On the Borderlines of Genres and Languages: Paradoxes of Wilhelm Mach’s Life-Writing
Abstrakt
The article discusses the problem of private and public life-writing in state-socialist Poland and Bulgaria, on the basis of literary texts and a family-kept archive. The analyzed literary materials include an open letter sent by the Polish writer Wilhelm Mach to his Bulgarian colleague Vicho Ivanov, published both in Bulgarian and Polish, and later fictionalized and re-written into a passage of Mach’s novel titled Góry nad czarnym morzem (“The Mountains by the Black Sea”). Both creative processes, that of translation and fictionalization, are discussed closely. It is argued that Mach’s technique of private disclosure for the benefit of official ideology is not motivated solely by political and propaganda considerations. Paradoxically, the communist Wilhelm Mach reveals his privacy and underscores its conformity with the official cultural line of the socialist state in order to conceal his marginal position as a homosexual man and protect his beloved ones from homophobic policies of the state.
Słowa kluczowe
multilingualism; same-sex intimacy; queer archive; literature of the Polish People's Republic; travelogues; life-writing
Źródło finansowania
This research was funded in its entirety by the National Science Center, Poland, grant number 2021/43/D/HS2/01542.
Bibliografia
Fiedotow, A. (2012). Początki ruchu gejowskiego w Polsce (1981–1990). In: Kula, M. (ed.), Kłopoty z seksem PRL. Rodzenie nie całkiem po ludzku, aborcja, choroby, odmienności. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Fiut, A. (1973). Świat powieściowy Wilhelma Macha. In: Pamiętnik Literacki 64/4, 113–150.
Głowiński, M. (2016). Zła mowa. Jak nie dać się propagandzie. Warszawa: Wydawnictwo Wielka Litera.
Grutman, R. (1998). Auto-translation. In: Baker, M. (ed.), Routledge Encyclopedia of Translation Studies. London & New York: Routledge, 17–20.
Loftus, B. (1997). Speaking Silence: The Strategies and Structures of Queer Autobiography. In: College Literature, Vol. 24, No. 1, Queer Utilities: Textual Studies, Theory, Pedagogy, Praxis, 28–44.
Mach, W. (1961). Z Bułgarii – o Bułgarii. List do Vico Ivanova, dyrektora Ośrodka Kultury Bułgarskiej w Warszawie. In: Nowa Kultura 18, 3.
Mach, W. (1964). The Mountains by the Black Sea. Trans. A. Turyn. In: Polish Perspectives 4, 26–33.
Mach, W. (1984). Góry nad czarnym morzem. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Ritz, G. (2002). Nić w labiryncie pożądania. Gender i płeć w literaturze polskiej od romantyzmu do postmodernizmu. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Stanisławczyk, B., Wilczak, D. (2010). Pajęczyna. Syndrom bezpieki. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Śmieja, W. (2015). Homoseksualność i polska nowoczesność. Szkice o teorii, historii i literaturze. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wiegandt, E. (2010). Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku. Poznań: Wydawnictwo WBPiCAK.
Мах, В. (1960). От България – за България. Писмо до Вичо Иванов. In: Полша 8, 14–16.
Стефанова, Й. (1981). Вичо Иванов. София: Издателство на Българската академия на науките.
References (Transliteration)
Makh, V. (1960). Ot Bŭlgarii͡a – za Bŭlgarii͡a. Pismo do Vicho Ivanov. In: Polsha 8, 14–16.
Stefanova, Ĭ. (1981). Vicho Ivanov. Sofii͡a: Izdatelstvo na Bŭlgarskata akademii͡a na naukite.
Archives
Instytut Pamięci Narodowej BU 003090/43, t. 1, t. 2, t. 5. Materiały operacyjne. Kryptonim Zapałki.
Централен държавен архив (ЦДА), ф. 920, оп. 1, а.е. 652, л. 1–22.
Archives (Transliteration)
T͡Sentralen dŭrzhaven arkhiv (T͡SDA), f. 920, op. 1, a.e. 652, l. 1–22.
UAM Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
