Sebald/Lebda: być ze świata katastrofy
Abstrakt
Przedmiotem artykułu będzie wykazanie oraz określenie tematycznego podobieństwa, które zachodzi między prozą W. G. Sebalda a poezją Małgorzaty Lebdy, szczególnie w wymiarze wymykającego się antropocentryzmowi uwikłania w relacyjność ze światem. Oboje autorów zamierzam przedstawić przez pryzmat, jak to określił Enda McCaffrey w kontekście autora Austerlitz, ekopoetyki zadośćuczynienia (ang. ecopoetics of reparation), czyli zwrotu ku ekopoetyce w nadziei na ponowne przemyślenie doświadczenia traumy.
Słowa kluczowe
W. G. Sebald; Małgorzata Lebda; Enda Mccaffrey; ekopoetyka zadośćuczynienia; trauma
Bibliografia
Améry, Jean, Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego, tłum. R. Turczyn, Kraków 2007.
Bachtin, Michał, Problemy poetyki Dostojewskiego, tłum. N. Modzelewska, Warszawa 1970.
Bielik-Robson, Agata, Pamięć, czyli farmakon, „Teksty Drugie” 2016, nr 6, s. 68–78.
Bińczyk, Ewa, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Warszawa 2018.
Brach-Czaina, Jolanta, Szczeliny istnienia, Warszawa 2018.
Chisholm, Roderick M., The Foundations of Knowing, Minneapolis 1982.
Chitrakar, Raju, American Transcendentalism as the Complement of Ecocriticism, „International Journal of English Literature and Social Sciences” 2020, Vol. 5(5), s. 1503–1507.
Fiedorczuk, Julia, Beltrán, Gerardo, Ekopoetyka/Ecopoética/Ecopoetics. Ekologiczna obrona poezji / Una defensa ecológica de la poesı ´a / An ecological „defence of poetry”, Warszawa 2020.
Grygianiec, Mariusz, Status argumentacji transcendentalnej, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2019, nr 4 (112), s. 131–160.
Heidegger, Martin, Bycie i czas, tłum. B. Baran, Warszawa 2013.
Horkheimer, Max, Adorno, Theodor W., Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 2010.
Jaroszewski, Tadeusz M., Koncepcja życia autentycznego Martina Heideggera, „Etyka” 1969, t. 4, s. 119–138.
Kaliński, Mateusz, Herezja żywego i imię choroby, „Czas Kultury” 2023, nr 22, https://czaskultury.pl/artykul/herezja-zywego-i-imie-choroby/ (d.d. 8.02.2024).
Kaliński, Mateusz, „O końcu świata, który trwa, przypominam sobie nieczęsto, są bowiem sprawy ważniejsze”. Nawiedzona codzienność w „Mer de Glace” Małgorzaty Lebdy, w: Podmioty bezczynności, red. P. Sidorowicz et al., Warszawa 2024, s. 355–380.
Kończal, Katarzyna, Sygnatury Sebalda. Zwierzęta – Widma – Ruiny, Wrocław 2022.
Krebber, André, Anthropocentrism and Reason in „Dialectic of Enlightenment”: Environmental Crisis and Animal Subject, w: Anthropocentrism: Human, Animals, Environments, ed. R. Boddice, Leiden–Boston 2011.
Kuczyńska, Alicja, Piękny stan melancholii. Filozofia niedosytu i sztuka, Warszawa 1999.
Lebda, Małgorzata, Czujące ciało. Somaestetyka Sebalda, https://www.facebook.com/ConradFestival/videos/cf-2021-seminarium-sebaldowskie/1498020270580492/?locale=hi_IN (d.d. 6.04.2023).
Lebda, Małgorzata, Granica lasu, w: eadem, Sprawy ziemi, Poznań 2020.
Lebda, Małgorzata, Istnienie, które w kwiecie dostaje deszczu, w: W. G. Sebald, Czuję. Zawrót głowy, tłum. M. Łukasiewicz, Wrocław 2021.
