniu (29–39). Zielona Góra: Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Buława, M. (2019). Nazwy chorób w gwarach polskich. Kraków: Wydawca Instytut Języka Polskiego PAN.

Cygan, S. (2003). Przejawy świadomości geograficznego zróżnicowania języka w wypowiedziach mieszkańców wsi Lasocin. W: U. Sokólska (red.), Słowa jak mosty nad wiekami (71–86). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Cygan, S. (2007). Sposoby kwalifikowania wyrazów przez użytkowników gwary (na przykładzie zbioru leksyki Karola Dejny Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego). W: S. Cygan (red.), W kręgu dialektów i folkloru. Prace ofiarowane Doktor Teresie Gołębiowskiej, Docent Wandzie Pomianowskiej i Docent Zofii Stamirowskiej (149–168). Kielce: Wydawca: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.

Cygan, S. (2011). Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi końca XX wieku na przykładzie Lasocina na Kielecczyźnie. Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Cygan, S. (2018). Gwara w świadomości mieszkańców wsi (na przykładzie Kielecczyzny i Opoczyńskiego). W: A. Burzyńska (red.), Język a Kultura, 28 (25–43). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Cygan, S. (2019a). Przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi regionu opoczyńskiego w zakresie tzw. życia wyrazów. W: P. Zbróg (red.), Język w komunikowaniu i dyskursie (27–44). Kielce: Wydawnictwo Muzeum Narodowego w Kielcach.

Cygan, S. (2019b). Niektóre przejawy świadomości językowej mieszkańców wsi (na podstawie Wyboru polskich tekstów gwarowych Kazimierza Nitscha), Poradnik Językowy, 1, 79–94.

Cygan, S. (2022). Zmiany językowe w świadomości użytkowników gwary Łomżyńskiego i Suwalszczyzny (na przykładzie pola leksykalnego „pożywienie człowieka”), Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio FF XL, 2, 195–213.

Gajda, S. (2014). Ku świadomości językowej. W: J. Nocoń, A. Tabisz (red.), Świadomość językowa (15–24). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.

Gatkowska, I. (2005). Kilka uwag o świadomości językowej. W: G. Szpila (red.), Język a komunikacja 8. Zbiór referatów z konferencji Język trzeciego tysiąclecia III, Kraków 4–7 marca 2004, t. I: Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny (41–48). Kraków: Wydawnictwo Tertium.

Grabias, S. (2019). Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Jurkowski, E. (1970). Fakty językowe w interpretacji mówiących gwarą, Prace Filologiczne, 20, 11–18.

Kamińska, M. (1968). Styl i stylizacja w gwarach, Rozprawy Komisji Językowej, ŁTN, XIX, 89–96.

Kamińska, M. (1973). Z problemów stylistyki gwarowej, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, XIX, 7–17.

Kamińska, M. (1985). Gwarowe kwalifikatory leksykalne, Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, XXXI, 75–79.

Kamińska, M. (1996). Potoczne kwalifikatory leksykalne. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Symbolae slavisticae dedykowane Pani Profesor Hannie Popowskiej-Taborskiej (157–161). Warszawa: Wydawnictwo Slawistycznego Ośrodka Wydawniczego.

Karaś, H. (2017). Język polski pogranicza litewsko-łotewsko-białoruskiego w świetle frekwencji cech językowych. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Kąś, J. (1992). Społeczno-językowe uwarunkowania interferencji leksykalnej słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego. W: J. Maćkiewicz, J. Siatkowski (red.), Język a kultura 7 (95–102). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Kąś, J. (1994). Interferencja leksykalna słownictwa gwarowego i ogólnopolskiego (na przykładzie gwar orawskich). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Kąś, J. (2001). Metodologia badań leksyki gwarowej w kontekście współczesnych przemian kulturowych i społecznych. W: J. Sierociuk (red.), Gwary dziś. 1. Metodologia badań (191–200). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Kobus, J. (2015). Kierunki i dynamika zmian w języku mieszkańców wielkopolskich wsi na przełomie wieków XX i XXI w. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Kobus, J., Gniazdowski, T. (2017). O poczuciu przynależności lokalnej na przykładzie języka mieszkańców Modliszewska i okolicy (gm. i pow. Gniezno). W: B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka, A. Piotrowska-Wojaczyk (red.), Język w regionie, region w języku 2 (155–171). Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Kość, J. (1999). Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu językowym w perspektywie historycznej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Krasowicz-Kupis, G. (2004). Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Kubiczek, A. (2012). Różne oblicza terminu świadomość językowa. W: D. Brzozowska i W. Chłopicki (red.), Język a komunikacja 31. Termin w językoznawstwie (215–223). Kraków: Wydawnictwo Tertium.

