Tematyka łużycka w prasie katowickiej po drugiej wojnie światowej
Abstrakt
The article is an attempt at outlining Sorbian themes in the press published in Katowice in the period from 1945 to 2020, with particular focus on the last thirty years. The author reconstructs the reception of Sorbian literature and culture after the Second World to discuss contents of local cultural magazines and the daily press (i. a. „Odra”, „Przemiany”, „Poglądy”, „Śląsk”, „Trybuna Robotnicza”, „Trybuna Śląska”). Traces of Sorbian works in Upper Silesia are indicated as well, underlining relations and contacts between Sorbian writers and the journalists and writers from Katowice. Individual articles and contributions about themes from Lusatia in regional periodicals and local and daily newspapers are examined.
Słowa kluczowe
Serbołużyczanie; Górny Śląsk; Katowice; prasa
Bibliografia
[–] (1946). Konieczność nawiązania łączności krajów słowiańskich z Łużycami. Trybuna Robotnicza, 277 [09 X 1946], 3.
Bartys, J. (1938). Ślązacy odwieczni Słowianie. Polska Zachodnia, 46 [16 II 1938], 3.
Bosz (1991). Zza Odry. Stopniowanie niechęci. Trybuna Śląska, 280 [06 XII], 6. Car, A. (2002). Problematyka łużycka na łamach „Poglądów” w latach 1960–1983, W: Zarek, J. (red.), W kręgu Krabata. Szkice o Juriju Brězanie, literaturze, kul- turze i językach łużyckich, Katowice: Wydawn. UŚ, 116–124.
Czarnota, Z. (1935). Wśród germańskiego morza. Front Zachodni, 1–2 (styczeń – luty), 12–13.
Derlatka, T. (2010). Sorabistyka na Uniwersytecie Lipskim, Acta Cassubiana, 12, 198–212.
Dyrlich, B. (2011). Nie jesteśmy mniejszością, jesteśmy małym narodem. Rozmowę przeprowadziła G.B. Szewczyk. Śląsk, 7 (189), 49.
Fic, M. (2007). Wilhelm Szewczyk (1916–1991). Śląski polityk i działacz społeczny. Katowice: Wydawn. UŚ.
Glensk, W. (2015). W województwie opolskim nie mieszkają Ślązacy, czyli Konferencja Urzędu Wojewódzkiego, Jaskółka Śląska – Ślōnskŏ szwalbka, 4, 9.
Głogowski, T. (2005). Pismo „śląskiego Października” Tygodnik społeczno-kulturalny „Przemiany” (1956–1957). Katowice: Wydawn. UŚ.
J.C. (1936). Ciszyński, największy poeta łużycki. Nowiny codzienne. Pismo poświęcone sprawom ludu polskiego na Śląsku Opolskim, 134 [14 VI], 6.
Jablonsczi, A. (2017). Wieści z Kaszub Współpraca Kaszubów i Serbołużyczan. Jaskółka Śląska – Ślōnskŏ Szwabka, 5, 11.
Jakubiec, M. (1947). Idee przewodnie literatury łużyckiej. Katowice: Instytut Śląski (= Seria VII, Komunikat nr 5).
Janaszek-Ivaničková, H. (1994). Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890–1990. Literatura łużycka i słowacka. Tom 1. Przewodnik encyklopedyczny. Katowice: Wydawn. „Śląsk”.
Koch, J. (1993). Drzewo wiśni. Przeł. z łużyckiego B. Lubosz. Katowice: „Akapit”. Kochański, W. (1946). Bratni szczep Łużyczan. Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych (= Biblioteka Popularnonaukowa. Ziemie Odzyskane).
Koprowski, M.A. (1993). Rezerwat na wymarciu. U Serbów łużyckich, Trybuna Śląska, 159 [10 VII], 5.
Koprowski, M.A. (1994). Bracia za Nysą. Gość Niedzielny, 10, 8.
Kościów, Z. (1999). Chopin wśród Łużyczan. Gość Niedzielny, 15, 22. Kościów, Z. (2003). Słowianie ze stadionu. Gość Niedzielny, 46, 25.
Kuberski, L.; Pałys, P. (2005). Od inkorporacji do autonomii kulturowej. Kontakty polsko-serbołużyckie w latach 1945–1950. Opole: Wydawn. UO.
Lubosz, B. (1993). Z biegiem Strugi, z biegiem lat. Antologia powojennej poezji Ser- bo-Łużyczan. Wybór, wstęp i przypisy B. Lubosz. Katowice: „Śląsk”.
maw, (1993). Dni Kultury Łużyckiej. Trybuna Śląska, 107 [12 V], 2.
Mazurski, K.R. (1994). Próba periodyzacji współczesnych kontaktów polsko-łu- życkich. Lubuskie Zeszyty Historyczne, 10, 9–24.
Nawka, A. (1947). Łużyczanie nie rezygnują z niepodległości. Nowiny Opolskie, 15 [13 IV], 4.
