Filtry Słowiańszczyzny. Prolegomena (Część II)
Abstrakt
The main aim of the article is to reflect on the features that define Slavic studies as a scientific discipline and to trace how they can, as an autonomous discipline, meet the challenge of developing their own research method. This article is a continuation of a text published under the same title (in “Zeszyty Łużyckie” No. 55), in which I put forward the thesis that Slavic studies constitute a kind of research filter. In its second part, I consider the principle of the operation of the Slavic filter, taking as a point of reference the use of the concept of filter conceived by the Slovak historian Ľubomír Lipták to describe the cultural locus of Bratislava. Anchored in the cultural imaginarium shaped by the Slavic filter, I show the analysis of the ‘Bratislava’ toponym as a punctum of Slovak culture that would be more difficult to capture and describe in a different research procedure. Consideration of the ways in which the notion of the filter is used in Slavic discourse leads to the conclusion that Slavic studies as a hermeneutics of the filter scientifically have an eminently operational character, which determines their scientific identity and influences their methodological staffage.
Słowa kluczowe
Słowiańszczyzna; slawistyka; slawistyczny paradygmat badawczy; filtr; hermeneutyka; Ľubomír Lipták
Źródło finansowania
własne
Bibliografia
Awierincew, S. (1988). Słowiańskie słowo a tradycja hellenizmu. W: Awierincew, S., Na skrzyżowaniu tradycji (szkice o literaturze i kulturze wczesnobizantyjskiej), przeł. D. Ulicka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 354-369.
Barthes, R. (2008). Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przeł. J. Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Cichocki, M.A. (2018). Sekretna mapa Europy. W: M.A. Cichocki, Północ i Południe. Teksty i polskiej kulturze i historii (11-23). Warszawa: Teologia Polityczna.
Cegielski, T. (1994). „Ordo ex Chao”. Wolnomularstwo i kryzysy światopoglądowe XVII i XVIII wieku. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Deleuze G. i Guattari F. (2016). Kafka. Ku literaturze mniejszej, przeł. A.Z. Jaksender i K.J. Jaksender. Kraków: Wydawnictwo Esperons-Ostrogi.
Derrida, J. (2017). Inny kurs. Pamiętanie, odpowiadanie, zobowiązanie. W: J. Derrida, Inny kurs, przeł. T. Załuski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Foucault, M. (2006). Słowa i rzeczy. Archeologia nauk humanistycznych, przeł. T. Komendant. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Gáfriková, G. (2003). Od historie litterarie k literárnej histórii. W: G. Gáfriková i in., Pannonia docta. Učená Pannónia. Z predhistórie uhorsko-slovenskej literárnej historiografie (11-37). Bratislava: VEDA – Vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Geertz, C. (2005). Zmącone gatunki. Nowa formuła myśli społecznej. W: C. Geertz, Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej, przeł. D. Wolska (29-44). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Goszczyńska, J. (2008). Synowie słowa. Myśl mesjanistyczna w słowackiej literaturze romantycznej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Hall, E.T. (1987). Zwodnicze diakryty. W: E.T. Hall, Bezgłośny język, przeł. R. Zimand, A. Skarbińska (119-123). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Hamada, M. (2011). Európa – naša druhá vlasť. W: M. Hamada, Kritické komentáre. Prvý zväzok. Levice: Koloman Kertész Bagala.
Kerényi, K. (2004). Eleusis. Archetypowy obraz matki i córki, przeł. I. Kania. Kraków: Wydawnictwo Homini.
Kobylińska, A. (2021). Filtry Słowiańszczyzny. Prolegomena (Część I). Zeszyty Łużyckie, 55, 125-141.
Kunce, A. (2010). Ekstra-wagancje myśli. Kultura Współczesna, 4, 209-213.
Kunce, A. (2012). Punctum, stigma, semeion – terytoria humanistyczne. Studia Kulturowe, 2, 19-43.
Kundera, M. (2001). Niekochane dziecko rodziny. W: Baluch, J. Hrabal, Kundera, Havel… Antologia czeskiego eseju (49-63). Kraków: Universitas.
Lipták, Ľ. (2019). Miejsce Słowacji na scenie europejskiej historii; Niestołeczna stolica? W: Lipták, Ľ. Słowacy. Stulecie dłuższe niż sto lat (31-46; 215-237), przeł. M. Bystrzak. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Mačak, I. (1999). Symboly fujary. W: Csáky, M., Mannová, E. Kolektívne identity v strednej Európe v období moderny. Bratislava: Academic Electronic Press.
