Naukowy arbitralizm i kult geniuszu w normatywizacji wczesnych badań slawistycznych
Abstrakt
W artykule ukazano personalne konteksty powstawania wyjściowego układu badań słowianoznawczych w XIX w. na przykładzie sylwetek dziesięciu reprezentatywnych pionierów tej nauki z różnych krajów (według kryterium etnicznego i znaczenia dla systematyzacji wiedzy). Ich prekursorski wpływ na klucze metodologiczne, dobór problematyki i trwałość paradygmatów naukowych opierał się na indywidualnych normach, które sprzyjały przekształcaniu nie zawsze zweryfikowanych intuicji w dogmaty i decydowały o miejscu wybitnych jednostek w hierarchii autorytetów. Arbitralne diagnozy mogły prowadzić do dyktatu z ich strony, zwłaszcza gdy otaczała je aura genialności. Ostatecznie wszak ci niezależni kodyfikatorzy wiedzy zajęli poczesne miejsce w epoce konfrontacji argumentów slawistyki z niesłowiańskimi żywiołami cywilizacyjnymi.
Słowa kluczowe
badania slawistyczne; XIX w.; autorytet; paradygmaty naukowe
Bibliografia
Akademik Mihail Arnaudov – Učenijat i tvorec, s’stav. A. Georgieva et al., Sofija 2006.
Damjanović, Stjepan, Opširnost bez površnosti. Podsjetnik na život i djelo Vatroslava Jagića, Zagreb 1988.
Džambazovski, Kliment, Vlijanie putešestvija Viktora Grigoroviča na sbor i izučenie srednevekovyh istočnikov jugoslavjan, w: Nacionaľnoje vozroždenie balkanskih narodov v pervoj polovine XIX veka i Rossija, č. 2, red. I. S. Dostian et al., Moskva 1992.
Histoire de la slavistique. Le rôle des institutions. Istorija slavistiki. Roľ naučnyh učreždenij, éd. A. Bernard, Paris 2003.
I. I. Sreznevskij i istorija slavjano-russkoj filologii: tendencii v nauke, obrazovanii i kuľture, red. G. A. Bogatova, N. I. Demidova, Rjazan’ 2007.
Jagićev zbornik, prired. I. Frangeš et al., Zagreb 1986.
Josef Dobrovský – Fundator studiorum slavicorum: příspěvky z mezinárodní vědecké konference v Praze 10.–13. června 2003, ed. V. Vavřínek et al., Praha 2004.
Kopitarjev zbornik, ured. J. Toporišič, Ljubljana 1996.
Kudělka, Milan et al., Česká slavistika v prvním období svého vývoje do počátku 60. let 19. století, Praha 1995.
Lapteva, Ľudmila P., Istorija slavjanovedenija v Rossii v XIX veke, Moskva 2005.
Lapteva, Ľudmila P., Vladimir Ivanovič Lamanskij (1833–1914) i ego učeniki, „Slavjanovedenie” 2014, No. 6, s. 82–96.
Pavol Jozef Šafárik v slovenskej a českej slavistike. Zborník venovaný XI. medzinárodnému zjazdu slavistov v Bratislave, ed. P. Petrus et al., Košice 1993.
Skok, Petar, O važnosti Kopitarove i Miklošičeve slavistike za balkanologiju, w: III Med–unarodni kongres slavista (slovenskih filologa): sv. 4 – Govori i predavanja, red. Izvršni odbor Kongresa, Beograd 1939.
Sršeň, Lubomir, Příspěvky k poznání osobnosti Václava Hanky, „Sborník Národního Muzea v Praze. Řada A – Historie” 2009, č. 1–4, s. 1–168.
Stojanović, Ljubomir, Život i rad Vuka Stef. Karadžića, Beograd 1924.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0003-2053-2277
prof. dr hab., Uniwersytet Śląski w Katowicach. Slawista, literaturoznawca i kulturoznawca. Zainteresowania: historia literatur macedońskiej, serbskiej, czarnogórskiej i chorwackiej w aspekcie komparatystycznym i kulturowym, historia idei na południowej Słowiańszczyźnie (konteksty filozoficzne, religioznawcze, dziejopisarskie, politologiczne), bałkańskie tradycje kulturowe i ich modernizacja, relacje wewnątrzsłowiańskie, problematyka geokulturowa i kultura materialna Bałkanów, historia slawistyki. Autor około stu sześćdziesięciu publikacji – w tym pięciu monografii, m.in. Slawistyka integralna – naukowy kanon i erozja systemu (kontrapunkty południowo- i zachodniosłowiańskie) (2021); Symbole miejsca w kulturze i literaturze macedońskiej (2011). Współredaktor i współautor kompendium Leksykon idei wędrownych na słowiańskich Bałkanach. XVIII–XXI wiek (t. 1–10, 2018–2020).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
