Zmiennie niezmienny. Franz Kafka w listach do rodziców
Abstrakt
The article puts forward the theme and style specificity of Franz Kafka’s correspondence with his parents. Firstly, the letters feature information about facts from Kafka’s biography, his existence-related choices, as well as social and religious views; secondly, they refer the reader to the figures of speech and communicative games typical of the world of literature. The metamorphoses of style found in the analysis of Kafka’s letters require the reader to see the author as a literary figure and a human being; a person who does not create borders between his literary output and everyday existence. What is more, he is a person who found space of artistic fulfillment even in the relationship with his own parents.
The analysis of Franz Kafka’s correspondence in the present article was conducted in two thematic sections. First section regards the issue of the writer’s attempts to acquire housing and existential independence from his parents. The other section describes Kafka’s efforts to protect his privacy in time of his lethal illness. In the case of both thematic sections, Kafka turns out to be an excellent stylist, changing his narrative style from one attracting the addressees emotionally to one repelling them. Another writing technique, constantly present in Kafka’s epistolography is stylistic dialectic which consists in exaggerating or downplaying phenomena, facts and inner states. As a result, thanks to his literary artistry Kafka achieves predominance of literary form over biographical reality as well as of symbolic and mythical images over the univocality of his lethal illness.
Słowa kluczowe
Franz Kafka; epistolografia; autobiografia; poetyka lęku
Bibliografia
Blanchot Maurice. 1996. Wokół Kafki. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Brod Maks. 1997. "Gesprächsblätter". Dekada Literacka 8/9 : 10.
Brod Maks. 1982. Franz Kafka. Opowieść biograficzna. Warszawa: Czytelnik.
Brod Maks. 1966. Über Franz Kafka. Frankfurt am Mein: Fischer Bucherei.
Bronżewska Anna Maria. 1989. Fenomen lęku w prozie Thomasa Bernharda. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Deleuze Gilles, Felix Guattari. 2011. Składniki ekspresji. W Nienasycenie. Filozofowie o Kafce, red. Musiał Łukasz, Arkadiusz Żychliński, 167-190. Kraków: Korporacja Ha!art.
Diamant Kathi. 2003. Kafka's last love. The mystery of Dora Diamant. New York: Basic Books.
Dorosz Krzysztof. 2001. "Królewski płaszcz Franza K.". Znak 1 : 100.
Grzela Remigiusz. 2004. Bagaże Franza K. Podróż, której nigdy nie było. Michałów - Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik.
Guntermann Georg. 1991. Vom Fremdverden der Dinge beim Schreiben. Kafkas Tagebücher als literarische Physiognomie des Autors. Tübingen: Niemeyer.
Kadłubek Zbigniew. 2012. Nie do czytania! W Podwójny agent. Portrety Kafki, red. Jochemczyk Mariusz, Zbigniew Kadłubek, Miłosz Piotrowiak, 37-44. Katowice: Stowarzyszenie Inicjatyw Wydawniczych.
Kafka Franz. 1990. Briefe an die Eltern aus den Jahren 1922-1924. Frankfurt am Mein: Fischer.
Kafka Franz. 2002. Gesammelte Werke in zwölf Bänden. Frankfurt am Mein: Fischer.
Kafka Franz. 1976. Listy do Felicji i inne z lat 1912-1916. Warszawa: PIW.
Kafka Franz. 1958. Briefe 1902-1924. New York - Frankfurt am Mein: S. Fischer Verlag/Schocken Books.
Kafka Franz. 1994. Dzieła wybrane. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kafka Franz. 2003. List do ojca. W Cztery opowiadania. List do ojca, 203. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Kafka Franz. 2012. Listy do rodziny, przyjaciół, wydawców. Warszawa: W.A.B.
Kalinowski Daniel. 2012. Franza Kafki nocne czuwanie. W Noc. Symbol - temat - metafora, red. Ławski Jarosław, Krzysztof Korotkich, Marcin Bajka, 657-669. Białystok: Trans Humana.
Kalinowski Daniel. 2004. Epifanie Franza Kafki. W Poetyka egzystencji. Franz Kafka na progu XXI wieku, red. Kasperski Edward, T. Mackiewicz, 101-125. Nakładem Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Kalinowski Daniel. 2011. Omnidyspozycja "Procesu". W Arcydzieła literatury niemieckojęzycznej. Szkice, komentarze, interpretacje, red. Białek Edward, Grzegorz Kowal, 121-136. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut.
Kalinowski Daniel. 2007. Śmierć bez majestatu: O "Kolonii karnej" Franza Kafki. W Apokalipsa. Symbolika − Tradycja − Egzegeza, red. Ławski Jarosław, Krzysztof Korotkich, 499-512. Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku.
Kanz Christine. 2007. Differente Männlichkeiten, Kafkas "Urteil" aus gendertheoretischer Perspektive, in Kafkas "Urteil" und die Literaturtheorie. Zehn Modellanalysen, 152-175. Stuttgart: Reclam.
Kasperski Edward. 2008. Kafka jako antyepik: konteksty i kontrteksty. W Literatura niemiecka w Polsce: przekład i recepcja, red. Czaplejewicz Eugeniusz, Janusz Rohoziński, 207-262. Pułtusk: Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora.
Koch Hans-Gerd. 2004. F. Kafka, Brief an den Vater. Berlin: Wagenbach.
Lipszyc Adam. 2011. Rewizja procesu Józefiny K. i inne lektury od zera. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Lipszyc Adam. 2012. Sprawiedliwość na końcu języka. Kraków: Universitas.
Naganowski Egon. 1996. "Ostatnia miłość Franza Kafki". Arkusz 10 : 8-9.
Pawel Ernst. 2003. Franz Kafka. Koszmar rozumu. Warszawa: Czytelnik.
Poulain Elfie. 2003. Kafka. Einbahnstrasse zur Hölle oder die unmögliche Selbstrechtfertigung des Daseins. Stuttgart: Metzler.
Rieck Gerhard. 1999. Kafka konkret. Das Trauma ein Leben. Wiederholungsmotive im Werk als Grundlage einer psychologischen Deutung. Wurzburg: Konigshausen & Neumann.
Stach Reiner. 2008. Kafka. Die Jahre der Erkenntnis. Frankfurt am Mein.
Stach Reiner. 2004. Kafka. Die Jahre der Entscheidungen. Frankfurt am Mein: S. Fischer Verlag.
Szturc Włodzimierz. 2004. Moje przestrzenie: szkice o wrażliwości ludzkiej. Kraków: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Krakowskiej.
Tillich Paul. 1994. Męstwo bycia. Poznań: Rebis.
Tokarska Urszula. 1993. "Analiza materiałów autobiograficznych jako metoda idiograficzna (Psychobiografia Franza Kafki)". Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Psychologiczne 8 : 41-54.
Wagenbach Klaus. 2006. Franz Kafka. Warszawa: Wydawnictwo Nisza.
Walser Martin. 1992. "Styl i śmierć Kafki". Czas Kultury 7 : 79-82.
Žižek Slavoj. 2008. List, który dotarł do adresata. W W obronie przegranych spraw, 88. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Akademia Pomorska w Słupsku Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
