TOFUCZNICA i SKRZYDEŁKA Z BOCZNIAKA, czyli o nazwach potraw zweganizowanych we współczesnej polszczyźnie uwag kilka
Abstrakt
Autorki artykułu omawiają mechanizmy wykorzystywane współcześnie w polszczyźnie do określania potraw zweganizowanych, czyli takich, które w wersji prototypowej w swym składzie zawierają produkty pochodzenia zwierzęcego, ale w wersji wegańskiej zastąpiono je roślinnymi. Wyniki analiz porównują z uwagami o strukturze słownictwa kulinarnego poczynionych kilkanaście lat temu w książce Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie (Witaszek-Samborska 2005). Okazuje się, że na weganizację potraw na początku XXI wieku wskazywały wyłącznie kolokacje z nietypową łączliwością ich ośrodków, obecnie zaś są to także liczne formacje słowotwórcze, w których przejawiają się tendencje do precyzji, wyrazistości i jednocześnie ekonomii jednostek leksykalnych, a także do automatyzacji procesów nazwotwórczych i internacjonalizacji w postaci przejmowania obcych wzorów systemowych.
Słowa kluczowe
weganizm, słownictwo kulinarne, leksyka, słowotwórstwo, kolokacja
Bibliografia
Bańko, M. (2001). Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Borejszo, M. (1994). O nazwach napojów i potraw w poznańskich lokalach gastronomicznych, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 1, 92–107.
Borejszo, M. (1996). Nazwy zestawione we współczesnym słownictwie kulinarnym. W: M. Białoskórska (red.), Synchroniczne i diachroniczne aspekty badań polszczyzny, t. III (109–119). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Burkacka, I. (2010). Klasyfikacja słowotwórcza nowszych zapożyczeń. Linguistica Copernicana, 2(4), 229–240.
Chlebda, W. (1991). Elementy frazematyki. Wprowadzenie do frazeologii nadawcy. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Opolu.
Chlebda, W. (2001). Frazematyka. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (335–342). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Chlebda, W. (red.) (2010). Na tropach reproduktów. W poszukiwaniu wielowyrazowych jednostek języka. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Dąbrowska, A. (1998). O językowym zachowaniu się przy stole. Dlaczego upiększamy nazwy potraw. W: P. Kowalski (red.), Oczywisty urok biesiadowania (248–253). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
ISJP – Bańko, M. (red.). (2000). Inny słownik języka polskiego, t. 1–2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jadacka, H. (2001). System słowotwórczy polszczyzny (1945–2000). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jadacka, H. (2005). Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Jadacka, H. (2010). Zrosty – najmniej znana struktura słowotwórcza. W: J. Chojak, T. Korpysz, K. Waszakowa (red.), Człowiek – słowo – świat (325–332). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kaproń-Charzyńska, I. (2005). Derywacja ujemna we współczesnym języku polskim. Rzeczowniki i przymiotniki. Toruń: Top Kurier.
Kopaliński, W. (1994). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Wiedza Powszechna.
Kopaliński, W. (1999). Słownik wydarzeń, pojęć i legend XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kozarzewska, E. (1967). Zestawienie jako jednostka leksykalna, Poradnik Językowy, 3, 131–136.
Lesz-Duk, M. (2002). Słownictwo kulinarne we współczesnej polszczyźnie, Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Filologia Polska. Językoznawstwo, 2, 175–180.
Lewicki, A.M., Pajdzińska, A. (2001). Frazeologia. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (315–333). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Lisczyk, K. (2019). Wege – samodzielna jednostka, człon złożenia, wyraz motywujący, Poradnik Językowy, 5, 56–66. DOI: 10.33896/PorJ.2019.5.5.
Markowski, A. (1994). Kuchnia w języku, czyli o nazwach produktów kulinarnych. W: M. Łozińska, J. Łoziński (wybór i oprac.), Wokół stołu i kuchni (129–141). Warszawa: Wydawnictwo Tenten.
Markowski, A., Puzynina, J. (2001). Kultura języka. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (49–71). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Mieczkowska, H. (2002). Nowe techniki derywacyjne w języku polskim i słowackim. W: J. Rusek, W. Boryś, L. Bednarczuk (red.), Dzieje Słowian w świetle leksyki. Pamięci Profesora Franciszka Sławskiego (291–299). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Nowakowska, A. (2001). Zestawienie – termin – frazeologizm. W: K. Michalewski (red.), Współczesna leksyka. Cz. II. (33–40). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Nowakowska, B. (2005). Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie. Kraków: Wydawnictwo LEXIS.
Ochmann, D. (2002). Między dezintegracją a analogią. O pewnym typie złożeń współczesnej polszczyzny, Język Polski, 5, 322–329.
Ochmann, D. (2004). Nowe wyrazy złożone o podstawie zdezintegrowanej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Ociepa, R. (1998). Parę uwag na temat anglicyzmu burger, Poradnik Językowy, 3, 32–36.
