Fluencja semantyczna u dzieci w wieku przedszkolnym na przykładzie kategorii zwierzęta
Abstrakt
Artykuł stanowi próbę analizy fluencji semantycznej dzieci w wieku przedszkolnym w kategorii zwierzęta. Badanie osiemnaściorga dzieci w wieku od trzech lat i dwóch miesięcy do sześciu lat i trzech miesięcy wykazało, że dzieci w wieku od czterech i pół roku osiągają znacząco wyższe wyniki, jeśli chodzi o: liczbę poprawnie zaktualizowanych wyrazów (z poziomu od czterech do dziewięciu wyrazów do poziomu od ośmiu do dwudziestu wyrazów), liczbę klastrów (z poziomu od jednego do czterech klastrów do poziomu od trzech do siedmiu klastrów) i liczbę przełączeń (z poziomu od jednego do pięć do poziomu od trzech do dziewięciu). Jednocześnie wielkość klastrów wśród wszystkich badanych dzieci pozostaje na zbliżonym poziomie i wynosi od dwóch do trzech wyrazów. Przedstawione wyniki stanowią jedynie wstęp do dalszych badań, do których
konieczne jest ustalenie ścisłych kryteriów liczenia poprawnych odpowiedzi oraz liczby klastrów i przełączeń.
Słowa kluczowe
fluencja; fluencja semantyczna; zwierzęta; dzieci w wieku przedszkolnym
Bibliografia
Biechowska, D., Kaczmarek, I., Witkowska, M., Steinborn, B. (2012). Przydatność prób fluencji słownej w diagnozie różnicowej zaburzeń neurologicznych u dzieci i młodzieży, Neurologia Dziecięca, 21 (42), 46–51.
Bokus, B., Shugar, G.W. (2007). (red.). Psychologia języka dziecka (E. Haman, tłum.). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Clark, E. (1995). Language acquisition: The lexicon and syntax, In: . J.L. Miller, P.D. Elmas (eds) Speech, language and communication, (303–337). San Diego.
Daniluk, B., Szepietowska, E. (2009a). Płynność semantyczna i literowa osób w różnych fazach dorosłości – część I., Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska, XXII, 97–110.
Daniluk, B., Szepietowska, E. (2009b). Płynność semantyczna i literowa osób w różnych fazach dorosłości – czynniki modyfikujące wykonanie zadań fluencji słownej – część II., Annales Universitatis Maria Curie-Skłodowska, XXII, 111–123.
Gerber, J., Wilks, T., Erdie-Lalena, Ch. (2011). Rozwojowe kamienie milowe: rozwój ruchowy, Pediatria po Dyplomie, 15 (3), 35–50.
Gliwa, R. (2019). Fluencja słowna w zakresie wybranych kategorii nazw własnych i pospolitych w przebiegu otępienia w chorobie Alzheimera, Polonica, XXXIX, 45–70.
Gomez, R., White, D. (2006). Using verbal fluency to detect very mild dementia of the Alzheimer type, Archives of Clinical Neuropsychology, 21, 771–775.
Gonzalez, M., Baar´e, W., Hagler, D., Archibald, S., Vestergaard, M., Madsen, K. (2012). Brain structure associations with phonemic and semantic fluency in typically-developing children, Developmental Cognitive Neuroscience, 50, 1–13.
Jodzio, K. (2006). Neuropoznawcze korelaty spadku fluencji słownej po udarze prawej półkuli mózgu, Studia Psychologiczne, 44 (2), 5–18.
Kielar-Turska, M. (2015). Rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych. W: E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza logopedyczna (15–60). Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Koren, R., Kofman, O., Berger, A. (2005). Analysis of word clustering in verbal fluency of school-aged children, Archives of Clinical Neuropsychology, 20, 1087–1104.
Kosmidis, M., Vlahou, Ch., Panagiotaki, P., Kiosseoglou, G. (2004). The verbal fluency task in the Greek population: normative data, and clustering and switching strategies, Journal of the International Neuropsychological Society, 10 (2), 164–72.
Kurcz, I. (1976). Psycholingwistyka. Przegląd problemów badawczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kurcz, I. (1987). Język a reprezentacja świata w umyśle. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kurcz, I. (2011). Charakterystyka kompetencji językowej – reprezentacje umysłowe. W: I. Kurcz, H. Okuniewska (red.), Język jako przedmiot badań psychologicznych. Psycholingwistyka i neurolingwistyka (80–106). Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”.
Maciejewska, A. (2021). Sprawność leksykalno-semantyczna w rozwoju mowy. W: A. Domagała, U. Mirecka (red.), Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna. Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne, t. 1. (141–187). Gdańsk: Harmonia Universalis.
Piskunowicz, M., Bieliński, M., Zgliński, A., Borkowska, A. (2013). Testy fluencji słownej – zastosowanie w diagnostyce neuropsychologicznej, Psychiatria Polska, 47 (3), 475–486.
Riva, D., Nichelli, F., Devoti, M. (2000). Developmental Aspects of Verbal Fluency and Confrontation Naming in Children, Brain and Language, 71, 267–284.
Robert, P., Lafont, V., Médecin, I., Berthet, L., Thauby, S., Baudu, C., Darcourt, G. (1998). Clustering and switching strategies in verbal fluency tasks: comparison between schizophrenics and healthy adults, Journal of the International Neuropsychological Society, 4 (6), 539–546.
Stolarska, U., Kroczka, S., Gergont, A., Steczkowska, M., Kaciński, M. (2008). Test fluencji słownej: aspekty rozwojowe w normie i patologii, Przegląd Lekarski, 11 (65), 764–768.
Szepietowska, E., Gawda, B. (2016). Mechanizmy neuronalne fluencji semantycznej i literowej: badania z użyciem fMRI i implikacje kliniczne, Polskie Forum Psychologiczne, 21 (2), 170–187.
Szuman, S. (1968). (red.). O rozwoju języka i myślenia dziecka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Troyer, A., Moscovitz, M., Winocur G. (1997). Clustering and Switching as Two Components of Verbal Fluency: Evidence From Younger and Older Healthy Adults, Neuropsychology, 11 (1), 138–146.
Zając, E. (2019). Porównanie fluencji słownej w zakresie nazw własnych i wyrazów pospolitych dzieci przedszkolnych i uczniów szkoły podstawowej, Poradnik Językowy, 8, 83–92.
Zgółkowa, H. (2016). Słownictwo dzieci w wieku przedszkolnym w latach 2010–2015. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Uniwersytet Warszawski, Polska
https://orcid.org/0000-0003-1939-8066
