A Rescuing Power of Literature and Art – Analysis of the Novel Jak ziarnka piasku by Joanna Jagiełło in the Light of Bibliotherapy and Art Therapy
Abstract
This article is devoted to the bibliotherapeutic analysis of the novel Jak ziarnka piasku [Like Grains of Sand] by Joanna Jagiełło (2018). The reflections made in the article are accompanied by theoretical assumptions of Irena Borecka and Danuta Gostyńska, and an actualisation of the term ‘Nobody Generation,’ proposed by Grzegorz Leszczyński in reference to the generation of the end of the 20th century. The author of the paper demonstrates that reading the book might be helpful for a teenager who experienced the death of a loved one – it allows the reader to empathise with the story’s narrator (who is also its protagonist) and offers ways to deal with tough situations. The author also points out that the book deals with the therapeutic role of art – she carries out the analysis based on Ewelina J. Konieczna’s assumptions about art therapy – and shows how important it is to get used to death and to breake the death taboo through young adult literature.
Keywords
art therapy; bibliotherapy; Jak ziarnka piasku; Joanna Jagiełło; Polish young adult literature; Nobody Generation; death; taboo
References
Aksamit, B., Głuchowski, P. (2016). Zatoka świń. Agora.
Alighieri, D. (1965). Boska komedia (E. Porębowicz, tłum.). PIW. (wyd. oryg. 1472).
Ambroziak, K., Kołakowski, A., Siwek, K. (2018). Nastolatek a depresja. Praktyczny poradnik dla rodziców i młodzieży. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Asher, J. (2017). 13 powodów (A. Górska, tłum.). Rebis. (wyd. oryg. 2007).
Bauman, Z. (2008). Płynny lęk (J. Margański, tłum.). Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 2006).
Bolek, I. ([2018]). Jak ziarnka piasku [nota na temat książki]. IBBY – Polska Sekcja. Pobrane 1 marca 2021 z: http://www.ibby.pl/?page_id=5551.
Borecka, I. (2001). Biblioterapia. Teoria i praktyka. Poradnik. Wydawnictwo SBP.
Borowski, D. (2014). Narkotyczne uczty i ich konsekwencje na podstawie wybranych powieści młodzieżowych. W: J. Bujak-Lechowicz (red.), Kulturowy obraz uczty (s. 21–32). Jasne.
Borowski, D. (2016). Trudna sytuacja jako test dojrzałości (Franciszka Anny Piwkowskiej, Most nad Missisipi Ewy Przybylskiej). W: M. Chrobak, K. Wądolny-Tatar (red.), Światy dzieciństwa. Infantylizacje w literaturze i kulturze (s. 377–391). TAiWPN Universitas.
Brown, J. (2011). Hate list. Nienawiść (M. Mazan, tłum.). Nasza Księgarnia. (wyd. oryg. 2009).
Carroll, L. (1865). Alice’s adventures in Wonderland. Macmillan.
Cart, M. (2017). Young adult literature: From romance to realism (wyd. 3). American Library Association.
Casta, S. (2007). Gra w śmierć. Książka Kima (B. Gawryluk, tłum.). Zakład Narodowy im. Ossolińskich. (wyd. oryg. 1999).
Czernow, A. M. (2018). „Umrzyj i naródź się na nowo”. W: K. Slany (red.), Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej (s. 107–124). Wydawnictwo SBP.
Downham, J. (2016). Zanim umrę (M. Gajdzińska, tłum.). Nasza Księgarnia. (wyd. oryg. 2007).
Dudzikowska, M., Tomasik, E. (1998). O biblioterapii reminiscencyjnej. Szkoła Specjalna, 4, 279–284.
Fidowicz, A. (2020a). Niepełnosprawność w polskiej literaturze XX i XXI wieku dla dzieci i młodzieży. Wydawnictwo UJ.
Fidowicz, A. (2020b). Polska literatura dziecięca i młodzieżowa w odbiciu crip theory. Wybrane przykłady. Paidia i Literatura, 2, 35–42. https://doi.org/10.31261/PiL.2020.02.03.
Ford, M. T. (2017). Notatki samobójcy (M. Mazan, tłum.). Nasza Księgarnia. (wyd. oryg. 2008).
Genette, G. (1980). Narrative discourse: An essay in method (J. E. Lewin, tłum.). Cornell University Press. (wyd. oryg. 1972).
Gostyńska, D. (1979). Z problemów biblioterapii. Biuletyn Informacyjno-Instrukcyjny MPB w Krakowie, 120, 63–70.
Green, J. (2013). Gwiazd naszych wina (M. Białoń-Chalecka, tłum.). Bukowy Las. (wyd. oryg. 2012).
Green, J. (2007). Szukając Alaski (A. Sak, tłum.). Znak. (wyd. oryg. 2005).
Jagiełło, J. (2016). Zielone martensy. Nasza Księgarnia.
Jagiełło, J. (2018). Jak ziarnka piasku. Nasza Księgarnia.
Jagiełło, J. (2020). To już nie ma znaczenia. Zielona Sowa.
Jakubowski, W. (2020). Sex Education, czyli serial jako źródło wiedzy o świecie młodzieży. Studia Edukacyjne, 57, 17–32. https://doi.org/10.14746/se.2020.57.2.
Kessler, D. (1999). Śmierć jest częścią życia. O prawo do godnego umierania (E. Czerwińska, tłum.). Świat Książki. (wyd. oryg. 1997).
