Nieagonistyczny charakter polskich studiów o literaturze Zagłady
Abstrakt
Celem artykułu jest przedyskutowanie tezy o nieagonistyczym charakterze polskich Holocaust studies w ich aspekcie literaturoznawczym. Autorka, korzystając z teorii agonizmu Chantal Mouffe, zarysowuje model agonizmu, by następnie odnieść go do literaturoznawstwa i skonfrontować z koncepcją humanistyki afirmatywnej Ewy Domańskiej. Nieagonistyczna struktura studiów nad Holokaustem w Polsce okazuje się ich potencjalną przewagą nad studiami prowadzonymi w Europie i na świecie, zwłaszcza w ich odmianie posthumanistycznej. Dwa przeanalizowane przykłady polemik pisarzy i literaturoznawców pokazują natomiast, że pojęcie agonu powinno ulec przewartościowaniu i krytycznej ocenie jako to, które często prowadzi do osłabienia podmiotu nauki oraz dyskursu naukowego.
Słowa kluczowe
agonizm; afirmacja; Zagłada; polemika; literaturoznawstwo
Bibliografia
Adorno, Theodor, Negative Dialektik. Meditationen zur Metaphysik, Frankfurt 1966.
Bloom, Harold, Lęk przed wpływem. Teoria poezji, tłum. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002.
Borowski, Tadeusz, Krytyka, w: idem, Pisma w czterech tomach, red. T. Drewnowski, J. Szczęsna, S. Buryła, Kraków 2005.
Buryła, Sławomir, Wokół Zagłady. Szkice o literaturze Holokaustu, Kraków 2016.
Carr, Karen E., What is an agon? Greek philosophy, „Quatr.us Study Guides” 2017, https://quatr.us/greeks/agon-greek-philosophy.htm (d.d. 18.02.2019).
Dobrosielski, Paweł, Spory o Grossa. Polskie problemy z pamięcią o Żydach, Warszawa 2017.
Domańska, Ewa, Humanistyka afirmatywna: władza i płeć po Butler i Foucaulcie, „Kultura Współczesna” 2014, nr 4.
Felstiner, John, Paul Celan. Poeta, ocalony, Żyd, tłum. M.Tomal, M.Tomal, red. P. Paziński, Budapeszt 2010.
Forecki, Piotr, Po Jedwabnem. Anatomia pamięci funkcjonalnej, Warszawa 2018.
Grynberg, Henryk, Mój krytyk za dużo wyczytał, „Odra” 2002, nr 6.
Grynberg, Henryk, Pokolenie Szoa, „Odra” 2002, nr 4.
Grynberg, Henryk, Pamiętnik, Warszawa 2011.
Januszkiewicz, Michał, Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz, Borowski, Różewicz, Poznań 2009.
Kopaliński, Władysław, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem. Część pierwsza od A do M (mi–parti), Warszawa 2007.
Krupa, Bartłomiej, Opowiedzieć Zagładę. Polska proza i historiografia wobec Holocaustu (1987–2003), Kraków 2013.
Kuczyńska-Koschany, Katarzyna, Wsje poety Żydy. Antytotalitarne gesty poetyckie i kreacyjne wobec Zagłady oraz innych doświadczeń granicznych, Poznań 2013.
Leociak, Jacek, Grynberg niebanalnie o Głowińskim, „Odra” 2002, nr 4.
Mach, Anna, Świadkowie świadectw. Postpamięć Zagłady w polskiej literaturze najnowszej, Warszawa–Toruń 2016.
Maser, Chris, Nowa wizja lasu, tłum. J. P. Listwan, J. Majewski, Bystra k. Bielska Białej 2003.
Mouffe, Chantal, Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie, tłum. B. Szelewa, Warszawa 2015.
Muchowski, Jakub, Polityka pisarstwa historycznego, Warszawa–Toruń 2015.
Nowicka-Franczak, Magdalena, Spór o książki Jana Tomasza Grossa, Warszawa 2017.
Szajnert, Danuta, O prze-pisywaniu, „Teksty Drugie” 2016, nr 1.
Tokarska-Bakir, Joanna, Skandalista Henryk Grynberg, „ResPublica Nowa” 2003, nr 6.
Tokarska-Bakir, Joanna, Nowa polska szkoła historyczna albo sabat antypolskich czarownic w Paryżu, https://www.academia.edu/38512291/Nowa_polska_szko%C5%82a_ historyczna_albo_sabat_antypolskich_czarownic_w_Pary%C5%BCu (d.d. 16.02.2019).
Tomczok, Marta, Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka − ideologia − popkultura, Warszawa 2017.
Ubertowska, Aleksandra, Paweł Wolski, Tadeusz Borowski − Primo Levi. Przepisywanie literatury Holocaustu, Wydawnictwo IBL PAN, Warszawa 2013, 362 s., „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2015, nr 11.
White, Hayden, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska, M. Wilczyński, Kraków 2000.
White, Hayden, Proza historyczna, red. E. Domańska, Kraków 2009.
White, Hayden, Przeszłość praktyczna, red. E. Domańska, Kraków 2014.
Wolski, Paweł, Tadeusz Borowski − Primo Levi. Prze-pisywanie literatury Holocaustu, Warszawa 2013.
Wolski, Paweł, O intencjach, przypisach i przy-pisywaniu (w odpowiedzi Danucie Szajnert), „Teksty Drugie” 2016, nr 6.
Wolski, Paweł, Wstręt i Zagłada. Nowoczesność Tadeusza Borowskiego, Kraków–Budapeszt–Syrakuzy 2018.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0001-9512-007X
badaczka Zagłady i jej odniesień kulturowych, adiunkt na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego, redaktor naczelna rocznika „Narracje o Zagładzie”. Autorka książek: Trofea wyobraźni. O prozie Leo Lipskiego (2011), Metonimie Zagłady. O polskiej prozie lat 1987–2012 (2013), Czyja dzisiaj jest Zagłada? Retoryka − ideologia − popkultura (2017). Artykuły i recenzje publikowała m.in. w „Historyce Studiach Metodologicznych”, „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim”, „Ruchu Literackim”, „Porównaniach”, „Poznańskich Studiach Polonistycznych”, „Poznańskich Studiach Slawistycznych”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Zagładzie Żydów. Studiach i Materiałach”. Współpracuje z miesięcznikiem „Nowe Książki”. Interesuje się wpływem nowych metodologii na studia o Zagładzie i innych ludobójstwach, refleksją krytyczną nad estetykami uznanymi za minione (postmodernizm), nowym animizmem oraz historią środowiskową węgla.
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
