„Rokoko” Juliusa Zeyera w przekładzie Maryli Wolskiej. Strategie autokreacji artystycznej pisarki w świetle wyboru tekstu do tłumaczenia
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest polskie tłumaczenie Rokoka Juliusa Zeyera, które w 1910 r. ogłosiła Maryla Wolska na łamach współredagowanego przez siebie pisma „Lamus” (Lwów 1908−1913). Pokazano relację między wyborem translatorskim pisarki a jej autokreacją artystyczną na lwowskiej scenie literackiej. W tym celu szkicowo omówiono kontakty Wolskiej ze środowiskiem kulturalnym miasta po rozpadzie skupionej wokół niej grupy Płanetnicy, a także przemiany jej warsztatu twórczego oraz rozumienie swojej roli jako tłumaczki. Na tak zarysowanym tle podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, dlaczego ten właśnie tekst Zeyera okazał się dla pisarki interesujący i z którymi z jej ówczesnych rozterek korespondował.
Słowa kluczowe
Maryla Wolska; Julius Zeyer; „Lamus”; Płanetnicy (grupa artystyczna); Lwów
Bibliografia
Baluch, Jacek, Czesko-polskie związki literackie, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009.
Bobrownicka, Maria, Recepcja Juliusza Zeyera wśród Młodej Polski, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historycznoliterackie” 1959, z. 3.
Bobrownicka, Maria, Studia nad twórczością Juliusza Zeyera, Kraków 1959.
Brzostowska-Tereszkiewicz, Tamara, Przekład udomowiony w kulturze polskiej wczesnego modernizmu, „Między Oryginałem a Przekładem” 2014, nr 26.
Czabanowska-Wróbel, Anna, Baśń w literaturze Młodej Polski, Kraków 1996.
Czabanowska-Wróbel, Anna, „Kolega-rówieśnik, towarzysz i przyjaciółka”. Miejsce Maryli Wolskiej wśród lwowskich Płanetników, „Ruch Literacki” 2019, nr 2.
Druki wykorzystywane przez Michała Pawlikowskiego do pracy nad przekładem „Rubayiat” Omara Chayyama, BJ, sygn. 12089 II.
Gawarecka, Anna, Wygnańcy ze światów minionych. O czeskich dekadentach, Poznań 2007.
Iwo Płomieńczyk [Wolska, Maryla], Dziewczęta. Nowele, Lwów 1910.
Kański, Józef, Christoph Willibald Gluck, w: idem, Przewodnik operowy, Kraków 2001.
Legutko, Grażyna, Zenon Przesmycki (Miriam) − propagator literatury europejskiej, Kielce 2000.
Listy M. Wolskiej do A. Turowskiej, Lwowska Naukowa Biblioteka im. W. Stefanyka NAN Ukrainy. Oddział Rękopisów, zespół (fond) 76, część III: Archiwum Pawlikowskich, 362.
Listy Maryli Wolskiej do L. Wolskiego, BN, sygn. 15271.
Listy Maryli Wolskiej do Michała Pawlikowskiego, BJ, sygn. 11541 III.
Loewenberg, Alfred, Gluck’s „Orfeo” on the stage. With some notes on other Orpheus operas, „The Musical Quarterly” 1940, t. 26, nr 3.
Machalski, Franciszek, Poetycka sława Omara Chajjama, w:O. Chajjam, Rubajaty, tłum. z perskiego A. Gaworski, wstęp i komentarz F. Machalski, [Wrocław] 1969.
Magnuszewski, Józef, Stosunki literackie polsko-czeskie w końcu XIX i na początku XX wieku, Wrocław 1951.
Maryla Wolska, w: Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”. Literatura pozytywizmu i Młodej Polski. Hasła osobowe T−Ż, oprac. zespół pod kierownictwem Z. Szweykowskiego, J. Maciejewskiego, Warszawa 1980.
Materiały do działalności Michała Pawlikowskiego jako wydawcy „Lamusa”. Wycinki prasowe i całe numery zawierające recenzje i informacje o publikacjach w „Lamusie”, BJ, sygn. 12125 IV.
Miriam [Przesmycki, Zenon], Julius Zeyer, „Chimera” 1901, t. 1, z. 1.
Obertyńska, Beata, Quodlibecik, w: M. Wolska, B. Obertyńska, Wspomnienia, Warszawa 1974.
Pawlikowski, Michał, Medyka. Tom VI (1905−1918). Część 2. Zaświecie i czasy Lamusowe, BJ, sygn. 12031 III.