Konieczna, E. J. (2003). Arteterapia w teorii i praktyce. Impuls.
Konopnicka, M. (1974). Moi znajomi i inne opowiadania. Czytelnik. (wyd. oryg. 1890).
Korczak, J. (1980). Dziecko salonu. Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 1906).
Korczak, J. (2018). Spowiedź motyla. W: J. Korczak, Bobo. Feralny tydzień. Spowiedź motyla (s. 83–171). Rzecznik Praw Dziecka. (wyd. oryg. 1914).
Krempa, S. ([2020]). Literatura jest jak rozmowa. Wywiad z Joanną Jagiełło. Granice.pl. Pobrane 25 stycznia 2021 z: https://www.granice.pl/publicystyka/joanna-jagiello-wywiad/1503/1.
Leszczyński, G. (2010). Bunt czytelników. Proza inicjacyjna netgeneracji. Wydawnictwo SBP.
Liciński, L. S. (1978). Halucynacje. Z pamiętnika włóczęgi. Wydawnictwo Literackie. (wyd. oryg. 1911).
Matys, J. (2001). Uczniowie wieku dorastania jako podmiot działań biblioterapeutycznych. Biblioterapeuta, 1(13), 6–10.
Michułka, D. (2018). Bez wyjścia? O zagubieniu aksjologicznym bohaterów dziecięcych i młodzieżowych (na wybranych przykładach twórczości Ewy Przybylskiej, Barbary Kosmowskiej). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica, 6, 19–33. https://doi.org/10.24917/23534583.6.2.
Niesporek-Szamburska, B. (2017). Oswajanie przemijania – śmierć we współczesnej literaturze dziecięcej i młodzieżowej. W: K. Tałuć (red.), Literatura dla dzieci i młodzieży. Tom 5 (s. 96–119). Wydawnictwo UŚ.
Niven, J. (2015). Wszystkie jasne miejsca (D. Olejnik, tłum.). Bukowy Las.
Nowak, E. (2020). Orkan. Depresja. Egmont.
Papuzińska, J. (2002). Śmierć w literaturze dla dzieci. W: B. Tylicka, G. Leszczyński (red.), Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej (s. 383–384). Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rogowicz, K. (2017). Literatura dla młodzieży – między popularnością a dydaktyzmem. Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego, 26, 89–98.
Rogoż, M. (2019). Youth literature on the Polish publishing market in 2008–2018 (trends, currents, phenomena). Perspektywy Kultury, 25(2), 179–191. https://doi.org/10.35765/pk.2019.2502.13.
Skowera, M. (2017). Bezpieczna i pożyteczna kraina niedorosłości. Literatura dziecięca jako konstrukt. Jednak Książki, 7, 13–30.
Slany, K. (red.). (2018). Śmierć w literaturze dziecięcej i młodzieżowej. Wydawnictwo SBP.
Stachuła, D. (reż.). (2019, 15 października). h. Przedstawienie na żywo w Teatrze Wielkim im. Stanisława Moniuszki, Poznań.
Suwalska, D. (2016). Czarne jeziora. Nasza Księgarnia.
Szaulińska, K. Chmielewski, D. (2016). Czarne fale. Jak radzić sobie z depresją. Poradnik dla młodzieży (wyd. 2). Fundacja III Kliniki Psychiatrii „Syntonia”.
Szulc, W. (2011). Arteterapia. Narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki. Difin.
Szyłło, A. (2015, 8 lipca). Mamo, jestem zerem. Duży Format. Pobrane 4 maja 2021 z: https://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,18321428,mamo-jestem-zerem.html.
Tryzna, T. (1994). Panna Nikt. Tajemnicza powieść o dojrzewaniu. Firet.
Twenge, J. M. (2019). iGen. Dlaczego dzieciaki dorastające w sieci są mniej zbuntowane, bardziej tolerancyjne, mniej szczęśliwe – i zupełnie nieprzygotowane do dorosłości* i co to oznacza dla nas wszystkich (O. Dziedzic, tłum.). Smak Słowa. (wyd. oryg. 2017).
Vivian, S. (2017). Fatalna lista (A. Goździkowski, tłum.). Wydawnictwo JK. (wyd. oryg. 2012).
Warwas, I., Wiktorowicz, J. (2016), Pokolenia na rynku pracy. W: J. Wiktorowicz, I. Warwas, M. Kuba, E. Staszewska, P. Woszczyk, A. Stankiewicz, J. Kliombka-Jarzyna, Pokolenia – co się zmienia? Kompendium zarządzania multigeneracyjnego (s. 19–37). Wolters Kluwer.
Wolszczak, N. (2018). Śmierć w literaturze dla dzieci i młodzieży. Fundacja „DD!KK”.
University of Warsaw Poland
https://orcid.org/0000-0002-5663-442X
Natalia Morawska – BA, prepares her master’s thesis at the Faculty of Polish Studies at the University of Warsaw (Poland) on the animated doll motif in selected works of children’s and young adult literature. She also studies at the Institute of Art History at the University of Warsaw. Contact: n.morawska@student.uw.edu.pl.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Open Access Policy
All articles presented on the pages of ”Dzieciństwo. Literatura i Kultura” are published in open access under a Creative Commons license - Attribution 4.0 International (CC BY 4.0). It means that:
- they can be made available and quoted under the condition of explicit and clear indication of the author/authors of the referenced text;
- you cannot use legal or technological means that would limit others in using the text under the terms of the license.
More information: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