Pęzik, P. (2013). Paradygmat dystrybucyjny w badaniach frazeologicznych. Powtarzalność, reprodukcja i idiomatyzacja. W: P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Ewolucja języka. Ewolucja teorii językoznawczych (143–160). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Waszakowa, K. (2005). Przejawy internacjonalizacji w słowotwórstwie współczesnej polszczyzny. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Waszakowa, K. (2019). Internacjonalizacja w słowotwórstwie polszczyzny przełomu XX i XXI wieku jako przykład jednostronnych kontaktów językowych, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, 75, 179–193. DOI: 10.5604/01.3001.0013.6620.
Witaszek-Samborska, M. (2005). Studia nad słownictwem kulinarnym we współczesnej polszczyźnie. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Netografia
Gzyra, D. (2017). Studia nad weganizmem – nowy obszar badawczy. Edukacja Etyczna, 14, 14–26. DOI 10.24917/20838972.14.2., https://edukacjaetyczna.pl/wp-content/uploads/2017/17_2_Gzyra.pdf [data dostępu: 30.05.2021].
https://www.medonet.pl/zdrowie/diety,weganizm---zasady--bezpieczenstwo-zamienniki,artykul,1732821.html [data dostępu: 30.05.2021].
https://rejestr.io/krs/507382/polskie-stowarzyszenie-weganskie [data dostępu: 30.05.2021].
http://stowarzyszenieweganskie.pl/wprowadzenie-do-weganizmu [data dostępu: 30.05.2021].
Jak odżywiają się Polacy? Kukuła Healthy Food 2020, https://naszbiznes24.pl/wp-content/uploads/2020/06/Raport-Kuku%C5%82a-Healthy-Food_Jak-od%C5%BCywiaj%C4%85-si%C4%99-Polacy_2020.pdf [data dostępu: 30.05.2021].
NFJP – Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego, www.nfjp.pl [data dostępu: 30.05.2021].
NKJP – Narodowy Korpus Języka Polskiego, www.nkjp.pl [data dostępu: 30.05.2021].
NSP OJUW – Najnowsze słownictwo polskie. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, https://nowewyrazy.uw.edu.pl [data dostępu: 22.04.2022].
Weganizm. Pozyskano z https://pl.wikipedia.org/wiki/Weganizm#Weganizm_%C5%BCywieniowy [data dostępu: 30.05.2021].
WSJP – Żmigrodzki, P. (red.). (2007–). Wielki słownik języka polskiego PAN, https://wsjp.pl [data dostępu: 22.04.2022].
Spis skrótów źródeł materiału
AAD – anappleaday.pl24
AM – agnieszkamaciag.pl
AMS – agamasmaka.pl
AP – alergiapokarmowa.pl
AR – askarzeznik.pl
AS – annasudol.pl
B – beszamel.se.pl
BM – blendman.pl
C – cynamonowooo.blogspot.com
CB – cookingbox.pl
CK – cookielnica.pl
D – durszlak.pl
DS – doradcasmaku.pl
EV – ervegan.com
F – fooder.pl
FIG – foodingreen.pl
G – gotujmy.pl
HM – Fanpage na Facebooku Healthy Madness – Zdrowe Szaleństwo
H-M – hello-morning.org
IG – iwonagotuje.blogspot.com
J – jadlonomia.com
JD – justdeliciousx.pl
KL – kuchnialidla.pl
KWB – kucharkawbaletkach.pl
KZ – kierunekzdrowie.com
MFN – milkfromnature.com
MM – mniumniu.com
MND – mlodzinadorobku.pl
MS – milionsmakow.pl
N – netto.pl
NP – nieprobujcie.blogspot.com
NTP – nietylkopasta.pl
OD – okiemdietetyka.pl
Data dostępu do wymienionych stron internetowych: listopad 2019 – maj 2020.
Tofucznica i skrzydełka z boczniaka, czyli o nazwach potraw zweganizowanych… 487
OS – olgasmile.com
P – przepisy.pl
PA – puszka.pl
PM – parsleysagerosemaryandme.blogspot.com
PP – przyslijprzepis.pl
PS – pracowniaserow.pl
S-C – spicy-carrot.com
SZ – sokzycia.pl
TS – targsmaku.pl
TTM – tofutomniam.blogspot.com
TW – taniewege.blogspot.com
VB – veganbanda.pl
V-B – vegenerat-biegowy.pl
VC – veganchives.pl
VG – vitogryzie.com
VI – vegemi.pl
VM – veganama.pl
V-N – vega-nation.com
VTJ – vegetujemy.pl
W – weganon.pl
WA – weganka.com
WB – wegeblw.pl
WD – wegedoxa.com
WF – webfood.pl
W-F – weganskie-frykaski.blogspot.com
WG – grupa na Facebooku WEGANG
WI – warzywneinspiracje.pl
WIWP – Grupa na Facebooku Wegetarianie i Weganie Polska
WJWG – wszystkojestwglowie.pl
WN – wegannerd.blogspot.com
WP – wegepedia.pl
WW – Fanpage na Facebooku Więcej Wegańskich
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
https://orcid.org/0000-0002-8501-561X
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
