Wybrane aspekty recepcji twórczości Henryka Sienkiewicza na Śląsku. Rekonesans
Abstrakt
Omawiając recepcję twórczości Henryka Sienkiewicza na Śląsku, autorka podejmuje trzy kwestie: 1) znaczenia polskojęzycznej gazety „Katolik” w przygotowaniu odbiorców do lektury powieści, 2) wpływu przesłania zawartego w powieściach Sienkiewicza (tzw. przypadek testamentu von Olszewskiego) oraz 3) inspiracji artystycznych i polemik ideowych z przesłaniem Sienkiewicza (Jan Kupiec z Łąki). Artykuł pokazuje, że odbiór powieści Sienkiewicza przez pojedynczych czytelników wychowywanych w obcym kontekście kulturowym nie tylko bywa przekształcany w symbole odradzania dawnych rodzinnych związków z ojczyzną, ale i staje się zaczynem fascynacji samym zjawiskiem restytucji świadomości narodowej.
Słowa kluczowe
Henryk Sienkiewicz; Jan Kupiec; kultura narodowa
Bibliografia
A. C., Testament von Olszewskiego, „Kurier Warszawski” 1932, nr 314.
Adamek-Świechowska, Adrianna, „Krzyżacy” i budzenie polskości, „Niedziela Ogólnopolska” 2009, nr 30.
Antkowiak, Zygmunt, Legenda warmątowicka. Rzecz o zapisie Alfreda Olszewskiego dla Henryka Sienkiewicza, Wrocław 1978.
Birkenmajer, Józef, Sienkiewicz a Śląsk, „Zaranie Śląskie” 1934, nr 4.
Bizacka, Katarzyna, „Historia baranów” Jana Kupca z Łąki, Pszczyna–Łąka 2009.
Brockhaus Enzyklopädie in vierundzwanzig Bänden. Neunzehnte, völlig neu bearbeitete Auflage, t. 20: Sci–Sq, Mannheim 1963.
Broda, Jan, Zapiśniki chłopów cieszyńskich, „Regiony. Kwartalnik Społeczno-Kulturalny” 1978, nr 1.
Henryk Sienkiewicz. Biografia − Twórczość − Recepcja, red. L. Ludorowski, H. Ludorowska, Lublin 1998.
Kosętka, Halina, O recepcji „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza, w: W stulecie „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza, red. L. Ludorowski, H. Ludorowska, Kielce 2000.
Kosman, Marceli, Wobec carskiej cenzury i pruskiego Drang nach Osten, w: idem, Henryka Sienkiewicza wizja Polski wspaniałej. Studia i szkice, Poznań 1999.
Kosowska, Ewa, Zagubiony kontekst, w: Na obrzeżach polityki, red. M. Kosman, cz. 1, Poznań 2002.
Kraushar, Tadeusz, Testament Olszewskiego, „Kurier Warszawski” 1924, nr 300.
Krzyżanowski, Julian, Henryk Sienkiewicz. Kalendarz życia i twórczości, uzupełniła i oprac. M. Bokszczanin, Warszawa 2012.
Kupiec, Jan, Sejmik w Jassach, wstęp i oprac. D. Rott, A. Spyra, Pszczyna 2010.
[List do Henryka Sienkiewicza], „Kurier Codzienny” 1900, nr 353.
Ludorowski, Lech, Antypruska publicystyka Henryka Sienkiewicza, Lublin 1996.
Ludorowski, Lech, Obywatelska służba Sienkiewicza, w: Studia Sienkiewiczowskie, red. L. Ludorowski, H. Ludorowska, t. 1: Henryk Sienkiewicz. Biografia − Twórczość − Recepcja, Lublin 1998.
Miarka, Karol, [List do redaktorów], „Gazeta Polska” 1879, nr 270.
Nawrocki, Witold, Jan Kupiec − poeta z Łąki, Katowice 1963.
Ogrodziński, Walenty, Dzieje piśmiennictwa śląskiego, Katowice 1965.
Pisma Henryka Sienkiewicza, Dwie łąki i inne nowele, Warszawa 1912.
Ratter, Bożena, Korzenie von Olszewskiego, http://solidarni2010.pl/11497-bozena ratterkorzenie-von-olszewskiego.html?PHPSESSID=8d19c419652c42b7bf5f685fd6fab085 (d.d. 10.10.2018).
Rozprawa o „Krzyżaków” w krakowskim trybunale karnym, „Czas” 1901, nr 279.
Sienkiewicz, Henryk, Dzieła, red. J. Krzyżanowski, t. 53: Sprawy pruskie, Warszawa 1952.
Sienkiewicz, Henryk, O powieści historycznej, w: Trylogia Henryka Sienkiewicza. Studia, szkice, polemiki, oprac. T. Jodełka, Warszawa 1962.
Sienkiewicz, Henryk, Listy, oprac., wstęp i przyp. M. Bokszczanin, t. 3, cz. 1, Warszawa 2007.
Siuciak, Mirosława, Język poematów Jana Kupca, w: W kręgu języka i kultury ziemi pszczyńskiej, red. H. Synowiec, M. Siuciak, Katowice–Suszec 2000.
Szczublewski, Józef, Żywot Sienkiewicza, Warszawa 1989.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-4994-1517
prof. dr hab., filolog i kulturoznawca; pracuje w Instytucie Nauk o Kulturze na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Śląskiego. Członek Komitetu Nauk o Kulturze PAN od 2004 r., członek-założyciel Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (prezes w latach 2013–2018), kierownik Zakładu Teorii i Historii Kultury w latach 1992–2016. Zajmuje się problemami z obszaru teorii i historii kultury, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości wykorzystywania tekstu literackiego w badaniach antropologiczno-kulturowych. Autorka i redaktorka kilkunastu książek oraz licznych artykułów. Opublikowała m.in.: Postać literacka jako tekst kultury. Rekonstrukcja antropologicznego modelu szlachcianki na podstawie „Potopu” Henryka Sienkiewicza (1990), Negocjacje i kompromisy. Antropologia polskości Henryka Sienkiewicza (2002), Antropologia literatury (2003), Antropologia kultury − antropologia literatury (red., 2005), Stąd do Teksasu (2006), Antropologia kultury − antropologia literatury. Na tropach koligacji (red., 2007), Wstyd w kulturze (red.; t. 1, 1998; t. 2, 2008), Eurosarmata. O postawach i wyborach Henryka Sienkiewicza (2013), Miłośnicy Melpomeny. Kartki z dziejów Towarzystwa Kultury Teatralnej w Katowicach (red., 2019).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
