Alegoria, realizm, historyzm – dylematy krytyków drugiej połowy XIX wieku. Wstępne rozpoznanie
Abstrakt
The paper shows the position of allegory in the second half of the 19th century. The author analyses chosen examples of allegorical presentations found in art (e.g. Jan Matejko’s paintings, designs of Adam Mickiewicz monument in Cracow) and positivist literature, as well as critical opinions referring to this phenomenon. The sense of crisis, depletion and inadequacy of allegorical language towards the reality of the epoch, mainly expressed by critics, was attributed to the tendencies which shaped the cultural awareness of the 19th century, namely realism and historicism.
Słowa kluczowe
alegoria; realizm; historyzm; wiek XIX; literatura i sztuka; krytyka literacka
Bibliografia
Abramowska, Janina, ed. Alegoria. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2003.
Krawczyk, Jarosław. Matejko i historia. Warszawa: Instytut Polskiej Akademii Nauk, 1990.
Kuczyńska, Agnieszka. Malowane kurtyny teatralne Henryka Sienkiewicza. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2010.
Malinowski, Jerzy. Imitacje świata. O polskim malarstwie i krytyce artystycznej drugiej połowy XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987.
Martuszewska, Anna. Pozytywistyczne parabole. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 1997.
Najdek, Kamilla, Tkaczyk Krzysztof ed. Teoria literatury żywa. Alegoria. Warszawa: [Uniwersytet Warszawski], 2009.
Okoń, Waldemar. Alegorie narodowe. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1992.
Poprzęcka, Maria. „O alegorii w 2 poł. XIX wieku”. In Sztuka drugiej połowy XIX wieku. Materiały Sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Łódź, listopad 1971, [ed. Teresa Hrankowska]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973.
Sobieraj, Tomasz. Przekroje pozytywizmu polskiego. W kręgu idei, metody i estetyki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2012.
Szubert, Piotr, „Pomnik Adama Mickiewicza w Krakowie – idea i realizacja”. In Dzieła czy kicze?, ed. Elżbieta Grabska, Tadeusz S. Jaroszewski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981.
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
