Rozrachunek z rokiem 1948 i jego następstwami w jugosłowiańskim i postjugosłowiańskim filmie fabularnym
Abstrakt
The Yugoslav-Soviet political conflict began in 1948 and lasted for several years, constituting the second phase of the communist revolution in Yugoslavia. The essence of this phase is the de-Stalinization of the country and the emancipation of Titoism as an autonomous form of communism. The aforementioned phenomena are reflected in over a dozen feature films. The first ones were created at the turn of the 1940s and 50s. Though devised as propaganda materials, these works are artistically ingenious anti-Stalinist satires. Another batch of films appeared at the turn of the 1960s and 70s: their authors focus primarily on the victims of the de-Stalinization process. Films shot in the 1980s offer a look at 1948 and its aftermath in a broader time perspective, while at the same time emphasizing the problems of how political events influenced family ties. In the few films about de-Stalinization made after the fall of communism in Yugoslavia and the dissolution of the state, a strong theme of the relationship between politics and religion can be observed.
Słowa kluczowe
1948; Jugosławia; titoizm; destalinizacja; film jugosłowiański
Bibliografia
[Brak autora] (1951). The Yugoslav Revolution. In: The Fourth International XII, November – December, 6, 202–207. https://www.marxists.org/history/etol/newspape/fi/vol12/no06/ v12n06w113-nov-dec-1951-fourth-int.pdf [10 IX 2020].
[Brak autora] (2012). Zabranjeni hrvatski filmovi. Okrugli stol uz Svjetski dan audiovizualne baštine (Kino Tuškanac, Zagreb, 27. listopada 2012). Zapis. Bilten Hrvatskog filmskog saveza 74. http://www.hfs.hr/nakladnistvo_zapis_ detail.aspx?sif_clanci=34148#. X582c1Ddg1k [10 V 2020].
[Brak autora] (2016). Neoplanta film. Produkcija dugometražnih filmova – koprodukcije. http://neoplantafilm.blogspot.com/2016/03/produkcija-dugometraznih-filmova.html [26 V 2020].
Pavičić, J. (1997). Potomak filmskog pluskvamperfekta. Hrvatski filmski ljetopis 10, 35–38.
Peruško, I. (2015). Čudovišni SSSR i mitska zemlja Jugoslavija. Filološke studije 13, 1, 13–33.
Polimac, N. (2003). Zabranjeni i izgubljeni hrvatski film. Nacional 388. http://ar-hiva.nacional.hr/clanak/12004/nacional-otkrio-zabranjeni-i-izgubljeni-hrvatski-film [16 V 2020].
Polimac, N. (2012). Satirični film koji poziva na rušenje rukovodstva CK SKJ. Jutarnji list 29 rujan. https://www.jutarnji.hr/vijesti/kriticar-magazina-u-borgesovskom-slucaju-u-izgubljenom-filmu-pronasao-izgubljeni-film/1562571/ [17 V 2020].
Polimac, N. (2016). Leksikon YU filma. Zagreb: Naklada Ljevak.
Škrabalo, I. (1998). 101 godina filma u Hrvatskoj 1896.–1997. Pregled povijesti hrvatske kinematografije. Zagreb: Nakladni zavod Globus.
Vuković, V. (2018). Violated sex: rape, nation and representation of female characters in Yugoslav new film and black wave cinema. Studies in Eastern European Cinema 9, 2, 132–147.
Zacharias, M. J. (2004). Komunizm. Federacja. Nacjonalizmy. System władzy w Jugosławii 1943–1991. Powstanie, przekształcenia, rozkład. Warszawa: Neriton.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-1313-6890
Patrycjusz Pająk, doktor habilitowany, adiunkt w Instytucie Slawistyki Zachodniej i Południowej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego; zajmuje się literaturą i filmem w Europie Środkowej i na Bałkanach; autor książek Kategoria rozpadu w chorwackiej prozie awangardowej (2003, wydanie chorwackie – 2007), Groza po czesku. Przypadki literackie (2014, wydanie czeskie – 2017) i Arcydzieła chorwackiego filmu fabularnego (2018) oraz artykułów naukowych publikowanych w tomach zbiorowych oraz w czasopismach: ,,Anzeiger für slavische Philologie”, „Bohemistyka”, „Images”, „Književna smotra”, „Kwartalnik Filmowy”, „Pamiętnik Słowiański”, „Panoptikum”, „Pleograf”, „Poznańskie Studia Slawistyczne”, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo”, „Slavia Meridionalis”, „Umjetnost riječi”, „Zeszyty Łużyckie”.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