Lebda, Małgorzata, Łakome, Kraków 2023.
Lebda, Małgorzata, Mer de Glace, Wrocław 2021.
Lebda, Małgorzata, Mówiłem do was jak do zwierząt, rozm. przepr.A. Byrska, P. Jemioło, „Fragile” 2016, nr 2 (32), s. 72–79.
Lebda, Małgorzata, Po to jestem, żeby mówić też za nich, nimi, ale poprzez siebie, rozm. przepr. J. Borowczyk, K. Skibski, „Czas Kultury” 2017, nr 3, s. 146–154.
Lipszyc, Adam, Gniewny pies, nocny ptak, biedny zając, w: Znaki katastrofy, spacje ocalenia. O twórczości W. G. Sebalda, red. P. Czapliński, K. Kończal, Warszawa 2020.
Lovin, Clifford R., Blut und Boden: The Ideological Basis of the Nazi Agricultural Program, „Journal of the History of Ideas” 1967, Vol. 28, No. 2, s. 279–288.
Łepko, Zbigniew, Ekologiczna wymowa dialektyki oświecenia, „Studia Ecologiae et Bioethicae” 2010, t. 8, nr 2, s. 121–135.
Małochleb, Paulina, Przepływ i cięcie – Małgorzaty Lebdy strategia przetrwania, w: M. Lebda,Sprawy ziemi, Poznań 2020.
Marzec, Andrzej, Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata, Warszawa 2021.
McCaffrey, Enda, The Ecopoetics of Reparation: Sebald, Darrieussecq, and Barthes, „Journal of Literature and Trauma Studies” 2016, Vol. 5, No. 2, s. 105–125.
Mościcki, Paweł, Apokalipsa Teraz!, „Teksty Drugie” 2020, nr 1, s. 26–42.
Mościcki, Paweł, Ocalone w montażu. Obraz, empatia i przeciw-historia w „Austerlitzu” W. G. Sebalda, w: Znaki katastrofy, spacje ocalenia. O twórczości W. G. Sebalda, red. P. Czapliński, K. Kończal, Warszawa 2020.
Nelson, Eric S., Revisiting the Dialectic of Environment: Nature as Ideology and Ethics in Adorno and the Frankfurt School, „Telos” 2011, No. 155, s. 105–126.
Rogowska-Stangret, Monika, Być ze świata. Cztery eseje o etyce posthumanistycznej, Gdańsk 2021.
Sebald, W. G., Austerlitz, tłum. M. Łukasiewicz, Wrocław 2020.
Sebald, W. G., Wojna powietrzna i literatura, tłum. M. Łukasiewicz, Wrocław 2022.
Sebald, W. G., Wyjechali, tłum. M. Łukasiewicz, Wrocław 2021.
Skurtys, Jakub, Stand-up tragedy: o poezji, antropocenie i nowym katastrofizmie, https://www.youtube.com/watch?v=v_wm5JftiZ4 (d.d. 5.04.2023).
Skurtys, Jakub, W cieniu lodowca, „Nowy Napis Co Tydzień” 2021, nr 107, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-107⁄artykul/w-cieniu-lodowca (d.d. 5.04.2023).
Żółkoś, Monika,Wtwierdzy Breendonk. W. G. Sebald wobec Jeana Améry’ego, w: Monady. Polsko-niemiecko-żydowskie po(st)graniczne narracje miejskie, red. A. Galant et al., Kraków–Budapeszt 2015.
Uniwersytet Warszawski Polska
https://orcid.org/0000-0003-0087-0375
mgr, Uniwersytet Warszawski. Doktorant w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych. Publikował m.in. w czasopiśmie „Rana. Literatura – Doświadczenie – Tożsamość” i „Czasie Kultury”. Przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą obrazom katastrofy klimatycznej w literaturze.
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
