Krajobraz rodzimy. Środkowe i Wschodnie Karpaty w polskim dyskursie turystycznym i krajoznawczym lat 1918–1939
Abstrakt
The article presents various ways of ideologization of the Central (Boyko and Lemko regions) and Eastern (Hutsul region) Carpathians in interwar Poland. After the Polish-Ukrainian War (1918–1919), that part of the Carpathian mountain range was situated in the Second Polish Republic. In contrast to the Tatras, which played the role of Polish national landscape, the Carpathians were alien to Poles in terms of ethnicity and culture. Thus, the Polish authorities, as well as touristic and local lore organizations, sought and largely managed to transform these mountains into a domestic landscape, which was no center of national identity but constituted an important spot on the mental map of the Polish national community, recognized as an undeniable part of Polish statehood. The article shows how the exoticization of the Carpathians, state holidays, and the development of state-funded mass tourism resulted in the increased sense of familiarity between Polish lowlanders and highlanders and, consequently, the symbolic inscription of the Carpathians into the Polish domain and common imagination.
Słowa kluczowe
krajobraz rodzimy; krajobraz narodowy; regionalizm; turystyka masowa; Karpaty
Bibliografia
Anderson, Benedict. Imagined Communities: Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso, 1991.
Bourdieu, Pierre. Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste, trans. Richard Nice. Cambridge: Harvard University Press, 1984.
Brocki, Eugeniusz. “Opryszki w Karpatach. Powieść z podań gminnych.” Hałyczanin, ed. Walenty Chłędowski. Lwów, vol. 2 (1830).
Crowley, David. “Finding Poland in the Margins: The Case of the Zakopane Style.” Journal of Design History, vol. 14, no. 2 (2001): 105–116.
Dabrowski, Patrice M. “‘Discovering’ the Borderlands: The Case of the Eastern Carpathians.” Slavic Review, vol. 64, no. 2 (2005): 380–402.
Dabrowski, Patrice M. “Borderland Encounters in the Carpathian Mountains and Their Impact on Identity Formation.” In Shatterzone of Empires Coexistence and Violence in the German, Habsburg, Russian, and Ottoman Borderlands, eds.Omer Bartov and Eric D. Weitz. Bloomington–Indianapolis: Indiana University Press, 2013, 193–208.
Dabrowski, PatriceM. “Constructing a Polish Landscape: The Example of the Carpathian Frontier.” Austrian History Yearbook, vol. 39 (2008): 45–65.
Derzhavnyj Arkhiv Lvivskoi Oblasti (DALO), found (f.) 2, opis (op.) 26, sprava (spr.) 198.
Gąsiorowski, Henryk. Przewodnik po Beskidach Wschodnich, vol. 1, part 1: Bieszczady. Warszawa: Książnica-Atlas, 1935.
Gąsiorowski, Henryk. Przewodnik po Beskidach Wschodnich, vol. 1, part 2: Gorgany. Warszawa: Książnica-Atlas, 1935.
Gąsiorowski, Henryk. Przewodnik po Beskidach Wschodnich, vol. 2: Czarnohora. Warszawa: Książnica-Atlas, [1933].
Hobsbawm, Eric. “Introduction: Inventing Traditions.” In The Invention of Tradition, eds. Eric Hobsbawm and Terence Ranger. Cambridge: Cambridge University Press, 1983, 1–14.
Horoszkiewicz, Roman. Szlachta zaściankowa na ziemiach wschodnich.Warszawa–Pińsk: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Oddział Piński, 1936.
Huculskim szlakiem II Brygady Legjonów Polskich. Warszawa: Wyd. Tow. Przyjaciół Huculszczyzny, 1934.
Jastrzębski, Stanisław. Kim jesteśmy? O szlachcie zagrodowej w Małopolsce Wschodniej. Przemyśl: “Pobudki,” 1939.
Kozłowski, Maciej. Między Sanem a Zbruczem. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919. Kraków: Wydawnictwo Znak, 1990.
Krótki przewodnik po Huculszczyźnie od Hnitesy po Rogoze, ed. komitet redakcyjny. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1933.
Lowenthal, David. The Past is a Foreign Country. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
Łemkowie − zapomniani Polacy. Województwo krakowskie, Łemkowszczyzna zachodnia: materiały onomastyczne, ed. Aleksander Bartoszuk.Warszawa: Sekcja Naukowa Komitetu do Spraw Szlachty Zagrodowej na Wschodzie Polski, 1939.
Łozińska, Maja, et Jan Łoziński. W kurortach przedwojennej Polski. Narty – Dancing − Brydż. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2010.
Madajczyk, Czesław. “Dokumenty w sprawie polityki narodowościowej władz polskich po przewrocie majowym.” Dzieje Najnowsze, no. 3 (1972): 137–169.