Pękalska, Dominika, Lwowski „Lamus” (1908−1913) w projektach autorskich Maryli Wolskiej i Michała Pawlikowskiego, w: Modernizmy Europy Środkowo-Wschodniej. Coraz szersze marginesy, red. E. Paczoska, I. Poniatowska, Warszawa 2020.
Piotrowski, Andrzej, Posłowie, w: J. Zeyer, Trzy legendy o krucyfiksie, tłum. i posłowie A. Piotrowski, Warszawa 1959.
Pocałuń-Dydycz, Magdalena, Metafizyczny wymiar przestrzeni w zbiorze opowiadań „Dziewczęta” Maryli Wolskiej, w: Obszary kultury. Księga ofiarowana Profesorowi Krzysztofowi Dmitrukowi, red. J. Pasterska, S. Uliasz, Rzeszów 2011.
Podraza-Kwiatkowska, Maria, Sytuacja uwięzienia i zdobywania wolności: o jednym z młodopolskich symboli-kluczy, „Pamiętnik Literacki” 1988, z. 3.
Posner, Donald, The Swinging Women of Watteau and Fragonard, „The Art Bulletin” 1982, t. 64, nr 1.
Ratuszna, Hanna, „Dziewczęta” − zapomniane opowiadania Maryli Wolskiej, w: Cykl literacki w Polsce, red. K. Jakowska, B. Olech, K. Sokołowska, Białystok 2001.
Sierotwiński, Stanisław, Maryla Wolska. Środowisko, życie, twórczość, Wrocław 1963.
Skórzewska, Agnieszka, Słowiańska tragedia? − dramat Prawdy słowiańskiej. „Swanta. Baśń o prawdzie” Maryli Wolskiej, w: Modernistyczny Lwów. Teksty życia, teksty sztuki, red. E. Paczoska, D. M. Osiński, Warszawa 2009.
Szczepańska, Anna, „Chimera”. Tekstowa kolekcja Zenona Przesmyckiego, Gdańsk 2008.
Śliziński, Jerzy, Juliusz Zeyer w Polsce, Brescia [1976].
T. R. [Wolska, Maryla], „Lamusa” tom IV, „Słowo Polskie” 1913, nr 170.
Tom R. [Wolska, Maryla], „Lamus” (rok 1911−1912), „Słowo Polskie” 1911, nr 594.
Tomasz Raróg [Wolska, Maryla], „Lamus”. Rocznik pierwszy, „Słowo Polskie” 1910, nr 113.
Tomkiewicz, Władysław, Rokoko, Warszawa 2005.
Wolska, Maryla, Była raz królewna..., „Lamus” 1908−1909, t. 1, z. 1, „Zima”.
Wydrycka, Anna, Opowiadania w powieściach Juliusza Zeyera, w: Cykl i powieść, red. K. Jakowska, D. Kulesza, K. Sokołowska, Białystok 2004.
Zeyer, Julius, Au temps du rococo, tłum. G. Tilšer, „Gazette de Prague” 1922.
Zeyer, Julius, Drei Legenden vom Kruzifixe und Rokoko, tłum. C. Spera, Praga 1906.
Zeyer, Julius, Rokoko, „Lumír” 1885, nr 24−26.
Zeyer, Julius, Rokoko, tłum. M. Wolska, „Lamus” 1910, t. 2, z. 7, „Lato”.
Zeyer, Julius, Wybór pism, t.1: Poemata. Utwory dramatyczne, układ, tłum. i słowo wstępne Miriama (Zenona Przesmyckiego), Warszawa 1901.
Zeyer, Julius, Wybór pism, t. 2: Proza epicka, układ, tłum. i wstęp krytyczny Miriama (Zenona Przesmyckiego), Warszawa 1900.
Zeyer, Julius, Wygrana Miłość (Rokoko), tłum. M. Wolska, il. L. [Aniela] Pawlikowska, „Gazeta Niedzielna” 1952, nr 26−27, 29−30.
Zeyer, Julius, Wygrana Miłość (Rokoko), tłum. M. Wolska, il. L. [Aniela] Pawlikowska, Londyn 1952.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-3399-9810
doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego, absolwentka filologii polskiej. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się m.in. wokół twórczości i biografii Maryli Wolskiej, problemów lwowskiego modernizmu, prasy przełomu XIX i XX w. oraz obecnych na jej łamach gatunków.
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
