2025-02-16

Numer „Prac Filologicznych. Literaturoznawstwo” w 2027 roku będzie poświęcony problematyce PRZEDMIOTÓW. W pierwszej kolejności: „literackiemu światu rzeczy” (Ihnatowicz), zdolności literatury do ujmowania przedmiotów w sposób generujący „efekt rzeczywistości” (Barthes), a zarazem wywołujący wrażenie „uwalniania bytów w ich istotę” (Heidegger).

Artefakty i dokumenty, rekwizyty pierwszego planu i składniki tła chcemy rozpatrywać w różnych ujęciach: jako elementy kodu kulturowego, znaki czasu, nośniki wartości, obiektywizacje nostalgii, reprezentacje postępu.

Interesować nas będzie perspektywa aksjologiczna demonstrowana przez uwrażliwienie na szczegół, wpisana w dobór i prezentację utensyliów, elementów wyposażenia wnętrz, nakrycia stołu, semiotykę ubioru, kostiumu, symbolikę atrybutu, dowartościowanie rupieci, gratów i reliktów.

Pragniemy zadawać pytanie, czy przedmiot poświadcza raczej obecność czy nieobecność (Twardowski: „zostaną po nich buty”); obserwować, jak kształtowała się relacja między człowiekiem a rzeczą na przestrzeni wieków — zarówno wtedy, gdy cnoty były prezentowane alegorycznie w postaci obiektów, a przedmiot był rozpatrywany jako sprzymierzeniec lub wróg kontemplacji, jak i wówczas, gdy „świat rzeczy” okazywał się cywilizacyjnym problemem.

Interesują nas więc także artykuły poświęcone czasom seryjnego wytwarzania przedmiotów, literaturze zaniepokojonej nadprodukcją dóbr i odpadów, uwrażliwiającej na konsekwencje zacierania się granic między osobą a rzeczą, projektującej wizje ekozagłady oraz wyrażającej poczucie anihilacji życia duchowego u ludzi osaczonych przedmiotami, mającymi go wyręczać i zastępować, a nawet wypełniać jego ciało (Szymborska: „czy to wszystkie części, które się wyjmuje?”). Do pytań „gdzie są granice przedmiotu”, „co czyni człowieka przedmiotem a co broni jego nie-przedmiotowej natury” prowokują liczne realizacje gatunkowe baśni, science fiction, teatru lalek, portretujące proces ożywiania rzeczy oraz przeistaczania bytu żywego w rzecz.

Zachęcamy ponadto do nadsyłania artykułów poświęconych „poetyce przedmiotowej” (Montale), pozwalającej na praktykowanie „studiów przedmiotu”, analizowanie „obrotów rzeczy”, służącej jako ćwiczenie z wrażliwości i spostrzegawczości, pomagającej mierzyć się z barierą między przedmiotem a podmiotem percypującym.

Interesująca wydaje się w tym kontekście rola rzeczy prezentowanych w zapośredniczeniu — tak jawnie (przedmioty w literackich ekfrazach), jak i skrycie (malarskie wzorce opisu przedmiotu).

Ciekawią nas również sytuacje, w których autotematycznie postrzegany tekst traktowany jest jako przedmiot czy wręcz eksponat (materialność dzieła literackiego), sprowadzanie bytów abstrakcyjnych ze świata idei do świata rzeczy czy wreszcie figura reifikacji, będąca odwrotnością animizacji, nieobecną w słownikach.

Do współpracy zapraszamy badaczy wszystkich epok piśmiennictwa. Zachęcamy do podjęcia wskazanych wyżej zagadnień, ale pozostajemy otwarci na inne autorskie ujęcia problemu, dotyczące różnych gatunków literackich.

Zapraszamy także do nadsyłania artykułów do stałego działu „Pożytki filologiczne”, gdzie publikujemy oryginalne interpretacje utworów i przekładów albo nowe omówienia kwestii badawczych. Redakcja zastrzega sobie jednak prawo do przesunięcia tekstów niezwiązanych z tematem numeru do kolejnych roczników, w zależności od wielkości naboru.

Artykuły o objętości od 22 do 37 tysięcy znaków (razem z pojedynczymi spacjami) można składać do 15 kwietnia 2026 roku za pośrednictwem naszej strony internetowej. Złożenie tekstu wymaga wcześniejszej rejestracji. Prosimy w związku z tym o uważne zapoznanie się z „Informacjami dla Autorów”.