Przestrzenie zdziwienia w tekstach podróżniczych Michała Tyszkiewicza i Józefa Ignacego Kraszewskiego
Abstrakt
Many researchers call the nineteenth century yet another epoch of geographic discoveries. Travel was associated with the development of knowledge and treated as a cognitive adventure. This article attempts to reconstruct the process of cognition described by Michał Tyszkiewicz and Józef Ignacy Kraszewski in their travel writings. I assign primary importance to the category of wonder. The article tries to find out what astonished travelers and how this kind of wonder influenced the image of the world they created.
Słowa kluczowe
podróż; Ch. Darwin; J.I. Kraszewski; M. Tyszkiewicz; niespodzianka
Bibliografia
Abramowicz, Andrzej. Dalecy i bliscy. Szkice z dziejów archeologii. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1974.
Arystoteles. Metafizyka, trans. Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN, 1983.
Barlow, Nora. The autobiography of Charles Darwin 1809-1882. With the original omissions restored.
Edited and with appendix and notes by his grand-daughter Nora Barlow. London: Collins.
Burkot, Stanisław. "Podróż po stronach rodzinnych". In Kraszewski, Józef Ignacy. Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985.
Burkot, Stanisław. Polskie podróżopisarstwo romantyczne. Warszawa: PWN, 1988.
Beer, Gillian. „Przyjemność jak tragedia”: wyobraźnia a rzeczywistość materialna. „Teksty Drugie” 3 (2011).
Conniff, Richard. Poszukiwacze gatunków. Bohaterowie, głupcy i szalony pościg, by zrozumieć życie na ziemi, trans. Zofia Łomnicka. Warszawa: Prószyński Media, 2011.
Corbin, Alain. "Miejsce trupa". In Historia ciała, vol.2 Od Rewolucji do I wojny światowej, ed. Alain Corbin, trans. Krystyna Belaid i Tomasz Strużyński. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013.
Gałczyńska, Cecylia. Michał Tyszkiewicz: z dziejów dziewiętnastowiecznej archeologii i kolekcjonerstwa. „Archeologia” 59 (2008).
Bąbiak, Grzegorz P. Podróżnika i kolekcjonera wyprawa do Egiptu (Michał hr. Tyszkiewicz i jego Dziennik podróży…). In Podróż i literatura 1864 – 1914, ed. Ewa Ihnatowicz. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
Burke, Peter. Społeczna historia wiedzy, trans. Anna Kunicka. Warszawa: Alatheia, 2016.
Darwin, Karol. Podróż naturalisty : dziennik spostrzeżeń dot. historyi naturalnej i geologii okolic, zwiedzanych podczas podróży naokoło świata na okręcie J. K. M. "Beagle" pod dow. Fitz Roy, trans. Józef Nusbaum-Hilarowicz. Warszawa: Przegląd Tygodniowy, 1887.
Galant, Katarzyna. Droga z Wołynia do realizmu. O „Wspomnieniach Wołynia, Polesia i Litwy” Józefa Ignacego Kraszewskiego. In Podróże i podróżopisarstwo w polskiej literaturze i kulturze XIX wieku: studia i szkice, ed. Agnieszka Kowalczyk, Aneta Kwiatek. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015.
Keynes, R.D. Charles Darwin's Beagle diary. Cambridge: Cambridge University Press, 2001.
Klaver, Elizabeth. Sites of autopsy in Contemporary Culture. New York: State University of New York Press, 2005.
Kraszewski, Józef Ignacy. Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy, T.1. Wilno: T. Glückcksberg, 1840.
Kuźma, Erazm. Semiologia egzotyki, in: Miejsca wspólne. Szkice o komunikacji literackiej i artystycznej, ed. Edward Balcerzan i Seweryna Wysłouch. PWN, Warszawa 1985.
Łempicki, Zygmunt. „Świat książek i świat rzeczywisty”, in Idem, Renesans, Oświecenie, Romantyzm i inne studia z historii kultury, trans. Bogdan Suchodolski. Warszawa: PIW, 1966.
Łoboz, Małgorzata. „Geograf zabija powoli poetę…” – Wincentego Pola „Obrazy z życia i natury” (1869-1870), in Podróż i literatura. 1864 – 1914, ed. Ewa Ihnatowicz. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
MacCannell, Dean. Turysta: nowa teoria klasy próżniaczej, trans. Ewa Klekot i Anna Wieczorkiewicz, Warszawa: Muza, 2002.
Markiewicz, Henryk. Wymiary dzieła literackiego. Kraków: Universitas, 1996.
Mytych, Beata. Poetyka i łowy. O idei dawnego polowania w literaturze polskiej XIX wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2004.
Otto, Rudolf. Świętość, trans. Bogdan Kupis. Wrocław: Thesaurus Press, 1933.
Paczoska, Ewa. Przeciw podróży. In Podróż i literatura 1864 – 1914, ed. Ewa Ihnatowicz. Warszawa : Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
Rybicka, Elżbieta. Geopoetyka. Kraków: UNIVERSITAS, 2014.
Said, Edward. Orientalizm. Warszawa: PIW, 1991.
Salmi, Hannu. Europa XIX wieku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
Tyszkiewicz, Michał. Dziennik podróży po Egipcie i Nubii. Paryż : I. K. Wilczyński, 1863
Waldenfels, Bernhard. Topografia obcego, trans. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2002.
Wieczorkiewicz, Anna. Apetyt turysty: o doświadczaniu świata w podróży. Kraków: Universitas, 2008.
Pomian, Krzysztof. Porządek czasu. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2014.
Zdanowicz, Anna. Czytanie w podróży, czytanie podróży. In Podróż i literatura 1864 – 1914, ed. Ewa Ihnatowicz. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2008.
Zwolińska, Barbara. Romantyczny mit Polesia we „Wspomnieniach Wołynia, Polesia i Litwy” J. I. Kraszewskiego. In Kraszewski i nowożytność, ed. Anna Janicka, Krzysztof Czajkowski, Łukasz Zabielski. Białystok: Książnica Podlaska im. Ł. Górnickiego, 2016.
Uniwersytet Warszawski Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
