, „Tu Dafnis [...] pogrzebion” – próba alegorycznej lektury sielanki Szymona Szymonowica „Rocznica”
Abstrakt
The article is devoted to allegorical themes in Szymon Szymonowic’s Rocznica (Anniversary) in the context of the tradition of funeral idyll. Anniversary is a funeral idyll which contains biographical allegories and references to then current events. It commemorates Jan Zamoyski and his achievements in the field of culture. It was probably written memorialize the first anniversary of Zamoyski’s death (1606). Daphnis represents Zamoyski, whereas Thestylis - his wife Barbara, and the narrator is probably Szymonowic himself. The description of the burial is based on the framework of bucolic convention. There are other levels of the allegory, connected with the name of Daphnis as the supreme creator of poetry (Master Poet) and the sense of identifying a shepherd with a poet. Szymonowic consciously uses these and other biographical allegorical themes and intertextually refers to Vergil and Kochanowski. Anniversary is build according to the rules and convention of a funeral idyll as it contains many epicedial themes and levels of allegory. Thanks to the character of Dafnis-Zamoyski as well as many Polonization measures, it is strictly connected with the contemporary culture.
Słowa kluczowe
Szymon Szymonowicz; sielanka; alegoria; śmierć w sielance; Jan Zamoyski
Bibliografia
Abramowska, Janina. „Rehabilitacja alegorii”. In eadem, Alegoria, ed. Janina Abramowska. Gdańsk: słowo/ obraz terytoria, 2003, 5-18.
Anthon, Charles. A Classical Dictionary: Containing an Account of the Principal Proper Names…. New York: Herper & Brothers Publishers, 1855.
Barycz, Henryk. „Akademia Zamojska”. In Historia Nauki Polskiej. Wrocław: Ossolineum 1970).
Barycz, Henryk. „Studia zagraniczne Jana Zamoyskiego”. In Czterysta lat Zamościa, ed. Jerzy Kowalczyk. Wrocław: Ossolineum, 1983, 229-230.
Boccacio. A Critical Guide to the Complete Works, ed. Victoria Kirkham, Michael Shererg, Janet Levarie Smarr. Chicago and London: The University of Chicago Press.
Buchwald-Pelcowa Paulina, „Drukarnia Akademii Zamoyskiej”. In Czterysta lat Zamościa, ed. Jerzy Kowalczyk. Wrocław: Ossolineum, 1983, 67-86.
Chemperek, Dariusz. Poezja Jana Gawińskiego i kultura literacka drugiej połowy XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2005.
Chrościcki, Juliusz A. Pompa funebris. Z dziejów kultury satropolskiej. Warszawa: PWN, 1974.
Czubek, Jan. Wespazyan z Kochowa Kochowski. Studium biograficzne. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
Dziama, Leszek Maria. Jan Gawiński. Studyum literackie. Kraków: Drukarnia Literacka, 1905.
Encyklopedia staropolska, ed. Aleksander Brückner, Karol Estreicher, t. 1. Warszawa: PWN, 1990).
Forstner, Dorothea. Świat symboliki chrześcijańskiej. Leksykon, ed. Wanda Zakrzewska, Paweł Pachciarek, Ryszard Turzyński. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2001.
Głębicka, Ewa Jolanta. Szymon Szymonowic. Poeta Latinus. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2001.
Grzybowski, Stanisław. Król i kanclerz, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988.
Heck, Korneli. Szymon Szymonowicz (Simon Simonides). Jego żywot i dzieła, cz. 1. Kraków: Akademia Umiejętności, 1901.
Heck, Korneli, Szymon Szymonowicz (Simon Simonides). Jego żywot i dzieła, cz. 2 i 3, Kraków: Akademia Umiejętności, 1903.
Kalinowski, Wojciech. „Zamość – idealne miasto renesansu”. In Czterysta lat Zamościa, ed. Jerzy Kowalczyk. Wrocław: Ossolineum, 1983, 87-94.
Kochanowski, Jan Karol. Dzieje Akademii Zamoyskiej (1594–1784). Kraków: Drukarnia W. L. Anczyca i Spółki, 1900.
Kowalczyk, Jerzy. W kręgu kultury dworu Jana Zamoyskiego. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980.
Królińska, Janina. „Samosci vates inclyti (Jan Zamoyski w świetle literatury współczesnej)”. In Szymon Szymonowic i jego czasy. Studia, ed. Stanisław Łempicki. Zamość: Komitet Obchodu 300-nej rocznicy zgonu Sz. Szymonowicza, 1929), 244-259.
Krzewińska, Anna. Sielanka staropolska. Jej początki, tradycje i główne kierunki rozwoju. Wrocław: Ossolineum, 1979.
Levis, Richard. Allegory end the „Eclogues”, Electronic Antiquity: Communicating the classes, October, vol. 1, no. 5 (1993) (https://scholar.lib.vt.edu/ejournals/ElAnt/V1N5/levis.html, acc. 28.03.2016).
Łempicki, Stanisław. Mecenat wielkiego kanclerza. Studia o Janie Zamoyskim, ed. S. Grzybowski. Warszawa: PIW, 1980.
Łempicki, Stanisław. „Drobiazgi Szymonowiczowskie”. In idem, Renesans i humanizm w Polsce. Warszawa: Czytelnik, 1952, 409-450.
Łempicki, Stanisław. Działalność Jana Zamoyskiego na polu szkolnictwa 1573–1605. Kraków: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1921.
Molenda, Jarosław. Tajemnice polskich grobowców: pielgrzymki, ukryte skarby, sensacje i anegdoty. Warszawa: Bellona, 2008.
