Interkomprehensja języków słowiańskich jako czynnik motywujący do uczenia się języka górnołużyckiego dla uczniów Gimnazjum Górnołużyckiego pochodzących z niemieckojęzycznych rodzin
Abstrakt
The article is based on the research carried out among German-speaking students of the 10th and 11th grade of the Upper Sorbian Grammar School in Bautzen/Budyšin. The analysis concerns the way in which students who are learning Sorbian at school perceive mutual intelligibility of the Slavic languages as a motivating factor in their learning and using Sorbian. Two types of motivation language learning are described: the integrative and the instrumental kind. While integrative motivation seems not to play an essential role for Upper Sorbian Grammar School students as they are separated from Sorbian native-speakers, the instrumental role is much more important. The evidence gathered in the research shows that Slavic languages intercomprehension is in some cases taken advantage of by students when they travel to the Czech Republic or to Poland. This may also facilitate finding a job or studying abroad in Slavic countries.
Słowa kluczowe
wzajemne podobieństwo języków; interkomprehensja języków słowiańskich; górnołużycki; edukacja; uczący się języka łużyckiego
Bibliografia
Appel, R., Muysken, P. (2006). Language contact and bilingualism. Amsterdam: Amsterdam University Press.
Baker, C., Wright W., E. (2017). Foundations of bilingual education and bilingualism. Bristol: Multilingual Matters.
Bourdieu, P. (1991). Language and symbolic power. London: Polity Press.
Bradac, J. J. (1990). Language attitudes and impression formation. W: Giles, H., Robinson, W. P. (red.), Handbook of language and social psychology. Chichester: Wiley, 387–412.
Budarjowa, L. (red.) (2018). 20 lět Witaj, Bautzen: Serbske šulske towarstwo z.t. (https://www.sorbischer-schulverein.de/_download/sst_jubil__um_inhalt_f__r_Internet.pdf [5 VII 2021].
Dołowy-Rybińska, N. (w druku). Native and non-native speakers school language practices and transmission in Upper Lusatia. W: Hornsby, M., McLeod, W. (red.), Transmitting minority languages: Complementary reversing language shift strategies. London: Palgrave Macmillan.
Dołowy-Rybińska, N., Ratajczak, C. (2019a). Upper Sorbian language education: When community language maintenance practices disregard top-down revitalisation strategies, Language, Culture and Curriculum.
Dołowy-Rybińska, N., Ratajczak, C. (2019b). Languages and cultures in contact: The place of new speakers in the education system in Upper Lusatia, Cognitive Studies / Études cognitives 19, 1–17.
Dörnyei, Z. (1998). Motivation in second and foreign language learning. Language Teaching 31 (3), 117–135.
Dörnyei, Z. (2009). The L2 Motivational Self System. W: Dörnyei, Z., Ushioda, E. (red.), Motivation, language identity and the L2 self. Bristol: Multilingual Matters, 9–42.
Doyé, P. (2004). A Methodological Framework for the Teaching of Intercomprehension, Language Learning Journal 30 (1), 59–68.
Eriksen, T. H. (2010). Ethnicity and nationalism. Anthropological perspectives. London: Pluto Press.
European Commission. (2012). Translation and Multilingualism: Intercomprehension. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
García, O., Wei, Li. (2014). Translanguaging. Language, bilingualism and education. New York: Palgrave Macmillan.
Giles, H., Hewstone, M, Ryan, E. B., Johnson. P. (1987). Research on language attitudes. W: Ammon, U., Dittmar, N., Mattheler, K. J. (red.), Sociolinguistics. An international handbook of the science of language 1. Berlin: Walter de Gruyter, 585–597.
Giles, H., Niedzielski, N. (1998). Italian is beautiful, German is ugly. W: Bauer, L., Trudgill, P. (red.), Language myths. London: Penguin, 85–93.
Gooskens, C. (2006). Linguistic and extra-linguistic predictors of Inter-Scandinavian communication. W: van de Weijer, J., Los, B. (red.), Linguistics in the Netherlands. Amsterdam: John Benjamins, 101–113.