Osmańczyk, E. (2002). Moje wiersze z lat walki. Śląsk, 11 (85), 55–59.
Pałys, P. (2000). Zestawienie problematyki łużyckiej na łamach katowickiej „Odry” w latach 1945–1949. Zeszyty Łużyckie, 30, 71–74.
Paukszta, E. (1947). Efekty szarej pracy. Nowiny Opolskie, 15 [13 IV], 2.
PK [Szewczyk, W.], (1967). Młodzi Łużyczanie. Poglądy, 3, 20.
Poppek, E. (1945). Prawa Łużyc do wolnego bytu. Sprawy Zachodnie, 5/6, 15–18. Ratajczak, R. (2011) (red.), Wilhelm Szewczyk. Czerwionka-Leszczyny: Agencja Reklamowo-Wydawnicza „Vectra”.
Sarna, P. (2019). Odra (1945–1950). Monografia czasopisma. Katowice: Wydawn. UŚ.
Skop, M. (2012). Tematyka łużycka na łamach „Życia Literackiego”, W: Szewczyk, G.B. (red.), Serbołużyczanie wobec tradycji i wyzwań współczesności. Język – literatura – kultura, red. , Katowice: Wydawn. Naukowe „Śląsk”, 154–164.
Skop, M. (2019). Sprawy łużyckie na łamach katowickiego czasopisma „Odra” (1945–1950), W: Szewczyk, G.B.; Blidy, M. (red.), Polsko-łużyckie zbliżenia. Język, literatura, kultura, Katowice: Wydawn. Naukowe „Śląsk”, 143–159.
Sławińska, I. (1960). Łużyckie abc. Trybuna Robotnicza, 156 [2–3 VII], 10. Sławińska, I. (1986). Łużycki teatr w katowickim KMPiK. Trybuna Śląska, 270 [19 XI], 1 i 4 .
Szewczyk, G.B. (2006). Wilhelm Szewczyk 1916–1991. Katowice: Urząd Miasta Katowice.
Szewczyk, G.B. (2007). Tożsamość i patriotyzm. Śląsk. 3 (137), 66–67.
Szewczyk, G.B. (2012). Sorabistyczne zainteresowania i prace Wilhelma Szewczyka, W: Szewczyk, G.B. (red.), Serbołużyczanie wobec tradycji i wyzwań współczesności. Język – literatura – kultura, Katowice: Wydawn. Naukowe „Śląsk”, 136–145.
Szewczyk, W. (1948). Portret Łużyczanki. Mina Witkojc. Katowice: Wydawnictwa Instytutu Śląskiego (= Biblioteka Zarania Śląskiego, 13).
Śląsk (2007). Opole. Notatnik kulturalny. XVIII Najazd Poetów. Śląsk. 12 (146), 94.
Tepli, J. (2001). Umiera język, znika naród. Trybuna Śląska, 229 [01 X], 16.
Tujdowski, M. (2017). Sprawa łużycka w polskiej polityce po 1989 roku. Rocznik Ziem Zachodnich, 1, 293–304.
Widera, A. (1998). Wspominając Antoniego Nawkę. Śląsk, 8 (35), 57. Wierzbowska, J. (1946). Wywiad z przedstawicielem Łużyc p. Pawłem Czyżem. Trybuna Dolnośląska, 77, 3.
Wójcik, J.I. (2016). Beno Budar – poeta Serbołużyczan, świadek tragedii i piewca nadziei słowiańskiego narodu. Śląsk, 4 (245), 22–23.
Zarek, J. (2012). Sprawy łużyckie w piśmie „Śląsk”. Epilog? W: Szewczyk, G.B. (red.), Serbołużyczanie wobec tradycji i wyzwań współczesności. Język – literatura – kultura, Katowice: Wydawn. Naukowe „Śląsk”, 165–171.
Uniwersytet Śląski Polska
https://orcid.org/0000-0001-9151-2279
Michał Skop, dr hab., profesor UŚ w Instytucie Literaturoznawstwa Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania naukowe: germanista i literaturoznawca, autor i współredaktor publikacji poświęconych niemieckiej literaturze XIX i XX wieku, prasie, kulturze i literaturze na Górnym Śląsku, a także artykułów o śląsko-łużyckich kontaktach kulturalnych i literackich. Wybrane publikacje: Sprawy łużyckie ma łamach katowickiego czasopisma „Odra” (1945-1950), W: Szewczyk, G.B.; Blidy, M. (red.), Polsko-łużyckie zbliżenia. Język, literatura, kultura, Katowice 2019, 143–159; Literatura niemiecka w publicystyce Wilhelma Szewczyka, Katowice 2016; Tematyka łużycka na łamach „Życia Literackiego”, [w:] Serbołużyczanie wobec tradycji i wyzwań współczesności. Język – literatura – kultura, Szewczyk, G.B. (red.), Katowice 2012, 154–164.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