Murrin, Michael. The veil of Allegory. Some notes toward a theory of allegorical rhetoric in the English Renaissance. Chicago – London: Chicago University Press, 1969.
Otwinowska, Barbara. „Humanistyczna koncepcja «otium» w Polsce na tle tradycji europejskiej”. In Studia porównawcze o literaturze staropolskiej, ed. Teresa Michałowska, et Jan Ślaski. Wrocław: Ossolineum, 1980, 169-186.
Patterson, Annabel M. Pastoral and Ideology: Virgil to Valéry. Berkeley – Los Angeles, University of California Press, 1987.
Perella, Nicholas J. Midday in Italian Literature. Variations on an Archetypal Theme. New York – London: Princeton University Press, 1979.
Petrarch. A critical guide to the complete works, ed. Victoria Kirkham, Armando Maggi. Chicago and London: The University of Chicago Press, 2009.
Pelc, Janusz. „Jan Zamoyski i poeci z nim związani”. In Czterysta lat Zamościa, ed. Jerzy Kowalczyk. Wrocław: Ossolineum, 1983, 47-66.
Pelc, Janusz. „Renesansowy manifest Szymona Szymonowica”, Odrodzenie i Reformacja w Polsce, no 9 (1964): 105-138.
Pelc, Janusz, Tomkiewicz, Władysław. „Rola mecenatu w rozwoju kultury i literatury polskiej w czasach Renesansu oraz Baroku”. In Problemy literatury staropolskiej. Wrocław: Ossolineum, 1973, 165-236.
Riabinin, Jan. „Profesorowie Akademii Zamojskiej w świetle aktów”. In Szymon Szymonowicz i jego czasy. Rozprawy i studia. Zamość: Komitet Obchodu 300nej rocznicy zgonu Sz. Szymonowicza, 1929, 181–187.
Rose, H. J. The eclogues of Vergil, Berkeley and Los Angelos: University of California Press, 1942.
Rot, Ewa. Bukoliczna księga znaczeń. Problemy interpretacji i edycji „Sielanek” Jana Gawińskiego. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2009.
Rot-Buga, Ewa. „«Krótka pociecha z kosztownych grobszczynów» – groby w «Sielankach nowych ruskich» Józefa Bartłomieja Zimorowica”. Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo, no 2 (2012): 237-256.
Rot-Buga, Ewa. „«Przetoż ktokolwiek pieśni umie wiązać składnie, […] Niech się namniej nie boi cichej niepamięci»” – sława i nieśmiertelność w „Kobeźnikach” Józefa Bartłomieja Zimorowica. In: Arkadie staropolskie, ed. J. Krauze-Karpińska. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN, 2010, 225-235.
Samson, Lindsay Grant. The philosophy of desire in Theocritus' Idylls, [dysertacja doktorska]. University of Iowa, 2013, (http://ir.uiowa.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5051&context=etd, acc. 28.03.2016).
Simonetti, Manlio. Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do historii egzegezy patrystycznej, trans. Tomasz Skibiński. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2000.
Stansbury, Mark. „Introduction”. In Christopher M. McDonough, Richard E. Prior, Mark Stansbury, Servius' Commentary on Book Four of Virgil's Aeneid. Wauconda: Bolchazy Carducci Publishers, 2004
Stopniak, Franciszek. Dzieje Kapituły Zamojskiej. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1962.
Spieralski, Zdzisław. Jan Zamoyski. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988.
Starnawski, Jerzy. „Zamość – ostatnia reduta renesansu w Polsce”. In idem, Od zarania dziejów literatury polskiej po wiek XX. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003, 207-218.
Szydłowska-Ceglowa, Beata. Staropolskie nazewnictwo instrumentów muzycznych. Wrocław: Ossolineum, 1977.
Śliwiński, Artur. Jan Zamoyski. Kanclerz i hetman wielki koronny. Warszawa: Trzaska, Evert i Michalski, 1947).
The Virgilian Tradition: The First Fifteen Hundred Years, ed. Jan M. Ziolkowski et Michael C. J. Putnam. New Haven & London: Yale University Press, 2008.
Tygielski, Wojciech, „Mecenat a polityka. W kręgu Zamościa i jego ordynatów”. In Tryumfy i porażki. Studia z dziejów kultury polskiej XVI – XVIII w., ed. Maria Bogucka. Warszawa: PWN, 1989, 121-152.
Tyszka, Paweł. W cieniu wielkiego kanclerza. Barbara z Tarnowskich Zamoyska. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2015.
Wadowski, Jan Ambroży. Wiadomość o profesorach Akademii Zamojskiej: rękopis z wieku XVII, ed. Jan Ambroży Wadowski. Warszawa: Drukarnia Gazety Rolniczej, 1899–1900.
WójcikGóralska, Danuta. W służbie czterech monarchów. Opowieść o Janie Zamoyskim. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1978.
Zabłocki, Stefan. Polsko-łacińskie epicedium renesansowe na tle europejskim. Wrocław: Ossolineum, 1968.
Zarębska, Teresa, „Zamość – miasto idealne i jego realizacja”. In Zamość, miasto idealne, ed. Jerzy Kowalczyk. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1980, 7-77.
Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce. Studia, ed. Janusz Kostecki, Warszawa: Biblioteka Narodowa, 1999.
Ks. Żórawski, Jacek. Katedra zamoyska (http://www.niedziela.pl/artykul/43105/nd/Katedra-zamojska, acc. 07.05.2016).
Polska Akademia Nauk Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