Kucharzyk, R. (2011). Badania świadomości językowej mieszkańców wsi, Poradnik Językowy, 4, 26–38.

Kwarciak, B. (1995). Początki i podstawowe mechanizmy świadomości metajęzykowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Leszczyński, Z. (1986). Z polsko-zachodnioruskich stosunków językowych okresu starobiałoruskiego. Poczucie odrębności językowej. W: J. Majowa (red.), Język i jego odmiany w aspekcie porównawczym (171–182). Wrocław: Wydawnictwo: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Lustanski, J. (2021a). Jak można badać potoczną świadomość językową, Poradnik Językowy, 2, 58–74.

Lustański, J. (2021b). Wymiary potocznej świadomości językowej i relacje między nimi, Socjolingwistyka, 35, 283–302.

Maćkowiak, K. (2011a). Świadomość językowa – problem definicji, Poradnik Językowy, 2, 5–23.

Maćkowiak, K. (2011b). U źródeł polskiej świadomości językowej (X–XV wiek). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Majbańska, R. (2004). Świadomość językowa mieszkańców współczesnej wsi mazowieckiej (na przykładzie Zieleńca). W: W. Decyk-Zięba (red.), Język – Kultura – Historia. Mazowsze wschodnie – Zieleniec i okolice (74–123). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado.

Markowski, A. (2000). Świadomość językowa. W: A. Markowski (red.), Nowy słownik poprawnej polszczyzny (1759–1760). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Markowski, A. (2005). Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Miodunka, W. (2017). O potrzebie opisu i kształtowania świadomości językowej współczesnych Polaków, Język Polski, 3, 5–18.

Ożóg, K. (1990). Leksykon metatekstowy współczesnej polszczyzny mówionej. Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Pelcowa, H. (1998). Zmiany językowe jako problem badawczy współczesnej dialektologii. W: S. Gala (red.), Teoretyczne, badawcze i dydaktyczne założenia dialektologii (105–117). Łódź: Wydawnictwo Łódzkiego Towarzystwa Naukowego.

Pelcowa, H. (1999). Przeszłość w językowym obrazie świata współczesnej wsi. W: A. Pajdzińska, P. Krzyżanowski (red.), Przeszłość w językowym obrazie świata (253–267). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Pelcowa, H. (2004a). Gwara – drugi język mieszkańców wsi czy „gorsza” odmiana języka ogólnopolskiego. W: M. Wojtak, M. Rzeszutko (red.), W kręgu wiernej mowy (163–177). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Pelcowa, H. (2004b). Obraz gwary i rzeczywistości wiejskiej w ocenie mieszkańców wsi. W: H. Sędziak (red.). Polszczyzna Mazowsza i Podlasia. Cz. VIII. Antroponimia i toponimia Mazowsza i Podlasia (155–168). Łomża: Wydawnictwo Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego.

Pelcowa, H. (2006). Kwalifikatory w wypowiedziach gwarowych jako sposób interpretacji świata. W: Z. Krążyńska, Z. Zagórski (red.), Poznańskie Spotkania Językoznawcze. Prace Komisji Językoznawczej, t. 44, (107–116). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Pelcowa, H. (2008). Stare i nowe w języku polskiej wsi XXI wieku. W: E. Woźniak (red.) Tradycja a nowoczesność (507–516). Łódź: Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie.

Popowska-Taborska, H. (1961), Centralne zagadnienie wokalizmu kaszubskiego. Kaszubska zmiana ę ≥ i oraz ǐ, ў, ǔ ≥ə. Wrocław–Warszawa–Kraków: Wydawnictwo: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Sławkowa, E. (2003). Być stela. Z zagadnień edukacji regionalnej na Śląsku Cieszyńskim. Katowice: Wydawnictwo Gnome.