Magocsi, Paul R. Shaping of a National Identity: Subcarpathian Rus’, 1848–1948. Harvard: Harvard University Press, 1978.
Magocsi, Paul R. The People From Nowhere: An Illustrated History of Carpatho-Rusyns. Uzhorod: V. Padiak Publishers, 2006.
Moklak, Jarosław. The Lemko Region in the Second Polish Republic: Political and Interdenominational Issues 1918–1939, trans. Timothy Williams. Kraków: Jagiellonian University Press, 2013.
Mythical Landscapes Then and Now: The Mystification of Landscapes in Search for National Identity, eds. Ruth Büttner, Judith Peltz. Yerevan: Antares, 2006.
Ossendowski, Antoni Ferdynand. Beasts, Men and Gods. New York: E. P. Dutton & Company, 1922.
Ossendowski, Antoni Ferdynand. Huculszczyzna. Gorgany i Czarnohora. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegner, [1936].
Ossendowski, Antoni Ferdynand. Karpaty i Podkarpacie. Poznań: Wydawnictwo Polskie R. Wegnera, [1939].
Paruch,Waldemar. “Mniejszości narodowe w myśli politycznej obozu piłsudczykowskiego (1935–1939).” In Polityka narodowościowa państw Europy Środkowowschodniej, eds. Jacek Ziemowit Pietraś, Andrzej Czarnocki. Lublin: IEŚ-W, 1993, 86–102.
Pawłowski, Stanisław. “Regionalizm geograficzny i jego rozwój w Polsce.” In Ruch regionalistyczny w Europie, vol. 2, ed. Aleksander Patkowski. Warszawa: Sekcja Regjonalistyczno-Krajoznawcza Związku Nauczycielstwa Polskiego, 1934, 3–20.
Pulnarowicz,Władysław. Rycerstwo polskie Podkarpacia (dawne dzieje i obecne obowiązki szlachty zagrodowej na Podkarpaciu). Przemyśl: “Pobudki,” 1937.
Reinfuss, Roman. “Etnograficzne granice Łemkowszczyzny.” Ziemia, vol. 26, no. 10/11 (1936): 240–254.
Reinfuss, Roman. “Łemkowie (opis etnograficzny).” Wierchy, vol. 14 (1936): 1–24.
Reinfuss, Roman.“W sprawie granicy łemkowsko-boykowskiej.” Kurier Literacko-Naukowy, no. 7, appendix to Ilustrowany Kurier Codzienny, no. 48 (17 February 1936): XIV–XV.
Reinfuss, Roman. “Wschodnia granica Łemkowszczyzny.” Kurier Literacko-Naukowy, no. 28, appendix to Ilustrowany Kurier Codzienny, no. 193 (13 July 1936): IX–X.
Reinfuss, Roman. “Ze studiów nad kulturą materialną Bojków.” Rocznik Ziem Górskich. Warszawa: Zakłady Drukarskie W. Piekarniaka, 1939: 238–279.
Reinfuss, Roman. Fotografie. Karpacki świat Bojków i Łemków, eds. Zbigniew Libera, Hubert Ossadnik. Olszanica: Wydawnictwo Bosz and Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, 2016.
Statut Towarzystwa Przyjaciół Huculszczyzny.Warszawa: Towarzystwo Przyjaciół Huculszczyzny, 1934.
Sulimirski, Tadeusz. “Trakowie w Północnych Karpatach i problem pochodzenia Wołochów.” Acta Archeologica Carpathica, vol. 14 (1974): 79–105.
The Lemkos of Poland, eds. Paul J. Best, Jarosław Moklak. Kraków−New Haven: Carpatho-Slavic Studies Group, 2000.
Turysta w Polsce, no. 1–12 (1935–1938).
Wielocha, Andrzej. Przedwojenne Bieszczady, Gorgany i Czarnohora. Najpiękniejsze fotografie. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2013.
Wierchy, vol. 1–16 (1923–1938).
Województwo stanisławowskie i tarnopolskie. Rzeszów: Libra PL, 2012.
Województwo stanisławowskie i tarnopolskie.Warszawa:Wydawnictwo Tadeusza Złotnickiego, 1930.
Wöller, Burkhard. “Misja ‘cywilizacyjna’ czy ‘okupacyjna’? Aneksja Rusi Czerwonej w czasach Kazimierza III w kolonialistycznym dyskursie polskich i rusińskich historyków w habsburskiej Galicji.” Historyka, vol. 42 (2012): 133–145.
Uniwersytet Warszawski Polska
Wszystkie artykuły prezentowane na łamach „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” są publikowane w otwartym dostępie na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa wersja 3.0 (CC-BY) 