Gooskens, C. (2007). The contribution of linguistic factors to the intelligibility of closely related languages, Journal of Multilingual and Multicultural Development 28 (6), 445–467.
Gooskens, C. (2013). Experimental methods for measuring intelligibility of closely related language varieties. W: Balyey, R., Cameron, R., Lucas, C. (red.), The Oxford Handbook of Sociolinguistics. Oxford: Oxford University Press, 195–213.
Kaulfürstowa, J. (2017). Im Zentrum für die sorbische Sprache. Das WITAJ-Sprachzentrum – die Fachabteilung der Domowina. Bautzen: Domowina – Bund Lausitzer Sorben e.V. https://www.witaj-sprachzentrum.de/obersorbisch/wp-content/uploads/sites/3/2018/11/WITAJ_Imagebr_DEUTSCH_web.pdf [5 VII 2021].
Kaulfürstowa, J. (2020). Witaj – ein Geschenk für Ihr Kind. Bautzen: DOMOWINA – Bund Lausitzer Sorben e. V. https://www.witaj-sprachzentrum.de/obersor¬bisch/wp-content/uploads/sites/3/2020/03/2020_WITAJ-Kopie-web.pdf [5 VII 2021].
Keller, I, Schulz, J. (2019). Sorbisch. W: Fäcke, Ch., Meißner, F.-J. (red.), Handbuch Mehrsprachigkeits- und Mehrkulturalitätsdidaktik. Tübingen: Narr, 554–556.
Kimura, G. C. (2015). Spracherhalt als Prozess. Elemente des kirchlichen Sprachmanagements bei den katholischen Sorben. International Journal of the Sociology of Language 232, 13–32.
Ladegaard, H. J. (1998). National stereotypes and language attitudes. The perception of British, American and Australian language and culture in Denmark. Language & Communication 18, 251–274.
Meissner, F-J., Capucho, F., Degache, C., Martins, A., Spita, D., Trost, M. (2011). Intercomprehension Learning, teaching, research apprentissage, enseignement, recherche. Tübingen: Narr.
Melo-Pfeifer, J. (2015). An interactional perspective on intercomprehension between Romance Languages: translanguaging in multilingual chat rooms. FLuL 44 (2), 100–113.
O’Rourke, B., Ramallo, F., Pujolar, J. (2015). New speakers of minority languages: the challenging opportunity. International Journal of the Sociology of Language 231, 1–20.
Romaine, S. (1994). Language in Society. An introduction to sociolinguistics. Oxford: Oxford University Press.
SBI = Sächsischen Bildungsinstitut (2017). 2 plus – Unterricht nach dem schulartübergreifenden Konzept zweisprachige sorbischen Siedlungsgebiet des Freistaates Sachsen.
Schieffelin, B., Woolard, K., Kroskrity, P. (1998). Language ideologies. Practice and theory. New York: Oxford University Press.
Sloboda, M., Brankačkec, K. (2014). The mutual intelligibility of Slavic languages as a source of support for the revival of the Sorbian language. W: Fesenmeier, L., Heinemann, S., Vicario, F. (red.), Sprachminderheiten: gestern, heute, morgen / Minoranze linguistiche: ieri, oggi, domani. Berlin: Peter Lang, 25–44.
SMK = Sächsisches Staatministerium für Kultus (2004). Lehrplan Gymnasium – Sorbisch.
Šołćina, J., Mehlhorn, G. (2018). Slawiniada – nowa forma rěče přesahowaceho wuknjenja, Serbska Šula 2, 47–50.
Tollefson, J. (1991). Planning language, planning inequality. New York: Longman.
Wolff, H. (1959). Intelligibility and inter-ethnic attitudes. Anthropological Linguistics 1, 34–41.
Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0001-7256-8226
Nicole Dołowy-Rybińska, kulturoznawczyni, socjolingwistka, profesor w Instytucie Slawistyki Polskiej Akademii Nauk. Jej badania dotyczą metod rewitalizacji i zachowania języków mniejszościowych w Europie, aktywizmu językowego, wielojęzyczności i wielokulturowości. Prowadzi badania terenowe na Kaszubach, na Łużycach, w Bretanii i w Walii.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