Mannová, E. (2006). Historiografia Bratislavy. Diferencovaná prezentácia minulosti multietnického mesta po politických zlomoch 19. a 20. storočia. W: G. Czoch, A. Kocsis, Á. Tóth (red.). Kapitoly z dejín Bratislavy (49-62). Bratislava: Kalligram.
Moravčiková, H. (2005). Architektúra na Slovensku. Stručné dejiny. Bratislava: Slovart.
Parczewski M. (2002). Początki dziejów słowiańskich. W: K. Handke (red.). Słowianie, Słowiańszczyzna – pojęcia i rzeczywistość (9-17). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Passia, R. (2019). Na granicy. Literatura wschodnich Karpat, przeł. T. Grabiński. Herito, 36, 69-77.
Rapacka, J. (2001). Czy istnieje literaturoznawstwo słowiańskie? W: Slawistyka u progu nowego wieku, red. Bogusław Zieliński, Poznań 2001, s. 19 – 24.
Ratkoš, P. (1960). Dejiny bratislavského hradného panstva a hradu. W: Ratkoš, P., Lichner, J., Polla, B., Štefanovičová, T., Bratislavský hrad (7-46).
Rykwert, J. (2016). Idea miasta. Antropologia formy miasta w Rzymie, w Italii i w świecie starożytnym, przeł. T. Wujewski. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Semka, P. (2012). Bratysława, miasto ukarane. Rzeczpospolita: Plus Minus, 14-15 kwietnia, 18-19.
Suchodolski, B. (1979). Komeński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Symotiuk, S. (2014). Cywilizacje floralne, fauniczne i mineralne. W: S. Symotiuk, Kultura, cywilizacja, barbarzyństwo. Eseje historiozoficzne (47-64). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Szwat-Gyłybowa, G. (2016). Ballada o zamurowanej niewieście i intelektualni kłusownicy. W: Bogusławska, M., Goszczyńska, J., Šuler-Galos, J. (red.). Czytać, wędrować, być. Tom dedykowany Profesorowi Zdzisławowi Daraszowi. Warszawa: Wydział Polonistyki UW.
Tancer, J. (2013). Neviditeľné mesto. Prešporok/Bratislava v cetopisnej literatúre. Bratislava: Kalligram.
Tatarka, D. (1996). Hovory o kultúre III. W: D. Tatarka, Kultúra ako obcovanie. Výber z úvah (79-83). Bratislava: Nadácia Milana Šimečku.
Warburg, A. (2016). Atlas obrazów Mnemosyne, przeł. P. Brożyński, M. Jędrzejczyk. Warszawa–Kraków: Narodowe Centrum Kultury – Fundacja Splot.
Żywot Konstantyna (2000). W: Żywoty Konstantyna i Metodego (obszerne), przeł. T. Lehr-Spławiński (2-93). Warszawa: Wydawnictwo ALFA.
Uniwersytet Warszawski, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Polska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
PRAWA AUTORSKIE
Rocznik „Zeszyty Łużyckie” jest wydawany na licencji niewyłącznej: Creative Commons - Uznanie autorstwa 3.0 PL (CC-BY)
(https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/legalcode). Przesłanie artykułu oznacza zgodę na jego udostępnienie na tej licencji. Licencja zostaje udzielona Wydawnictwom Uniwersytetu Warszawskiego na 5 lat (po upływie tego terminu przekształca się w zgodę udzieloną na czas nieoznaczony) na następujące pola eksploatacji:
• utrwalanie i zwielokrotnianie w dowolnej liczbie egzemplarzy (w tym w tłumaczeniu na inne języki) w znanych w dniu zawarcia niniejszego porozumienia technikach: drukiem w dowolnej formie, techniką cyfrową, techniką reprograficzną, za pomocą zapisu magnetycznego, zapisu na kliszy fotograficznej, oraz wprowadzania egzemplarzy do obrotu;
• wprowadzanie do sieci komputerowej Wydawcy;
• publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym, a w szczególności rozpowszechnianie w sieciach informatycznych, w tym komputerowych (Internet, sieci lokalne), telefonicznych oraz innych znanych w chwili zawarcia niniejszej umowy;
• najem, użyczanie;
• nadawanie za pomocą wizji i/lub fonii przewodowej albo bezprzewodowej przez stacje naziemne bądź satelitarne;
• kopiowanie i powielanie w technologiach fotomechanicznych lub innych znanych w dniu zawarcia porozumienia;
• publiczne odtwarzanie;
• wykorzystywanie do celów reklamowych i promocyjnych, w tym w sieciach informatycznych.
