Przemiana w dniu św. Marcina. Wacław Potocki o kobietach i wilczycach
Abstrakt
The paper touches upon the transformation described in Nowy cud w podgórskich krajach (A new wonder in the piedmont regions), a poem by Wacław Potocki, a 17th century poet: a roe deer turns into a wolf during the hunt on St. Martin’s Day (November 11). In traditional agrarian culture, it was the time of abundance, gluttony and fun − the autumn carnival, when such a transformation can be explained by the laws of the world upside down. In the poem, this has been juxtaposed with the metamorphosis of women into she-wolves. The Latin word lupa (‘a she-wolf’), meaning ‘a prostitute’, refers to the nature of women and their power to transform town houses into lupanars; this metamorphosis is so curious, as it happens permanently, outside the period of carnival licentiousness. It is related to the concept, embraced by Potocki, of the degeneration of the world, in which women’s extraordinary sexual appetites lead to a humiliating metamorphosis of men into deer.
Słowa kluczowe
literatura XVII wieku; Wacław Potocki; św. Marcin; karnawał; metamorfoza
Bibliografia
Clark John. 2006. "Martin and the Green Children". Folklore 117 (2) : 208.
Cocchiara Giuseppe. 1981. Caccia al cacciatore. W Il mondo alla rovescia, 200-208. Torino: Boringhieri.
Dybek Dariusz. 2008. "Las u Wacława Potockiego. Między literaturą a kulturą". Pamiętnik Literacki 1 : 49.
Dynak Władysław. 1993. Łowy, łowcy i zwierzyna w przysłowiach polskich. Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
Gostomski Walery. 1951. Gospodarstwo. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Grześkowiak Radosław M. 1995. Przypowieść na dzień św. Marcina. Pomiędzy "Lekcyjami Kupidynowymi" a "Łodzią młodzi" Kaspra Twardowskiego. W Literatura polskiego baroku w kręgu idei, red. Nowicka-Jeżowa Alina, Hanusiewicz Mirosława, Adam Karpiński, 129. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Haur Jakub Kazimierz. 2001. Skład... W Staropolskie księgi o myślistwie, red. Dynak Władysław, Jacek Sokolski, 105. Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Heers Jacques. 1995. Święta głupców i karnawały. Warszawa: Volumen: Marabut.
Voragine de Jakub. 2000. Złota legenda. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Krawiec-Złotkowska Krystyna. 2009. Przestrzenie Wacława Potockiego. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej.
Moszyński Kazimierz. 1934. Kultura ludowa Słowian: cz.2 Kultura duchowa. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pluskowski Aleksander. 2006. The "Good Wolf" in Medieval Christianity. W Wolves and the Wilderness in the Middle Ages, 167-169. Woodbridge: The Boydell Press.
Potocki Wacław. 1987. Rogi Akteonowe. W Dzieła, 370. Warszawa: PIW.
Potocki Wacław. 2003. Wojna chocimska. Warszawa: De Agostini Polska.
Rej Mikołaj. 2003. Żywot człowieka poczciwego. Wrocław: De Agostini: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Sokolski Jacek. 2008. Co jedzą dusze, czyli krótka glosa do "Krótkiej rozprawy". W Wyobraźnia i pedanteria. Prace ofiarowane Profesorowi Wojciechowi Głowali w 65. rocznicę urodzin, red. Adamski Maciej, 32-34. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Atut - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Sokolski Jacek. 2012. Wstęp. W Wizja Tnugdala. Wrocław : Oficyna Wydawnicza Atut: Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.
Walsh Martin W. 2000. "Medieval English «Martinmesse»: The Archeology of a Forgotten Festival". Folklore 111 (2) : 231-254.
Walter Philippe. 2006. Mitologia chrześcijańska. Święta, rytuały i mity średniowiecza. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Wirzbięta Maciej. 1989. Gospodarstwo dla młodych a nowotnych gospodarzów, teraz znowu na ten Nowy Rok poprawione i rozszyrzone. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Uniwersytet Wrocławski Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
