Bośnia − hortus horridus. Obraz Bośni w podróżach franciszkanów Grgi Marticia i Ivana Frano Jukicia
Abstrakt
The subject of discussion in the present article are travel accounts of the nineteenth century given by two Franciscans, namely, Grgo Matić and Ivan Frano Jukić as a result of their visit in Bosnia. The image of the territory, reconstructed on the basis of their accounts, manifests itself as a devastated Arcadia. Bosnia turns out to be a country which may not be taken under rational consideration, since it is embroiled in absurdities and contradictions, streaked with poverty, but rich in all resources of nature. The visited country is perceived as a paradisiac place destroyed by its contemptible in habitants, who being dirty themselves, sully the whole space with their own impurity. It is a place where everything is out of place, which is transformed into a borderland, dominated by divisions, far from social and divine order. Presented as such, Bosnia, hortus horridus, becomes a sort of gothic garden in which, among beautiful, yet wild, nature and ruins imperfect and scared people live; their tainted women who transgress against the established roles, the oppressor (Ottoman Turks), a lazy local Muslim, and a member of the Orthodox Church who breaks out of the Illyrian common visions.
Słowa kluczowe
podróżopisarstwo; romantyzm; granice; nieczystość; obcość
Bibliografia
Adamowski Jan. 1999. Kategoria przestrzeni w folklorze. Studium etnolinwistyczne. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Badurina Natka. 2009. Gostoljubivost, silovanje, pobuna. W Nezakonite kćeri Ilirije, 74-75. Zagreb: Centar za ženske studije.
Dąbrowska-Partyka Maria. 2003. Dom w świetle opozycji natura/kultura − formy przestrzeni artystycznej. W Świadectwa i mistyfikacje, 103. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Douglas Mary. 2007. Czystość i zmaza. Warszawa: PIW.
Falski Maciej. 2007. "Pamięć społeczna a ideologia. Z problematyki autoidentyfikacji kultury bośniackiej". Południowosłowiańskie Zeszyty Naukowe. Język − Literatura − Kultura 4 : 51-64.
Feldman Lada Čale. 2001. Euridikini osvrti. O rodnim izvedbama u teoriji, folkloru, književnosti i kazalištu. Zagreb: Naklada MD.
Germaner Semra. 1989. Zeynep Inankur, Orientalism and Turkey. Istanbul: Turkish Cultura Service Foundation.
Grzywaczewska Anna. 2003. "Niejednorodność ludzkiego świata. Obraz zła jako obszaru inności". Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi 3 : 121-122.
Janion Maria. 2008. Wampir. Biografia symboliczna. Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria.
Jeziorska-Haładyj Joanna. 2007. "Poetyka współczesnej powieści dystopijnej (na przykładach z najnowszej prozy brytyjskiej)". Obóz 47 : 169.
Jukić Ivan Frano. 1999. Putovanje po Bosni 1842. W Putopisi, red. Martić Grgo, Ivan Frano Jukić, 139. Vinkovci: Riječ.
Kitliński Tomek. 2001. Obcy jest w nas. Kochać według Julii Kristevej. Kraków: Aureus.
Kristeva Julia. 2007. Potęga obrzydzenia. Esej o wstręcie. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Markowski Michał Paweł. 2013. Polityka wrażliwości. Kraków: Universitas.
Martić Grgo. 2002. Zapamćenja. W Hrvatski putopis. Od XVI. stoljeća do danas. Antologijski izbor, red. Horvatić Dubravko, 127-128. Zagreb: K. Krešimir.
Pieniążek-Marković Krystyna. 2014. "Hrvatski romantičari otkrivaju Bosnu". Sarajevski Filološki Susreti 2, t. 2 : 280-301.
Przybylski Ryszard. 1978. Ogrody romantyków. Kraków: WL.
Seroka Mateusz. 2013. "Chorwacja turecka − Turcja europejska? Bośnia w podróżopisarstwie epoki jugoslawizmu". Pamiętnik Słowiański 1-2 : 89-113.
Sokołowski Mikołaj. 2007. Literatura gotycka a dyskurs władzy. W Księga Janion, red. Majchrowski Zbigniew, Stanisław Rosiek, 501-502. Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria.
Todorova Maria. 2008. Bałkany wyobrażone. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Tokarz Bożena. 2008. Ogrody transwersalne (przyczynek do tematu). W Przestrzeń ogrodu i przestrzeń kultury, red. Gazda Grzegorz, Mariusz Gołąb, 17. Kraków: Universitas.
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
