Miejsce na romans łaskawe
Abstrakt
The article discusses the type of Polish novel, written at the turn of the 19th and 20th centuries, in which the action takes place in health resorts. Affairs and adultery are among frequent themes in these novels. The subculture of health resorts is a dialectics of 1)the idea of freedom and biological motivation in people’s decisions, and 2) social norms. Health resorts create an illusion of the beauty of the world and pure feelings. Dreams about a better world are based on the beauty of nature, as well as one’s connection with poetry. The analysis of the novels proves that affairs and adultery in health resorts function as a distorting mirror which shows ugliness and immorality of the characters’ lives in their family relationships. Health resort is often imagined as Eden which is able to re-create the history of mankind. The utopia of platonic love in health resort proves the crisis of culture and the institution of marriage.
Słowa kluczowe
powieść polska; kurort; romans; zdrada; instynkt; normy społeczne; kryzys kultury
Bibliografia
Godlewski E. 1927. "Krynica". Echo Krynickie 15 : 3.
Grot-Bęczkowska Wanda. 1900. Marzycielka: powieść współczesna. Warszawa.
Gruszecki Artur. 1914. Pod Czerwonym Wirchem. Warszawa − Kraków.
Grzymała-Siedlecki Adam. 1914. "Listy literackie. Ozon i sól jako czynnik miłości". Tygodnik Ilustrowany 7 : 124.
Hoesick Ferdynard. 1913. Nemezys. Powieść współczesna. Warszawa − Łódź: Gebethner i Wolff.
Ihnatowicz Ewa. 2004. U wód. Kurort jako literackie miejsce akcji. W Obrazy kultury polskiej w twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego, red. Czwórnóg-Jadczak Barbara, 169. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Ihnatowicz Ewa. 2011. Proza Kraszewskiego. Codzienność. Uniwersytet Warszawski.
Kent J. 1939. "Małżeńskie awantury: Humoreska". Odgłosy Otwocka 2 : 10.
Kędzierzawski Wojciech. 2009. Codzienność jako kategoria antropologiczna w perspektywie historii kultury. Uniwersytet Opolski.
Kolbuszewski Jacek. 1988. "O poetyce przestrzeni w modernistycznej powieści popularnej". Literatura Ludowa 2 (31).
Kolbuszewski Jacek. 1982. Tatry w literaturze polskiej. Część I (1805−1888). Część II (1889−1939). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kolbuszewski Jacek. 1994. Od Pigalle po Kresy: Krajobrazy literatury popularnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Konczyński Tadeusz. 1907. Nad głębiami. Kraków − Warszawa.
Kosowska Ewa, red. 1998. Wstyd w kulturze. Zarys problematyki. Katowice: "Śląsk".
Kowalski Piotr. 2004. Wędrowanie i poszukiwanie czyli przekraczanie granic. W O granicach i ich przekraczaniu, red. Kowalski Piotr, Magdalena Sztandara, 11. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
Kowalski Piotr. 2007. Kultura magiczna: omen, przesąd, znaczenie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kraszewski Józef Ignacy. 1988. Wielki nieznajomy. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Krukowska Aleksandra. 2010. Kanon − kobieta − powieść: Wokół twórczości Józefy Kisielnickiej. Uniwersytet Szczeciński.
Kulak Teresa. 1993. Życie kulturalne Krynicy na przełomie XIX i XX wieku (na tle jej spraw wewnętrznych i funkcjonowania uzdrowiska). Acta Universitatis Wratislaviensis 1532: Historia CXI : 18.
Lutostański Bolesław. 1874. Żegiestów w Galicji: Zarys balneologiczny. Kraków.
Orlicz-Garlikowska H. 1909. Misterium. Opowieść erotyczna. Warszawa: E. Wende (T. Hiż i A. Turkuł).
Przerwa-Tetmajer Kazimierz. 1906. Anioł śmierci. Romans. Warszawa: Gebethner i Wolff.
Rowiński Cezary. 1994. Literatura jako zwierciadło konfliktów aksjologicznych. W Kategoria dobra i zła w kulturach słowiańskich, red. Dąbek-Wirgowa Teresa, Andrzej Z. Makowiecki, 19. Uniwersytet Warszawski.
Rudnicki Ludwik. 1911. Estetyka T. Lippsa. Kraków: nakładem autora.
Tchórzewska-Kabata Halina, Artur Gruszecki. 1982. Teoria i praktyka pisarska wobec naturalizmu. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
