Sny w domu osamotnienia. Rekonesans (Janko Silan Dom opustenosti)
Abstrakt
The article provides two different perspectives on the book authored by Jan Silan, a Catholic priest, one of the most important representatives of Slovak “Catholic modernism”. The first part of the article is devoted to genological issues. The main context of these considerations is Philipe Lejeune’s theory of autobiography. In the second part of the article, the author analyses a selection of dream narratives (constituting the main part of the book) in an attempt on decoding their symbolic. These narratives are a reflection of the trauma lived by a Catholic priest under the totalitarian, oppressive system of the 1950s and 60s. Although written in the 1960s, the book remained unpublished until 1991 as any attempt at earlier publication was prevented by censorship. Following 1948, Silan had been among banned authors.
Słowa kluczowe
autobiografia; genologia; represja; kondycja „ja”
Bibliografia
Ahmed, S. (2014). Performatywność obrzydzenia, Teksty Drugie, 1, 167–191.
Bachelard, G. (1975). Wyobraźnia poetycka. Wybór pism. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Barcz, A. (2018). Przedmioty ekozagłady. Spekulatywna teoria hiperobiektów Timothy’ego Mortona i jej (możliwe) ślady w literaturze, Teksty Drugie, 2, 75–87.
Bąk, M. (2012). Aporie pamięci – literackie pamiętniki artystów. W: Pieczara, M., Słodczyk, R., Witkowska, A. (red.), Strony autobiografizmu. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 105–113.
Dąbrowski, M. (2001). (Auto)-biografia, czyli próba tożsamości. W: Gosk, H., Zieniewicz, A. (red.), Autobiografizm. Przemiany – formy – znaczenia. Warszawa: Elipsa, 35–55.
Durand, G. (1986). Wyobraźnia symboliczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo naukowe.
Hamada, M. (1994). Syzifovský údel. Bratislava: Slovenský spisovateľ.
Karwowska, M. (2020). Świadomość rodząca obrazy. Studia z antropologii literatury. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kasperski, E. (2001). Autobiografia. Sytuacja i wyznaczniki formy. W: Gosk, H., Zieniewicz, A. (red.), Autobiografizm. Przemiany – formy – znaczenia. Warszawa: Elipsa, 9–34.
Kopaliński, W. (1990). Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Lejeune, P. (2007). Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, przeł. Grajewski, W., Jaworski, S., Labuda, A., Lubas-Bartoszyńska, R. Kraków: Universitas.
Lejeune, P., Rodak, M. (2018). Laboratorium badacza. Rozmowa z Philippe’em Lejeune’em, Teksty Drugie, 6, 200–216.
Lubas-Bartoszyńska, R. (2007). Wstęp. W: Lejeune, P., Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Kraków: Universitas.
Łebkowska, A. (2011). Jak ucieleśnić ciało: jednym z dylematów somatopoetyki, Teksty Drugie, 4, 11–27.
De Man, P. (1986). Autobiografia jako od-twarzanie, Pamiętnik Literacki, 77/2, 307–318.
Makowiecki, A. (2001). Kłamstwa kompensacyjne autobiografizmu – Stanisław Przybyszewski. W: Gosk, H., Zieniewicz, A. (red.), Autobiografizm. Przemiany – formy – znaczenia. Warszawa: Elipsa, 104–113.
Pašteka, J. (1997). Basník piše román. W: Silan, J. Dom opustenosti. Bratislava: LÚČ, 5–35.
Rodak, P. (2012). Panel profesorski. Czy wierzyć i jak wierzyć pamiętnikom i korespondencji? W: Pieczara, M., Słodczyk, R., Witkowska, A. (red.), Strony autobiografizmu. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 11–41.
Silan, J. (1997). Dom opustenosti. Bratislava: LÚČ.
Wierzejska, J. (2012). Tekstowe mechanizmy interpretacji autobiograficznej. W: Pieczara, M., Słodczyk, R., Witkowska, A. (red.), Strony autobiografizmu. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 44–52.
Zambor, J. (2005). Interpretácia a poetika. O poézii slovenských básnikov 20. sto¬ročia, Bratislava: Asociácia organizácií spisovateľov Slovenska.
Polska Akademia Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0003-3804-4845
Joanna Goszczyńska, profesor tytularna, słowacystka i bohemistka w zakresie literaturoznawstwa i kulturoznawstwa, tłumaczka i popularyzatorka literatury słowackiej i czeskiej. Autorka monografii: Mit Janosika w folklorze i literaturze słowackiej XIX wieku (2001), Sławni i zapomniani. Studia z literatury czeskiej i słowackiej (2004), Synowie Słowa. Myśl mesjanistyczna w literaturze słowackiej (2008), Wielkie spory małego narodu (2015), Mroczne oblicze czeskiej literatury. Karuzela modernizmu (2021), a także kilkudziesięciu artykułów opublikowanych w kraju i za granicą z zakresu historii idei, mitologii narodowej oraz czeskiego i słowackiego modernizmu. Pracuje w Instytucie Slawistyki PAN.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