Rieger, J. (2019). Język polski na Kresach. Warszawa: Wydawnictwo DiG.

Rodek, E. (2020). Przejawy świadomości językowej Polaków w pierwszej połowie XVIII wieku. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN.

Sagan-Bielawa, M. (2014). Dziedzictwo pozaborowe. Społeczna świadomość językowa Polaków w Drugiej Rzeczypospolitej. Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.

Sagan-Bielawa, M. (2017). Język jako element świadomości społecznej (na przykładzie Polski po 1918 roku), LingVaria, XII, 2 (24), 211–224.

Skudrzyk, A., Urban, K. (2000). Mały słownik terminów z zakresu socjolingwistyki i pragmatyki językowej. Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego; Warszawa: Spółka Wydawniczo-Księgarska.

Smułkowa, E. (2002). Białoruś i pogranicza: Studia o języku i społeczeństwie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Smyl, J. (1969). Polskie gwarowe nazwy galarety, Prace Filologiczne, 19, 227–230.

Straczuk, J. (1999). Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Tambor, J. (2006). Mowa Górnoślązaków oraz ich świadomość językowa i etniczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Tymochowicz, M. (2019). Tradycyjne pożywienie chłopskie na Lubelszczyźnie. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Zielińska, A. (2013). Mowa pogranicza. Studium o językach i tożsamościach w regionie lubuskim. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

WYKAZ ŹRÓDEŁ

JMMW – J. Wegier, E. Oronowicz, Język mówiony mieszkańców wsi Polski południowo-wschodniej, Rzeszów 1992.

PTG – Z. Sobierajski, Polskie teksty gwarowe z ilustracją dźwiękową. IV. Lubawskie–Ostródzkie–Kaszuby, Poznań 1964.

ŚTG – Śląskie teksty gwarowe (z mapką), red. A. Zaręba, Kraków 1961.

TGL – J. Bartmiński, J. Mazur, Teksty gwarowe z Lubelszczyzny, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.

WTG KN – K. Nitsch, Wybór polskich tekstów gwarowych, Warszawa 1960, wyd. II.

WYKAZ SKRÓTÓW SŁOWNIKÓW

ALSK – A. Labuda, Słowniczek kaszubski, Warszawa 1960.

ALSK-P – A. Labuda, Słowôrz kaszëbsko-polszci. Opr. naukowe E. Brezy, Gdańsk 1982.

ALSP-K – A. Labuda, Słownik polsko-kaszubski. Opr. naukowe J. Tredera, Gdańsk 1981.

Brückner – A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Warszawa 1989.

EGKSN – E. Gòłąbk, Kaszëbszci słowôrz normatiwny, Gdańsk 2005.

JTSP-K – J. Trepczyk, Słownik polsko-kaszubski, Gdańsk 1994, t. I–II.

SGL – H. Pelcowa, Słownik gwar Lubelszczyzny, Lublin 2012 – 2023, t. I–XI.

SGP – Słownik gwar polskich, Źródła i t. I, M. Karaś, i J. Reichan (red.), t. II–V, J. Reichan i S. Urbańczyk (red.), t. VI, J. Okoniowa, i J. Reichan (red.), t. VII–IX, z. 1, J. Okoniowa, J. Reichan, i B. Grabka (red.), t. IX, z. 2, B. Grabka, R. Kucharzyk, J. Okoniowa i J. Reichan (red.), od t. IX, z. 3, B. Grabka, i R. Kucharzyk (red.). Źródła i t. I, z. 1, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, t. I, z. 2 – t. II, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, t. III, Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, od t. IV, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN. 1977–.

SGŚ – Słownik gwar śląskich, red. naukowy B. Wyderka, Opole 2000–2020, t. I–XVII.

SGŚC – Słownik gwarowy Śląska Cieszyńskiego, red. J. Wronicz, Wisła – Ustroń 1995.

SJD – Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, Warszawa 1958–1969, t. I–XI.

SJP – Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego. Scalił i znormalizował J. Treder, Gdańsk 2006.

WSJP – Wielki słownik języka polskiego, red. P. Żmigrodzki (online: https://wsjp.pl).