Sobie śpiewam a Polakom. O autorytecie Camõesa w literaturze polskiej doby romantyzmu
Abstrakt
Celem tekstu jest odpowiedź na pytanie o to, jak polscy romantyczni twórcy postrzegali postać Luísa Camõesa, z czego wynikała jego popularność. Camões postrzegany był zarówno jako autorytet w dziedzinie literatury (jako mistrz epiki narodowej), jak i postać, której niezwykła biografia wpisywała się w model poety przeklętego. Wydaje się, że w obu wariantach swej literackiej sławy jest dla polskich romantycznych twórców tak ważny, gdyż jego „figura” staje się niejako nośnikiem rodzimych, narodowych treści.
Słowa kluczowe
Camões; autorytet; epika narodowa; polski romantyzm
Bibliografia
Arendt, Hannah, Co to jest autorytet?, w: eadem, Między czasem minionym a przyszłym, tłum. M. Godyń, W. Madej, Warszawa 2011.
Bachórz, Józef, Z dziejów polskiej sławy Luisa Camõesa w XIX wieku, w: idem, „Złączyć się z burzą...”. Tuzin studiów i szkiców o romantycznych wyobrażeniach morza i egzotyki, Gdańsk 2005.
Baterowicz, Marek, Camões – cyklop Portugalii, w: Studia iberystyczne. Almanach portugalskojęzyczny, red. T. Eminowicz-Jaśkowska, E. Łukaszyk, Kraków 2005.
Bąk, Magdalena, Camões i smak sardynek. Dziewiętnastowieczne polskie relacje z podróży do Portugalii, Katowice 2019.
Bąk, Magdalena, Mesjanizm Camõesa (po polsku), „Świat i Słowo” 2020, nr 2, s. 41–50.
Bąk, Magdalena, Portugalski bohater. Portugalska historia. Polski temat? O zapomnianym dramacie Aleksandra Przezdzieckiego, w: eadem, Lidia Romaniszyn-Ziomek, „Gdzie ziemia się kończy, a morze zaczyna”. Szkice polsko-portugalskie, Katowice 2016.
Bocheński, Józef Maria, Co to jest autorytet?, w: idem, Logika i filozofia. Wybór pism, oprac. J. Parys, Warszawa 1993.
Bukowski, Piotr, Wokół pojęcia autorytetu, w: idem, Suwerenność i posłuch. Problematyzacje autorytetu w wybranych utworach literackich Augusta Strindberga, Kraków 2006.
[Byron, George Gordon], The Works of Lord Byron, Hertfordshire 1993.
Cieśla-Korytowska, Maria, Preromantyzm i romantyzm europejski, Kraków 2021.
Dambek-Giallelis, Zofia, Dziwne kształty życia. Studia i szkice z dziejów biografistyki polskiej, Poznań 2019.
Dąbrowicz, Elżbieta, Galeria ojców. Autorytet publiczny w literaturze polskiej lat 1800–1861, Białystok 2009.
Dembowski, Edward, Pisma, t. 1: 1841–1842, Warszawa 1955.
Goćkowski, Janusz, Autorytety świata uczonych, Warszawa 1984.
Goethe, Johann Wolfgang von, Torquato Tasso, tłum. L. H. Morstin, Warszawa 1953.
Halm, Friedrich, Camoens, Wien 1843.
Hoffman, Karol, Cztery powstania czyli krótki wykład sposobów jakiemi dobijały się o niepodległość Grecja, Holandia, Portugalia i Polska, Paryż 1837.
Juda-Mieloch, Małgorzata, Na ramionach gigantów. Figura autorytetu w polskich współczesnych tekstach literackich, Kraków 2008.
Kalewska, Anna, Camões i inni „alla polaca”. O literaturze portugalskiej w Polsce. Część pierwsza, „Ogród” 1999, nr 3, s. 88–100.
Kalewska, Anna, Camões, czyli tryumf epiki, Warszawa 1999.
Kamoens Fryderyka Halma: dramat w jednej odsłonie, przedstawiony w wiedeńskim dworskim teatrze dnia 30 marca 1837 roku, tłum. T. Nowosielski, Warszawa 1845.
Korsak, Julian, Kamoens w szpitalu. Opowiadanie poety, w: Nowe poezje Juliana Korsaka, t. 2, Wilno 1840.
Kumaniecki, Kazimierz, Słownik łacińsko-polski, Warszawa 1996.
Łukaszyk, Ewa, Mgławica Pessoa. Literatura portugalska od romantyzmu do współczesności, Wrocław 2019.
Łukaszyk, Ewa, Raczyński w Portugalii. Spuścizna zderzenia kultur, „Postscriptum Polonistyczne” 2018, nr 1, s. 27–44.
Łukaszyk, Ewa, Wyspa kobiety czy wyspa czystości? Polemika wokół sebastianizmu w epice portugalskiej przełomu XVI i XVII wieku, w: Archipelagi wyobraźni. Z dziejów toposu wyspy w kręgu literatur romańskich, red. eadem, Kraków 2007.
Mickiewicz, Adam, Uwagi nad Jagiellonidą Dyzmasa Bończy Tomaszewskiego, w: idem, Dzieła, t. 5: Proza artystyczna i pisma krytyczne, oprac. Z. Dokurno, Warszawa 1997.
Mickiewicz, Władysław, Pamiętniki, oprac. M. Troszyński, Warszawa 2012.
Milewska, Elżbieta, Związki kulturalne i literackie polsko-portugalskie z XVI–XIX wieku, Warszawa 1991.
Mochnacki, Maurycy, O literaturze polskiej w wieku XIX, w: idem, Rozprawy literackie, oprac. M. Strzyżewski, Wrocław 2000.
Niewiara, Aleksandra, Wyobrażenia o narodach w pamiętnikach i dziennikach z XVI–XIX wieku, Katowice 2000.
Norwid, Cyprian, Pisma wybrane, t. 1: Wiersze, oprac. J. W. Gomulicki, Warszawa 1986.
Oliveira Marques, António Henrique de, Historia Portugalii, t. 1: Do XVII w., tłum. J. Z. Klave, Warszawa 1987.
Piechota, Marek, Żywioł epopeiczny w twórczości Juliusza Słowackiego, Katowice 1993.
Przezdziecki, Aleksander, Don Sébastien de Portugal, Petersburg 1836.
Stanisz, Marek, Wczesnoromantyczne spory o poezję, Kraków 1998.
Zielińska, Marta, Mickiewicz i naśladowcy, Warszawa 1984.
Ziółkowski, Jacek, Socjotechnika autorytetu politycznego, Warszawa 2007.
Uniwersytet Śląski w Katowicach Polska
https://orcid.org/0000-0002-9189-8850
dr hab., prof. ucz., Uniwersytet Śląski w Katowicach. Zatrudniona w Instytucie Polonistyki. Jej zainteresowania badawcze skupiają się wokół literatury romantyzmu, podróżopisarstwa XIX w., motywów australijskich w literaturze polskiej oraz polsko-portugalskich relacji kulturowych. Jest autorką książek: Mickiewicz jako erudyta (w okresie wileńsko-kowieńskim i rosyjskim) (2004); Twórczy lęk Słowackiego. Antagonizm wieszczów po latach (2013); Gdzie diabeł (tasmański) mówi dobranoc. Wizerunek Australii w literaturze polskiej (2014); Camões i smak sardynek. Dziewiętnastowieczne polskie relacje z podróży do Portugalii (2019), i współautorką (wraz z Lidią Romaniszyn-Ziomek) pracy „Gdzie ziemia się kończy, a morze zaczyna”. Szkice polsko-portugalskie (2016).
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
