O zerowym punkcie widzenia w dramacie
Abstrakt
The author discusses the question of the so-called zero viewpoint in the context of the presence of epic elements in the dramatic text. Using the category of perspective in her study, she observes that one of the characteristic features of drama is the intersection of dramatic background and the protagonist’s perspective. Contrary to the traditionally accepted view, the author argues that it is natural for drama to position the addressee not simply outside or inside the dramatic microcosm but at the point of a permanent intersection of these two lines. It is this moment of overlap between the extra- and intra-textual perspectives that she defines as the zero viewpoint. The variety of solutions by means of which this perspective can be achieved is demonstrated on excerpts she analyses from Bolesław Leśmian’s The Possessed Fiddler, Tadeusz Różewicz’s The Trap, and Marian Pankowski’s Camping Rough.
Słowa kluczowe
dramat; punkt widzenia; perspektywa; narracja
Bibliografia
Boecjusz, Anicjusz Manliusz Sewerynus. Traktaty teologiczne. Trans. Rafał Bielak, Agnieszka Kijewska. Kęty: Wydawnictwo Antyk, 2001.
Arellano, Ignacio. “Valores visuales de la palabra en el espacio escénico del Siglo de Oro.” Revista Canadiense de Estudios Hispánicos, 3 (1995).
Barthes, Roland. Sur Racine. Paris: Editions du Seuil,1963.
Blanchot, Michael. The Space of Literature. Trans. Ann Smock. Lincoln: University of Nebrasca, 1989.
Bobes Naves, Maria del Carmen. “Texto literario y texto espectacular en El caballero de Olmedo.” Cuadernos de Teatro Clásico, 1 (1988).
Booth, Wayne C. The Rhetoric of Fiction. Chicago: University of Chicago Press, 1983.
Braun, Kazimierz, and Tadeusz Różewicz. Języki teatru. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1989.
Chatman, Seymour. Story and Discourse. Narrative Structure in Fiction and Film. Ithaca: Cornell University Press, 1978.
Cieślak, Robert. Widzenie Różewicza. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2013.
Dorak-Wojakowska, Lilianna. Poetyka cielesności w utworach dramatycznych Tadeusza Różewicza. Kraków: Ksiêgarnia Akademicka, 2007.
Eliot, Thomas S. “Rhetoric” and poetic drama. In The Sacred Wood: Essays on Poetry and Criticism. New York: Bartleby, 1999.
Fludernik, Monika. Introduction to Narratology. Abington: Routledge, 2009.
Gallèpe, Thiery. “Didascalies internes et construction de la représentation: l’exemple de »Napoleon oder die hundert Tage« de Chr. D. Grabbe.” Nouveaux Cahiers d’Allemand. Reuve de linguistique et de didactique, 1 (2006).
Gaudreault, Andre. From Plato to Lumière: Narration and Monstration in Literature and Cinema. Trans. by Timothy Barnard. Toronto: University of Toronto Press, 2009.
Górska, Irena. Dramat jako filozofia dramatu na przykładzie twórczości Tadeusza Różewicza. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2004.
Groff, Edward. “Point of View in Modern Drama.” Modern Drama, 3(1959).
Guderian-Czaplińska, Ewa and Elżbieta Kalemba-Kasprzak, ed. Zobaczyć poetę: materiały konferencji "Twórczość Tadeusza Różewicza.” Poznań: Wydawnictwo WIS, 1993.
Holmström, Kristen G. Monodrama, Attitudes, Tableau Vivants. Studies on Some Trends of the Theatrical Fashion 1770-1815. Stockholm: Almqvist and Wiksell, 1967.
Issacharoff, Michael. “Voix, autorité, didascalie.” Poétique, 96 (1993).
Komza, Małgorzata. Żywe obrazy: między sceną, obrazem i książką. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1995.
Kowalczykowa, Alina. Dramat i teatr romantyczny. Warszawa: Wydawnictwo IBL, 1997.
Kowzan, Tadeusz. Znak i teatr. Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne, 1998.
Kowzan, Tadeusz. “Signe zero de la parole.” Degrés, 31 (1982).
Kowzan, Tadeusz. “Teatr w teatrze czyli o dialektyce iluzji scenicznej.” Dialog, 4 (1971).
Krajewska Anna. “Różewicza sztuki splątane. Interpretacja performatywna.” In Tadeusz Różewicz i obrazy, ed. Agata Stankowska, Magdalena Śniedziewska, Marcin Telicki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2015.
Lacan, Jacques,.“Anamorphosis.” In The Four Fundamental Concepts of Psychoanalysis. Trans. Alan Sheridan. New York: W.W. Norton & Company, 1998.
Laillou Savona, Jeannette. “La didascalie comme acte de parole.” In Théâtralité, écriture et mise en scène, ed. Josette Féral, Odette Aslan, Jeannette Laillou Savona, Edward A. Walker. Brèches: Hurtubise HMH, 1985.
Laillou Savona, Jeannette. “Narration et actes de paroles dans le texte dramatique,” Études littéraires, 3 (1980).
Latawiec, Krystyna. Na scenie świata i teatru. O dramaturgii Mariana Pankowskiego. Kraków: Universitas, 1994.
Linhares-Dias, Rui. How to Show Things with Words. A Study on Logic, Language and Literature. Berlin: Mouton de Gruyter, 2006.
Lochert, Véronique. L'écriture du spectacle: les didascalies dans le théâtre européen aux XVIe et XVIIe siècles. Genéve: Droz, 2009.
Lubbock, Percy. The Craft of Fiction. London: Jonathan Cape, 1954.
Niziołek, Grzegorz. Ciało i słowo. Szkice o teatrze Tadeusza Różewicza. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2004.
Ratajczakowa, Dobrochna. “Sługa dwóch panów: dwoisty żywot dramatu.” Teksty Drugie, 5–6 (1990).
Richardson, Brian. “Narrative and Drama.” In Cambridge Companion to Narrative Theory. Ed. by David Herman. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
Richardson, Brian. “Voice and Narration in Postmodern Drama.” New Literary History 32 (2001).
Rimmon-Kenan, Shlomith. Narrative Fiction: Contemporary Poetics. London: Routledge, 2005.
Ruta-Rutkowska, Krystyna. “O dwóch dramatach Mariana Pankowskiego.” Ogród, 3–4 (1992).
Szondi, Peter. Theory of Modern Drama. Trans. Michael Hays. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
Toolan, Michael. Narrative: A Critical Linguistic Introduction. London: Psychology Press, 2001.
Wołowski, Wiktor. Didaskalia i didaskaliczność w dramacie i nie tylko. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2016.
Uniwersytet Warszawski Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
