Antologizowanie wojny. Funkcja antologizowania w polskich i brytyjskich antologiach poezji wojennej 1939−1944
Abstrakt
Celem studium jest zainicjowanie refleksji nad tworzeniem antologii oraz jego nierzadko głęboko zindywidualizowanymi funkcjami w kontekście konkretnych historycznoliterackich przypadków z różnych literatur narodowych. Jak się zdaje, jednym z trudniejszych do przedstawienia obszarów opisu i analizy jest tu polska antologia wojenna na czele z Pieśnią niepodległą, „próbą antologii” poetyckiej stworzoną w 1942 r. przez Czesława Miłosza. Komentarze Miłosza do Pieśni niepodległej odczytywane w perspektywie najważniejszych antologii brytyjskich lat 1939−1944 i wpisywanych w nie manifestów (New Apocalypse, The White Horseman czy Crown and Sickle) ujawniają szeroki zakres różnic w aspekcie rozumienia zadań antologizacyjnych i warsztatu antologicznego w Polsce i Wielkiej Brytanii. Jedną z najistotniejszych różnic pozostaje aspiracja programotwórcza „antologisty”, uznawana za punkt wyjścia w pracy liderów grupy New Apocalyptics, w wypadku polskich antologii konspiracyjnych z kolei uchodząca za nierealne i niespełnialne kryterium.
Słowa kluczowe
antologia; programotwórczość; konspiracja; New Apocalyptics; „Pieśń niepodległa”
Bibliografia
Dakowicz, Przemysław, „Odmurować Zwolona”, czyli Norwid w kręgu „SiN-u”, w: idem, „Lecz ty spomnisz, wnuku...”. Recepcja Norwida w latach 1939−1956. Rzecz o ludziach, książkach i historii, Warszawa 2011.
Dudek, Jolanta, William Butler Yeats i Krzysztof Kamil Baczyński. Marzenie o poszerzonym istnieniu i historyczna konieczność walki obronnej, w: Poeci-studenci podziemnego Uniwersytetu Warszawskiego wobec romantyzmu, red. K. Hryniewicz i K. Samsel, Warszawa 2018.
Foucault, Michel, Inne przestrzenie, tłum. A. Rejniak-Majewska, „Teksty Drugie” 2005, nr 6.
Lawrence, D. H. [David Herbert], Apocalypse. Second Edition, London 1932.
Magnuszewski, Józef, Literatura niepodległego narodu. W latach okupacji, w: idem, Historia literatury czeskiej. Zarys, Wrocław 1973.
Miłosz, Czesław, Rok myśliwego, Paryż 1989.
Pieśń niepodległa. Poezja polska czasu wojny, red. [Cz. Miłosz], Oficyna Polska w Warszawie, b.r.w. [1942].
Rybicka, Elżbieta, Od poetyki przestrzeni do polityki miejsca. Zwrot topograficzny w badaniach literackich, „Teksty Drugie” 2008, nr 4.
Samsel, Karol, Wstęp, w: Krystyna Krahelska, Nie przyjdę o zmierzchu. Wiersze wybrane, Warszawa 2018.
Tarajło-Lipowska, Zofia, Dwa zniewolenia. Poeci w latach wojny, w: eadem, Historia literatury czeskiej. Zarys, Wrocław 2010.
Treece, Henry, Hendry, James Findlay, The White Horseman, London 1941.
Treece, Henry, How I See Apocalypse [Preface], w: Crown and Sickle, red. J. F. Hendry, H. Treece, London 1943.
Treece, Henry, Poem, w: idem, The Haunted Garden, London 1947.
Treece, Henry, Towards a Personal Armageddon, Prairie City 1941.
Trzebiński, Andrzej, 4 maj 1942, w: idem, Pamiętnik, oprac., wstęp i przypisy P. Rodak, Warszawa 2014.
Trzebiński, Andrzej, Dn. 25 maja 1942, w: idem, Pamiętnik, oprac., wstęp i przypisy P. Rodak, Warszawa 2014.
Trzebiński, Andrzej, „Pieśń niepodległa” [recenzja], w: idem, Polska fantastyczna. Szkice. Dramat. Wiersze, Łomianki 2017.
Wiśniewski, Jacek, The Second World War. How to Kill, w: idem, Mars and the Muse. Attitudes to War and Peace in 20th Century English Literature, Warszawa 1990.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0002-2047-4508
doktor habilitowany nauk humanistycznych, poeta, krytyk literacki, filozof. Adiunkt w Zakładzie Literatury Romantyzmu i kierownik Pracowni Historii Dramatu 1864−1939 Wydziału Polonistyki UW, doktor Wydziału Filozofii UW oraz członek Polskiego Towarzystwa Conradowskiego. Od 2021 r. pełni funkcję zastępcy dyrektora Międzydziedzinowej Szkoły Doktorskiej UW. Redaktor działu esejów i szkiców w kwartalniku literacko-kulturalnym „eleWator”. Wydawał tomy wierszy, ostatnio m.in. Z domami ludzi (2017), a także poematy Autodafe 1−4 (2018−2021). Zajmuje się twórczością Cypriana Norwida i Josepha Conrada. W 2017 r. opublikował zbiór studiów pt. Inwalida intencji. Studia o Norwidzie.
Artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 4.0 (CC-BY) 
