Ewangelika Mikołaja Reja epigramaty o wizerunkach św. Krzysztofa i św. Jerzego
Abstrakt
Wśród epigramatów Źwierzyńca Mikołaja Reja znajdują się trzy poświęcone wizerunkom św. Krzysztofa (IV 1) oraz św. Jerzego (IV 2 i II 121). Uznawano je dotąd za literacką recepcję dzieł malarskich lub emblematycznych. W rzeczywistości ich bezpośrednią inspiracją była wykładnia zaproponowana na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XVI w. przez Marcina Lutra, którą spopularyzowały niemiecko- i łacińskojęzyczne dzieła jego wyznawców.
Słowa kluczowe
Mikołaj Rej; Marcin Luter; św. Krzysztof; św. Jerzy
Bibliografia
Chrzanowski, Ignacy, „Źwierzyniec” Mikołaja Reja z Nagłowic, „Ateneum” 1893, t. 3, s. 73–113, 270–315.
Deutsche Illustrierte Flugblätter des 16. und 17. Jahrhunderts, t. 3: Theologica. Quodlibetica. Bibliographie. Personen- und Sachregister, Hrsg. W. Harms et al., Tübingen 1989.
Ericeus, Nicolaus, Sylvula sententiarum, exemplorum, historiarum, allegoriarum, similitudinum, facetiarum [...] ex [...] Martini Lutheri ac Philippi Melanchthonis cum privatis tum publicis relationibus..., Francofurti ad Moenum 1566.
Grześkowiak, Radosław, „Złego sługę malarze tak figurowali”. Źródła wizerunków dobrego i złego sługi oraz dobrej i złej żony z czwartego rozdziału „Źwierzyńca” Mikołaja Reja, „Terminus” 2022, t. 24, z. 1, s. 1–23.
Hans Sachs, Hrsg. A. von Keller, t. 1, Tübingen 1870.
Luther, Martin, Werke. Kritische Gesamtausgabe, t. 27, Weimar 1903; t. 29, Weimar 1904; t. 32, Weimar 1906.
Luther, Martin, Werke. Kritische Gesamtausgabe: Tischreden (1531–46), t. 1: Tischreden aus der ersten Hälfte der dreißiger Jahre, Weimar 1912; t. 3: Tischreden aus den dreißiger Jahren, Weimar 1914.
Maciuszko, Janusz T., Mikołaj Rej. Zapomniany teolog ewangelicki z XVI w., Warszawa 2002.
Manlius, Johannes, Locorum communium collectanea per multos annos, pleraque tum ex D. Philippi Melanchtonis, tum ex aliorum doctissimorum virorum relationibus excerpta, Basilea 1562.
Melanchthonus, Philippus, Elementorum rhetorices libri duo, Wittembergae 1532.
Mentzen, Balthasar, Kurtze Erinnerung vom Ritter Sanct Georgen [...] und denn vom grossen Christoff..., Wittenberg 1614.
Oszczanowski, Piotr, Złoty medalion oprawiony czterema diamentami. Dzieła Gerharda Hendrika z Amsterdamu z początku XVII wieku w Oleśnicy, Wrocław 2012.
Paas, John Roger, The German Political Broadsheet: 1600–1700, t. 1: 1600–1615, Wiesbaden 1985.
Pelc, Janusz, Słowo i obraz. Na pograniczu literatury i sztuk plastycznych, Kraków 2002.
Pieśń o świętym Krysztoforze barzo piękna, [Kraków, ok. 1540–1543].
Rej, Mikołaj, Źwierciadło albo Kształt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawam jako we źwierciedle przypatrzyć, Kraków 1568.
Rej, Mikołaj, Źwierzyniec, w którym rozmaitych stanów ludzi, źwirząt i ptaków kształty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane, Kraków 1562.
Ryczek,Wojciech, Pod osłoną figury. (Święty) Krzysztof Mikołaja Reja, w: Ars bene vivendi. Studia ofiarowane Profesorowi Maciejowi Włodarskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. E. Buszewicz, L. Grzybowska, Kraków 2017.
Sachs, Hans, Ein erklerung der bildnuß Christophori und die bedewte, w: idem, Sehr herrliche, schöne und warhaffte Gedicht, t. 1: Geistlich unnd weltlich allerley art als ernstliche Tragedien, liebliche Comedien, seltzame Spil, kurtzweilige Gesprech..., Nürnberg 1558.
Steiger, Johann Anselm, Christophorus – „ein ebenbild aller christen”. Ein nichtbiblisches Bild und dessen Relevanz für die Schrift- und Bildhermeneutik. Aufgezeigt an Texten Martin Luthers und Sigmund von Birkens, w: Hermeneutica sacra. Studien zur Auslegung der Heiligen Schrift im 16. und 17 Jahrhundert, Hrsg. T. Johansson et al., Berlin–New York 2010.
Steiger, Johann Anselm, Luther on the Legend of St. Christopher, „Lutheran Quarterly” N. S. 2011, Vol. 25, s. 125–144.
Steiger, Johann Anselm, Was trägt, ist die Last. Zur Auslegungs- und Mediengeschichte der Christophorus-Legende in der frühen Neuzeit, w: Leib und Leiblichkeit als Krisenfeld in Psychopathologie, Philosophie, Theologie und Kunst. Ansätze zu einer interdisziplinären Anthropologie von Entsprechen und Verantworten. Alfred Kraus zum 80. Geburtstag, Hrsg. H. A. Kick, W. Schmitt, Münster 2015.
Stępień, Paweł, Śmiech w czasach ostatecznych. Tematyka religijna w „Figlikach” Mikołaja Reja, Warszawa 2013.
Tischreden oder Colloquia Doct. Mart. Luthers, Eisleben 1566.
Tischreden oder Colloquia Doct. Mart. Luthers, Franckfurt am Main 1571.
Zbiór odcisków drzeworytów w różnych dziełach polskich w XVI i XVII wieku odbitych, a teraz w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego zachowanych, [oprac. J. Muczkowski], Kraków 1849.
Uniwersytet Gdański Polska
https://orcid.org/0000-0002-6160-9982
prof. dr hab., pracownik Instytutu Filologii Polskiej UG. Zajmuje się naukowo polską literaturą dawną jako jej badacz i wydawca. Autor monografii: Barokowy tekst i jego twórcy. Studia o edycji i atrybucji poezji „wieku rękopisów” (2003), Amor curiosus. Studia o osobliwych tematach dawnej poezji erotycznej (2013), Dialogi dzieł dawnych. Studia o intertekstualności literatury staropolskiej (2018). Twórca lub współtwórca siedemnastu edycji krytycznych, m.in.: Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane (2001, wraz z Adamem Karpińskim, przy udziale Krzysztofa Mrocewicza), Sowiźrzał krotochwilny i śmieszny. Krytyczna edycja staropolskiego przekładu „Ulenspiegla” (2005, wraz z Edmundem Kizikiem), Mikołaj Mieleszko, Emblematy (2010, wraz z Jakubem Niedźwiedziem), Hieronim Morsztyn, Wybór poezji (2016), Jan Smolik, Utwory zebrane (2018).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
